Εικονοκλάστης, αποδομιστής, ιδιοφυής είναι ορισμένοι από τους προσδιορισμούς που έχουν αποδοθεί κατά καιρούς στον διάσημο Καναδοαμερικανό, εβραϊκής καταγωγής, βραβευμένο με Pritzker αρχιτέκτονα Frank Gehry, που αυτή την περίοδο έχει την τιμητική του στην Πόλη του Φωτός. Πριν από μερικές εβδομάδες, εγκαινιάστηκε το φουτουριστικό Μουσείο Louis Vuitton, με ρεσιτάλ πιάνου από τον Lang Lang και σειρά συναυλιών ηλεκτρονικής μουσικής με την υπογραφή των Kraftwerk, ενώ την αυλαία άνοιξε, λίγο νωρίτερα, η σημαντικότερη αναδρομική έκθεση που έχει γίνει ποτέ στην Ευρώπη για το πολυδιάστατο έργο του, στο συνεχώς δραστήριο Centre Pompidou.
Δημιούργημα-αξιοθέατο
Το Παρίσι επιτυγχάνει για πολλοστή φορά να διευρύνει ακόμη περισσότερο τους ορίζοντες του πολιτιστικού του τοπίου, εμπλουτίζοντάς το με ένα νέο δημιούργημα-αξιοθέατο per se, στο όριο μεταξύ γλυπτού και αρχιτεκτονήματος, και είναι αυτός ο μεταιχμιακός χαρακτήρας του νέου κτιρίου του Gehry που προκαλεί την αίσθηση ότι καταφέρνει να παγώσει στον χρόνο και τον χώρο 12 γιγάντια, επανασυγκολλούμενα, κυρτά θραύσματα χάλυβα και γυαλιού, φαινομενικά ατάκτως ερριμμένα, συνθέτοντας ένα ενιαίο μορφοποιημένο σύνολο με παλλόμενη ογκοπλαστική διάρθρωση.
Πλάθεται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, μια ιδιότυπη συμφωνία, όπου το leitmotiv των επαναλαμβανόμενων επενδύσεων φύλλων τιτανίου (ταυτισμένα με ένα αναγνωρίσιμο ύφος, διακριτό σε αρκετά από τα έργα του, ιδίως της τελευταίας εικοσαετίας) αντικαθίσταται από τις εκκωφαντικά στιλπνές και ταυτόχρονα αιχμηρές, γυάλινες επιφάνειες του καμπυλόσχημου περιβλήματος, που αντανακλά τις διακυμάνσεις του φωτός και καθρεφτίζει τη μεταβλητότητα του παρισινού ουρανού, επιτρέποντας στις μάζες αέρος να διαπερνούν τα ανοίγματά του και συμβολικά να ανανεώνουν το περιεχόμενό του.
Με άλλα λόγια, τα στοιχεία της φύσης συμμετέχουν ενεργά στο κέλυφος, το οποίο εγκολπώνει την καλλιτεχνική δημιουργία στα εσωτερικά του, συμπυκνώνοντας αλληγορικά την ουσία της σύγχρονης τέχνης σε έναν αποκρυσταλλωμένο και συνάμα ρέοντα οργανισμό, ανοιχτό σε πολυεπίπεδες ερμηνείες.
Παγόβουνο εν κινήσει
Σύννεφο, μετεωρίτης, φάλαινα, ιστιοπλοϊκό είναι, μεταξύ άλλων, μερικοί μόνο από τους ευφάνταστους χαρακτηρισμούς που έχουν διατυπωθεί για το συγκεκριμένο οικοδόμημα, ωστόσο ο ίδιος ο αρχιτέκτονας το παρομοιάζει με ένα παγόβουνο εν κινήσει, που πλέει στην απεραντοσύνη του ωκεανού.
