Μοιάζουν άλλοτε με τα παράξενα, πολύχρωμα πλάσματα που θα μπορούσε να έχει επινοήσει ένας σουρεαλιστής καλλιτέχνης, και άλλοτε με τρομακτικές μορφές βγαλμένες από κάποιον εφιάλτη. Επί χιλιάδες χρόνια αποτέλεσαν έναυσμα για τη δημιουργία θρύλων και ιστοριών τρόμου –από το τέρας του Λοχ Νες ώς τον Κθούλου του Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ–, πρωταγωνίστησαν σε κινηματογραφικές παραγωγές, απεικονίστηκαν σε μινωικά αγγεία, ρωμαϊκά πλακίδια, βικτωριανά επιστημονικά συγγράμματα και τατουάζ ναυτικών του 20ού αιώνα. Σήμερα, εξακολουθούν να εξάπτουν τη φαντασία χάρη στα παράξενα σχήματα, τα φαντασμαγορικά χρώματα και τις ασυνήθιστες ιδιότητές τους.
Στα μυστηριώδη είδη ζωής, που κατοικούν στα βάθη των ωκεανών, εστιάζει η νέα, μεγάλης κλίμακας έκθεση του Ενυδρείου του Μόντερεϊ Μπέι, στις κεντρικές ακτές της Καλιφόρνιας, με τίτλο «Tentacles: The Astounding Lives of Octopuses, Squid and Cuttlefishes» («Πλοκάμια: Οι καταπληκτικές ζωές των χταποδιών, καλαμαριών και σουπιών»). Η εκτενέστερη παρουσίαση κεφαλόποδων, που έχει διοργανωθεί ποτέ παγκοσμίως, στοίχισε πάνω από 2,5 εκατ. ευρώ, καταλαμβάνει περίπου 345 τετραγωνικά μέτρα εκθεσιακού χώρου και περιλαμβάνει ζωντανούς «εκπροσώπους» από 24 διαφορετικά είδη –ανάμεσά τους, δύο γιγάντια χταπόδια του Ειρηνικού, που μπορούν να ξεπεράσουν τα εννέα μέτρα μήκος, μικροσκοπικά καλαμάρια πυγμαίους, μεγέθους έως 2,5 εκ., και μία από τις μεγαλύτερες σουπιές στον κόσμο– αλλά και αντίγραφα αρχαίων αντικειμένων με σχετικές αναπαραστάσεις, ομοιώματα και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό.
Διαδραστικές πολυμεσικές εφαρμογές θα προσφέρουν στους επισκέπτες τη δυνατότητα, μεταξύ άλλων, να μετακινήσουν ένα μηχανικό καλαμάρι μέσα στο νερό, δίνοντας ώθηση με τα πλοκάμια του, αλλά και να… μεταμορφωθούν, μιμούμενοι τις ιδιότητες συγκεκριμένων θαλάσσιων ειδών που αλλάζουν χρώμα ή σχήμα για να αιφνιδιάσουν τα θύματά τους, να κρυφτούν από απειλητικούς θηρευτές ή να προσελκύσουν το ταίρι τους. Επιπλέον, το προσωπικό τού Ενυδρείου θα επιχειρήσει για πρώτη φορά να «φιλοξενήσει» καλαμάρια και χταπόδια της βαθιάς θάλασσας, όπως το καλαμάρι-βαμπίρ, που θεωρείται πρόγονος του καλαμαριού και του χταποδιού, σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο με παγωμένο θαλασσινό νερό, χαμηλά επίπεδα οξυγόνου και σχεδόν απόλυτο σκοτάδι, ενώ στο «εργαστήριο αυγών» θα παρουσιάζονται τα πρωτοποριακά επιτεύγματα του Ερευνητικού Ινστιτούτου του Ενυδρείου στον τομέα της αναπαραγωγής υδρόβιων ζώων. Αλλωστε, επειδή τα περισσότερα κεφαλόποδα ζουν εξαιρετικά σύντομες ζωές, συνήθως μεταξύ ενός και δύο χρόνων, η πλειονότητα των «εκθεμάτων» θα πρέπει να αντικατασταθεί πριν από το τέλος της έκθεσης, το 2016. Οι απειλές που αντιμετωπίζει σήμερα το οικοσύστημα των ωκεανών εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων –υπεραλίευση, μόλυνση κ.τ.λ.– θα αναδεικνύονται μέσω κινούμενων «γλυπτών», κατασκευασμένων από άχρηστα ή ανακυκλώσιμα υλικά από τον Καλιφορνέζο καλλιτέχνη Nemo Gould.
Τεράστια συλλογή
Το μη κερδοσκοπικό Ενυδρείο του Μόντερεϊ Μπέι λειτουργεί από το 1984 και η συλλογή του περιλαμβάνει πάνω από 35.000 υδρόβιους οργανισμούς από 550 είδη, μεταξύ των οποίων πιγκουίνοι, μέδουσες και καρχαρίες. Με κύριο στόχο την προστασία των ωκεανών, εκτός από περιοδικές εκθέσεις υλοποιεί επιστημονικά προγράμματα και καμπάνιες ευαισθητοποίησης του κοινού. Το Ερευνητικό Ινστιτούτο του, που ιδρύθηκε το 1987, διαθέτει πέντε σκάφη και τρία αυτόνομα υποβρύχια ειδικά εξοπλισμένα για τη μελέτη της θαλάσσιας ζωής, καθώς και ένα μόνιμο υποβρύχιο «εργαστήριο» σε βάθος 4.000 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η έκθεση «Tentacles: The Astounding Lives of Octopuses, Squid and Cuttlefishes» ανοίγει σήμερα και θα διαρκέσει ώς τον Σεπτέμβριο του 2016. Περισσότερες πληροφορίες στο www.montereybayaquarium.org.