Με ορμητήριο την πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, εκδράμουμε σε βουνό και θάλασσα απολαμβάνοντας το δροσερό αεράκι του Μυρτώου και τη βαθιά φύση του Πάρνωνα.
«Μου φάνηκε σαν να οδηγούσα στον παραλιακό δρόμο της Καλιφόρνια», μου είπε πρόσφατα ένας Αμερικανός φίλος για τη διαδρομή που αρχίζει μετά το Αργος και οδηγεί προς Αστρος και Λεωνίδιο, και τότε ήταν που διαπίστωσα πως, πράγματι, είναι από τις περιπτώσεις «δύσκολων» δρόμων, στενός και με συνεχείς στροφές για 70 χιλιόμετρα περίπου, που καθόλου δεν με ενοχλεί που είναι όπως είναι. Προσφέρει τόσο ωραία θέα καθώς κινείται παράλληλα με τη θάλασσα, λίγο πιο ψηλά μάλιστα από την επιφάνειά της, ώστε να βλέπεις μία-μία τις δαντελωτές ακτές της Αργολίδας που δίνουν τη θέση τους στην Αρκαδία και να θέλεις κάθε λίγο και λιγάκι να σταματήσεις και να βγάλεις φωτογραφία.
Εδώ δεν χρειάζεται να τρέχεις – και δεν πρέπει φυσικά, γιατί ο δρόμος δεν είναι ούτε καινούργιος ούτε ασφαλής. Εδώ απολαμβάνεις το ταξίδι. Και καθώς ελαττώνεις ταχύτητα, ρίχνεις παράλληλα και τους εσωτερικούς σου ρυθμούς και είσαι πανέτοιμος να εισέλθεις και να απολαύσεις τη φύση και τη ζωή του μεγάλου χωριού της Κυνουρίας και πρωτεύουσας της Τσακωνιάς.
«Καούρ Εκοκιάτε», καλώς ορίσατε δηλαδή, διαβάζουμε σε μια επιγραφή που μας υποδέχεται στο Λεωνίδιο στην τσακώνικη διάλεκτο, που με καμάρι διατηρούν ακόμα στην περιοχή. Και ευθύς σπεύδουμε να γνωρίσουμε τον τόπο. Η πρώτη εικόνα είναι εντυπωσιακή.
Το Λεωνίδιο είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός με ιστορικά διατηρητέα μνημεία, αρχοντικά και πύργους που μετρούν αρκετούς αιώνες ζωής, ενώ στην προέκτασή του προς τη θάλασσα απλώνεται ένας μεγάλος, εύφορος κάμπος, όπου καλλιεργούνται ένα σωρό κηπευτικά (με πρώτη και καλύτερη την τσακώνικη μελιτζάνα), ελιές, εσπεριδοειδή και άλλα οπωροφόρα. Η πιο χαρακτηριστική εικόνα του, όμως, είναι ο κατακόκκινος απότομος βράχος (Κοκκινόβραχος) που υψώνεται πάνω από το χωριό και ξεπερνά τα 250 μ. ύψος.
Η βόλτα στο Λεωνίδιο περνάει από τον κεντρικό δρόμο της αγοράς, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα και τα περισσότερα εμπορικά καταστήματα, οι φούρνοι και τα καφενεία, ενώ λίγο πιο πάνω δεσπόζει η Μητρόπολη με τη μεγάλη πλατεία. Φυσικό χώρισμα του χωριού, ας πούμε στη μέση, αποτελεί ο χείμαρρος Δαφνώνας, που εντός Λεωνιδίου σπάνια φουσκώνει (μόνο μετά από συνεχείς βροχοπτώσεις θα δείτε νερό), ενώ αριστερά και δεξιά του θα βρείτε τις πιο σύγχρονες εκδοχές καφέ-μπαρ που διαθέτει το χωριό, με ονόματα που μας τραβούν την προσοχή, όπως «Πρωτόκολλο» (το οποίο σερβίρει καλό, δυνατό καφέ), και «βλέπουν» προς τον Κοκκινόβραχο.
