Δύο φορές είχα πάει στη Χίο και το Κάστρο της δεν το είχα δει. Επρεπε να φτάσει η τελευταία ημέρα, να σκοτώνουμε την ώρα μας πριν πιάσει το καράβι μας, για να ανακαλύψουμε -με την παρότρυνση καλού φίλου από το νησί- αυτή τη μικρή πόλη μέσα στην πόλη.
Το Κάστρο της Χίου έχει έκταση 180.000 τ.μ. και τα τείχη του περικλείουν οικιστικό σύνολο, με περίπου 650 κατοίκους. Βρίσκεται πραγματικά στην «πλάτη» του λιμανιού, εκεί όπου δένουν όλα τα πλοία της γραμμής. Ισως αυτός είναι ένας λόγος που πολλοί επισκέπτες τείνουν να το προσπερνούν. Ο δεύτερος είναι ότι δεν βρίσκεται σε κάποιο ύψωμα, δεν είναι, δηλαδή, άμεσα ορατό από το βλέμμα του ανυποψίαστου τουρίστα. Ο τρίτος είναι η σχετικά… περιορισμένη προσπάθεια των τοπικών αρχών να το προβάλουν. Εχουν τους λόγους τους, καθώς αυτό το γοητευτικό σύνολο με τα παλιά σπίτια που συγκρατούν ζωντανή τη μνήμη της παλιάς Χίου παρουσιάζει υπαρκτά προβλήματα συντήρησης, διαχείρισης και λειτουργικότητας.
Γνωρίζουμε ότι κατοικείται τουλάχιστον από τους ελληνιστικούς χρόνους ενώ οι ανασκαφές που συνεχίζονται και είναι ορατές στο βορειοανατολικό τμήμα του οικισμού πιστοποιούν τη συνέχιση της κατοίκησης στους ρωμαϊκούς και στους πρωτοβυζαντινούς χρόνους. Στους μεσαιωνικούς χρόνους το Κάστρο εξελίχθηκε σε κέντρο της πολιτικής και της στρατιωτικής διοίκησης της Χίου. Το 1924 το ελληνικό κράτος χαρακτήρισε το Κάστρο διατηρητέο αρχαιολογικό και ιστορικό χώρο. Παρ’όλα αυτά δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που στη διάρκεια του 20ού αιώνα απειλήθηκε με καταστροφή και ανοικοδόμηση.
Είναι ωραίο που τίποτα από όλα αυτά δεν συνέβη. Τώρα, όμως, επείγει η προστασία και η ανάδειξη αυτού του μικρού και άγνωστου θησαυρού.