Υστερα από μια πρόσφατη in situ επίσκεψη, νομίζω ότι το εν λόγω κτίριο αποτυπώνει εύγλωττα μια βαλσαμωμένη χρυσαλλίδα τη στιγμή ακριβώς που σπάει το κουκούλι της για να απεκδυθεί το νεκύδαλλο, το νεκρικό της περίβλημα, έτοιμη να πετάξει απελευθερωμένη, μεταλλασσόμενη σε κάτι καινούργιο, σ’ ένα ακέφαλο, υπερμέγεθες έντομο, που μόλις έχει αποδράσει από την οργιώδη, περιαστική βλάστηση που το περιτριγυρίζει…
Εντός του κτιρίου, σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα, παρουσιάζονται έως τις 16 Μαρτίου όλα τα στάδια δημιουργίας, από την αρχική σύλληψη και τον σχεδιασμό μέχρι την τελική κατασκευή και γέννηση του ατυπικού αυτού κτιρίου, μέσα από προσχέδια, πληθώρα μακετών σε διαφορετικές κλίμακες, καθώς και time-lapse προβολές, ενώ ανά τακτά χρονικά διαστήματα, έργα από τη μόνιμη συλλογή του ιδρύματος (από τον Maurizio Cattelan και την Tacita Dean μέχρι τον Alberto Giacometti και τη Mona Hatoum), οργανωμένα γύρω από εναλλασσόμενη θεματική κάθε φορά, καλύπτουν τα 3.800 τ.μ. καθαρού μουσειογραφικού χώρου.
Στο εξωτερικό περιβάλλον του πρώτου υπογείου, αναπτύσσεται ένα λαβυρινθώδες καλειδοσκόπιο, έμπνευση του γνωστού Δανοϊσλανδού εικαστικού Olafur Eliasson, που συντίθεται από ένα εξωπραγματικό δάσος που περιλαμβάνει 43 επενδεδυμένες με καθρέφτες και μωσαϊκό κίτρινου φυσητού γυαλιού, εσωτερικά φωτιζόμενες, κολώνες τριγωνικού σχήματος και μεταβλητού πλάτους, που προσκαλούν τους επισκέπτες να περιδιαβούν ανάμεσά τους, διασχίζοντας τις υδάτινες επιφάνειες που τις περικλείουν. Ενα εξασκημένο μάτι, ενδεχομένως, να διακρίνει τις αδιόρατες σε μια πρώτη ανάγνωση, ανεπαίσθητες, αλλά υπαινικτικά διαπεραστικές εκλεκτικές αντιστίξεις, που εξυφαίνονται μεταξύ του μονογράμματος LV και του παιχνιδίσματος των πολλαπλών αντανακλάσεων…
Η «Επαφή» του Eliasson
Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο των περιοδικών εκθέσεων, από τις 17 Δεκεμβρίου έως τις 16 Φεβρουαρίου, ξεδιπλώνεται η νέα δουλειά του Eliasson, με τίτλο «Επαφή», που επικεντρώνεται σε οτιδήποτε τοποθετείται στα όρια των αισθήσεων, της γνώσης, της φαντασίας και των προσδοκιών μας, ενώ αναμφίβολα αξίζει μια στάση γαστρονομικού ενδιαφέροντος στο εστιατόριο «Le Frank», στο ισόγειο, με θέα στον εφαπτόμενο ζωολογικό κήπο.
Το μενού επιμελείται ο ταλαντούχος, ελληνικής καταγωγής και από τη Μασσαλία ορμώμενος, σεφ, Jean-Louis Nomicos (ιδιοκτήτης του βραβευμένου με δύο αστέρια Michelin εστιατορίου Les Tablettes, επίσης στο 16ο διαμέρισμα του Παρισιού), ενώ τα βλέμματα μαγνητίζονται από τα φωτιζόμενα χρυσόψαρα του Gehry, που αιωρούνται στον χώρο και προσδίδουν μια ψευδαίσθηση ενυδρείου.