Παρεμπιπτόντως, εκεί πάνω, αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά, είναι πολύ πιθανό να ξεχωρίσει και τους αναρριχητές που με περισσή προσήλωση στο έργο τους ανοίγουν καινούργιες αναρριχητικές διαδρομές (όλων των βαθμών δυσκολίας), ευελπιστώντας -οι επαγγελματίες εξ αυτών- να δημιουργήσουν ένα οργανωμένο αναρριχητικό πάρκο. Το σπορ, μαθαίνουμε, κερδίζει ολοένα και περισσότερους οπαδούς και, αν μη τι άλλο, το Λεωνίδιο θα μπορούσε κάλλιστα να ακολουθήσει το δρόμο που χάραξε η Κάλυμνος. Ιδωμεν!
Επιστρέφοντας στη… γη, και πάλι, και συνεχίζοντας την περιήγηση στο χωριό, τα δίπατα και τρίπατα αρχοντικά με τις πλακόστρωτες αυλές διαδέχονται το ένα το άλλο, ενώ δεν μπορούμε παρά να κοντοσταθούμε μπροστά από το δημοτικό σχολείο, που στεγάζεται σε ένα νεοκλασικό κτίριο του 1912, δωρεά του Ανδρέα Συγγρού, πριν βρούμε, επιτέλους, το δρόμο για τον περίφημο Πύργο του Τσικαλιώτη. Εδώ συναντάμε τον κ. Ανδρέα Κόκκορη, ο οποίος είναι συνταξιούχος, πρώην εργαζόμενος στον δήμο και έχει αναλάβει ρόλο ξεναγού στο ιστορικό προεπαναστατικό κτίριο του 1808, με τον ψηλό μαντρότοιχο, τον αμυντικό πυργίσκο με τις τουφεκίστρες (ο μοναδικός ίσως του είδους που έχει διασωθεί στην Ελλάδα), το φούρνο, τη στέρνα, το κελάρι, την καταπακτή. Η αναπαλαίωση του πέτρινου πύργου, που ανήκει πλέον στον δήμο, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, η αυλή του όμως χρησιμοποιείται ήδη για εκδηλώσεις, ενώ ο κ. Κόκκορης πραγματοποιεί δωρεάν ξεναγήσεις καθημερινά, αρκεί να τον καλέσετε στα Τ/27570-22.277 και 6936-833.722. Ο ίδιος θα σας δείξει επίσης το σπίτι του ποιητή Κώστα Ουράνη, στο οποίο σήμερα μένει ο ανιψιός του, καθώς και το σπίτι του ζωγράφου, και μαθητή του Νικηφόρου Λύτρα, Νέστορα Βαρβέρη.
Βουνό και θάλασσα μισή ώρα δρόμος
Ενώ το Λεωνίδιο είναι σχεδόν παραλιακός οικισμός, με το λιμανάκι και το επίνειό του, την Πλάκα, να απέχει μόλις 4 χιλιόμετρα από το κέντρο του, και τα Πούλιθρα, το επόμενο παραλιακό χωριό, να βρίσκονται σε απόσταση 9 χιλιομέτρων, δεν δίνει καθόλου την αίσθηση της εγγύτητας με τη θάλασσα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι, ανοιξιάτικα, δεν θα κινηθούμε παραλιακά. Στα Πούλιθρα απολαμβάνουμε τόσο τη βόλτα στην ωραία βοτσαλωτή παραλία, άδεια τέτοια εποχή, όσο και στην επάνω γειτονιά, με τα περιποιημένα αρχοντικά και τη θέα στο Μυρτώο Πέλαγος από ψηλά.
Ετερη εκδρομή από το Λεωνίδιο (αν και είναι προορισμός και από μόνος του) ο Κοσμάς. Ο δρόμος είναι ανηφορικός, ανάμεσα στα βουνά και παράλληλα με τον Δαφνώνα, που εδώ πια έχει νερό. Ωραία διαδρομή, μισής ώρας περίπου, με τις καστανιές να δίνουν τη θέση τους στα έλατα, όσο μεγαλώνει το υψόμετρο, ενώ κάπου στο βάθος, χωρίς να τα βλέπουμε, ακούγονται κουδούνια από πρόβατα.
Στο μέσον της διαδρομής (17 χλμ. από το Λεωνίδιο) κάνουμε μια παράκαμψη και στάση στη Μονή Ελώνα, που χτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα και βρίσκεται σκαρφαλωμένη πάνω σε απότομο, βαθύ γκρεμό. Η μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και γιορτάζει κάθε Δεκαπενταύγουστο.
Κι έπειτα φτάνουμε στον Κοσμά. Ενα από τα ομορφότερα χωριά του Πάρνωνα, με πέτρινα σπίτια τριγυρισμένα από έλατα και καστανιές και μια μεγάλη πλατεία, όπου δεσπόζει η πέτρινη εκκλησία των Αγίων Αναργύρων με τα θεόρατα σκιερά πλατάνια τριγύρω. Το χωριό βρίσκεται στα 1.150 υψόμετρο και εδώ η άνοιξη έρχεται κάπως αργοπορημένα. Τι σημαίνει αυτό; Οτι από το μεσημέρι και μετά τζάκια και σόμπες αναλαμβάνουν δράση.
Η πολυτάλαντη οικογένεια Σταθάκη
Εκείνο το πρωινό που βρεθήκαμε στον ορεινό Κοσμά, τα περισσότερα μαγαζιά (ταβέρνες και καφενεία) ήταν κλειστά. Κάποιες γυναίκες σκούπιζαν την πλατεία και κάποιες άλλες έπλεναν και καθάριζαν χόρτα, με σκοπό να τα αποξηράνουν για το καλοκαίρι. Κάνοντας βόλτα τριγύρω, κοντοστέκομαι σε μια βιτρίνα με περίτεχνα κεραμικά. Μου κεντρίζουν την προσοχή τα ψάρια που είναι ζωγραφισμένα σε κούπες, μπολ και βάζα και ρωτάω τη συμπαθητική Λιλή τι δουλειά έχουν τα ψάρια στο βουνό. «Αρέσουν στον άντρα μου που τα φτιάχνει», λέει η ίδια και με οδηγεί στο εργαστήριο του Βαγγέλη. Τον πετυχαίνουμε επί το έργον. Τελευταία, με την κρίση, η δουλειά έχει πέσει, «δουλεύουμε για να ξεχνιόμαστε», μου λέει χαρακτηριστικά, ενώ διαπιστώνω ότι καθετί που φτιάχνει είναι ένα μικρό κομψοτέχνημα.
Ο Βαγγέλης, όμως, δεν είναι ο μόνος ταλαντούχος της οικογένειας. Συνεχίζοντας τη βόλτα στην πλατεία, μπαίνω στο κατάστημα με τα παραδοσιακά προϊόντα, που διατηρεί η κόρη του ζευγαριού. Η Παναγιώτα έφυγε για σπουδές, αλλά επέστρεψε, έκανε οικογένεια και πλέον φτιάχνει και εμπορεύεται κουλουράκια, μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού κ.ά., ενώ στο κατάστημά της βρίσκουμε επίσης βότανα, χυλοπίτες, ξινό τραχανά, μακαρόνι κουφωτό και σπιτική βυσσινάδα. Και φτιάχνει και γλυκά για διαβητικούς με μαλτιτόλη, ενώ λέει σιγά-σιγά να περάσει και στη χρήση της στέβιας. Και σκέφτεται κι άλλα για το μέλλον, πάντοτε με σημείο αναφοράς τον Κοσμά. Ικανή, χαμογελαστή, αισιόδοξη.
Εργαστήριο αγγειοπλαστικής Ευάγγελος Σταθάκης, Τ/27570-31.463
Παραδοσιακά προϊόντα Αθανάσιος Ε. Σταθάκης, Τ/27570-31.355, 6948-625.832
Πως πάμε
Το Λεωνίδιο απέχει 210 χιλιόμετρα από την Αθήνα, ήτοι τρεις – τρεισήμισι ώρες με το αυτοκίνητο μέσω της εθνικής οδού Αθήνας – Τρίπολης και ακολουθώντας τις πινακίδες για Αργος αρχικά και για Αστρος και Λεωνίδιο στη συνέχεια. Με ΚΤΕΛ του Ν. Αρκαδίας από τον Κηφισό, υπάρχουν καθημερινές αναχωρήσεις (8.15 π.μ. και 4 μ.μ.), το ταξίδι διαρκεί 4 ώρες περίπου και το εισιτήριο είναι στα 39 ευρώ αν το κλείσετε μετ’ επιστροφής ή 20,30 ευρώ η απλή μετάβαση.
Διαμονή
Στο Λεωνίδιο:
Αρχοντικό Χατζηπαναγιώτη (Τ/27570-22.476, 29.037, www.hatzipanayiotis.gr). Ανακαινισμένο αρχοντικό με μεγαλοπρεπή αυλόπορτα, πλακόστρωτη και βοτσαλωτή αυλή και παραδοσιακή ξύλινη στέγη. Διαθέτει εννέα δίκλινα και δύο τρίκλινα δωμάτια -όλα διαφορετικά μεταξύ τους-, που δανείζονται τα ονόματά τους από αγαπημένα άνθη (Καμέλια, Μενεξές, Μύρτιλλος, Κυκλάμινο, Γαζία κ.λπ.). Απολαύστε σπιτικό πρωινό στην τραπεζαρία ή τη βεράντα και ρωτήστε την Ελένη ή τη Γιώτα για τα αξιοθέατα και τις δραστηριότητες της περιοχής. Από 60 ευρώ το δίκλινο, από 90 το τρίκλινο και 100 ευρώ το τετράκλινο. Ολα με πρωινό.
Αρχοντικό Χιώτη (Τ/27570-22.332, 22.668, www.archontikochioti.gr). Μπουτίκ ξενοδοχείο με standard και superior δίκλινα, δύο σουίτες και μία οικογενειακή μεζονέτα δύο δωματίων. Διαθέτει εξωτερική πισίνα και χώρο σπα με υδρομασάζ 3 ατόμων και χαμάμ. 70 – 80 ευρώ το απλό δίκλινο με πρωινό.
Αγρόκτημα (Πλάκα Λεωνιδίου, Τ/27570-23.244, www.agroktima.com). Δέκα πέτρινα ανεξάρτητα σπιτάκια με πλήρως εξοπλισμένες κουζίνες, ξύλινα έπιπλα, κλιματισμό και χτιστά τζάκια. 60 – 90 ευρώ το σπιτάκι.
Στα Πούλιθρα:
Βυζαντινόν (Τ/27570-51.220, www.byzantinonhotel.gr). Μονόχωρα και δίχωρα διαμερίσματα με πέτρινους τοίχους και διακοσμητικές λεπτομέρειες από ξύλο, δέρμα και γυαλί. Διαθέτουν εξοπλισμένη κουζίνα, αυτόνομη θέρμανση και κλιματισμό, βεράντα με θέα τη θάλασσα και δωρεάν παροχή Ιντερνετ. Από 60 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Σμύρος Resort (Τ/27570-51.200, www.smyrosresort.gr). 35 δίκλινα και τρίκλινα δωμάτια και σουίτες, επενδεδυμένα με πέτρα, μεγάλα κρεβάτια και βεράντες με θέα. 75 – 90 ευρώ το δίκλινο δωμάτιο με πρωινό σε μπουφέ.
Στον Κοσμά:
Σελινούντα (Τ/210-49.72.093, 6979-001.030, www.selinounta.gr). Ενα πέτρινο διώροφο κτίσμα, που κατασκευάστηκε το 1906 για να στεγάσει ένα παραδοσιακό αρτοποιείο, μετατράπηκε το 2006 σε ατμοσφαιρικό ξενώνα πέντε ευρύχωρων και καλόγουστων δωματίων. 60 – 75 ευρώ το δίκλινο και 70 – 85 ευρώ το τρίκλινο με πρωινό και τζάκι.
Τα Λιθόχτιστα (Τ/210-89.48.769, 6937-823.651, www.lithoxtista.gr). Εξι πανέμορφα, αυτόνομα σπίτια ενός, δύο και τριών υπνοδωματίων. Πολύ περιποιημένα, με οικολογικά κρεβάτια και λευκά είδη και ένα πλούσιο κέρασμα καλωσορίσματος, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων σπιτικά κουλουράκια πορτοκαλιού, τσάι του βουνού και ρακή. Από 50 ευρώ το δίκλινο δωμάτιο.
Ουρανογείτων (Τ/210-69.20.426, 6982-874.209, www.ouranogeiton.gr). Οικογενειακή ατμόσφαιρα και αυθεντική φιλοξενία προσφέρουν ο Γιάννης και η Γκέλυ στους επισκέπτες τους στα 12 πολυτελή δωμάτιά τους με τα πουπουλένια παπλώματα και το αναμμένο ακόμα τζάκι. Από 55 ευρώ το δίκλινο δωμάτιο.
Μαλεάτης Απόλλων (Τ/27570-31.494-5, www.maleatis.gr). Φιλόξενος ξενώνας πάνω στην όμορφη πλατεία του χωριού με δέκα απλά και καθαρά δωμάτια 2 – 4 ατόμων. Από 45 ευρώ το δίκλινο δωμάτιο.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:
Φαγητό
Λόγω μεγάλης παραγωγής της τσακώνικης μελιτζάνας, που είναι και το προϊόν ΠΟΠ, η μελιτζανοσαλάτα σερβίρεται παντού καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το καλοκαίρι, βεβαίως, που είναι η εποχή της, θα τη γευτείτε σε όλες τις πιθανές εκδοχές.
Στο Λεωνίδιο:
Μουριά (Τ/27570-23.292). Ταβέρνα – ψησταριά με καλά κρεατικά, που παραμένει ανοιχτή μεσημέρι και βράδυ.
Mητρόπολη (Τ/27570-25.115). Βρίσκεται κάτω από την πλατεία της Μητρόπολης, εξ ου και το όνομα, και σερβίρει νόστιμα πιάτα και μεζέδες.
Εν Λεωνιδίω 1904 (Τ/27570-22.068). Εδώ θα έρθετε όχι μόνο για πίτσα και τους διάφορους, όχι απαραιτήτως ιταλικούς, μεζέδες του καταλόγου, αλλά και για να χαζέψετε τα αντικείμενα-αντίκες, καθημερινής χρήσης τα περισσότερα, που έχει συλλέξει ο μερακλής ιδιοκτήτης του εστιατορίου. Σωστό μουσείο!
Στα Πούλιθρα:
Το Μυρτώον (Τ/27570-51.339, 6972-055.099). Βρίσκεται σε τόσο ωραίο μέρος μπροστά στην παραλία, που θα έρθετε για φαγητό και δεν θα σηκώνεστε από το τραπέζι. Μια καλή πρόταση για νόστιμα και φρέσκα ψάρια και θαλασσινά -δοκιμάστε τη θεσπέσια χταποδοσαλάτα-, μεγάλες χορταστικές σαλάτες και πολλά πολλά άλλα.
Ζάβαλης (Τ/27570-51.341). Κλασική ελληνική ταβέρνα με καλή ψησταριά, αλλά και καλομαγειρεμένα μαγειρευτά και -μεταξύ άλλων- πεντανόστιμους κεφτέδες.
Tip: Αναζητήστε το καφενείο του Κεκέ (δεν έχει όνομα απέξω), λίγο πριν από την πλατεία του χωριού, για έναν καφέ ή μπίρα με μεζέ, αφού όλο και κάτι καλό θα σας φτιάξει.
Στον Κοσμά:
Ναύαρχος (Τ/27570-31.489). Βρίσκεται στην πλατεία του χωριού και σερβίρει εξαιρετικά μαγειρευτά – μοσχάρι κοκκινιστό, χοιρινό λεμονάτο και φυσικά γίδα βραστή.
Tip: Και μετά το φαγητό έχει γλυκό. Ο Κοσμάς, άλλωστε, φημίζεται για το γαλακτομπούρεκο, που σερβίρεται στο καφενείο «Το μπαλκόνι της Κυνουρίας».
Δραστηριότητες
Walk4fun (Λεωνίδιο, Τ/27570-22.422, www.walk4fun.gr). Ο Σαράντος Δολιανίτης οργανώνει μικρές ή μεγάλες πεζοπορίες και διασχίσεις φαραγγιών με βάση τον Πάρνωνα. Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του και δείτε το πρόγραμμα με τις προτεινόμενες διαδρομές που αναρτά κάθε μήνα.