Ρώμη, η Αιώνια Πόλη, η πόλη που χαρακτηριζόταν, και δικαίως, ως η Caput Mundi, «η κεφαλή, η πρωτεύουσα, του κόσμου» κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Χτισμένη η αρχαία Ρώμη στους επτά λόφους, στην αριστερή όχθη του ποταμού Τίβερη, ήταν προστατευμένη από τα τείχη τα οποία κατασκευάστηκαν από τον αυτοκράτορα Αυρηλιανό τον 3ο μ.Χ. αιώνα, ενώ μόλις μετά το 1940 ο πληθυσμός της πόλης επεκτάθηκε πέραν αυτών. Η Ρώμη διατηρεί ακόμα και σήμερα αναλλοίωτα τα σημάδια του ρωμαϊκού, του χριστιανικού, του μεσαιωνικού, του αναγεννησιακού παρελθόντος της, και φυσικά του παρόντος της.
Διάφορες πολιτιστικές διαστρωματώσεις συνυπάρχουν αγαστά με τους γρήγορους σύγχρονους ρυθμούς, τέλεια συνδεδεμένες με το φυσικό τοπίο, τα ψηλά πεύκα και τα κυπαρίσσια, τους κήπους και τις άπειρες βρύσες της. Και ο Τίβερης, θολός και ορμητικός, παρασέρνει τα φύλλα των πλατάνων που σκιάζουν τις όχθες του, ενώ αποκτά τη λάμψη και τη μεγαλοπρέπεια από τις γέφυρες οι οποίες συνδέουν τις δύο πλευρές της πόλης.
Κάθε γωνιά και «αφήγημα»
Για να γνωρίσει κανείς καλά αυτήν την ιστορική και καλαίσθητη πόλη, χρειάζεται να διαθέσει αρκετές μέρες και να την περπατήσει. Οι εκπλήξεις είναι πολλές και κάθε γωνιά της έχει το δικό της «αφήγημα».
Αν ξεκινήσει κανείς από τα Αυτοκρατορικά Φόρα, τις Αγορές, μπορεί να επισκεφθεί πρώτα την Αγορά του Τραϊανού και μετά του Αυγούστου, να θαυμάσει τις αψίδες, τους κίονες των ναών, τα τείχη, τις στήλες, όπως τη Στήλη του Τραϊανού, η οποία έχει ανάγλυφες παραστάσεις που μνημονεύουν τις νίκες του αυτοκράτορα. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται το μεγαλύτερο ρωμαϊκό αμφιθέατρο, το Κολοσσαίον, το οποίο πήρε το όνομά του από τον Κολοσσό του Νέρωνα, το γιγαντιαίο άγαλμα του αυτοκράτορα. Ακριβώς δίπλα στο Κολοσσαίον βρίσκεται η Αψίδα του Κωνσταντίνου με τα εξαιρετικά ανάγλυφα, μπροστά από την οποία οι αμαξάδες κάνουν πιάτσα, ενώ οι μικροπωλητές πωλούν την πραμάτεια τους. Και οι τουρίστες, από όλα τα μέρη του κόσμου, συνωστίζονται μπροστά από τις εισόδους των Αγορών ή στις γωνίες για μια αναμνηστική φωτογραφία. Οχι μακριά, ορθώνονται εκκλησίες, όπως αυτή που είναι αφιερωμένη στην Αγία Φραγκίσκη και η εκκλησία των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού. Ο πεζόδρομος που ξεκινάει από το Κολοσσαίον οδηγεί τον επισκέπτη στο μεγαλοπρεπές μνημείο, το Βιτοριάνο, το οποίο χτίστηκε (1885-1911) προς τιμήν του βασιλιά Βιτόριο Εμανουέλε Β΄ και δεσπόζει στην Πιάτσα Βενέτσια, στους πρόποδες του λόφου του Καπιτωλίου, ενώ το επιχρυσωμένο ορειχάλκινο άγαλμα απεικονίζει τον έφιππο βασιλιά. Στους χώρους του μνημείου στεγάζεται το Μουσείο Ριζορτζιμέντο, όπου εκτίθενται αντικείμενα από την περίοδο της ενοποίησης της Ιταλίας. Σ’ αυτήν την πλατεία βρίσκεται και το Παλάτσο Βενέτσια, σε χρώμα κεραμιδί, που έρχεται σε αντίθεση με το λευκό μάρμαρο του Βιτοριάνο, παλάτσο το οποίο υπήρξε κατοικία υψηλόβαθμων κληρικών ενώ σήμερα λειτουργεί ως μουσείο με θησαυρούς από την περίοδο της Αναγέννησης. Από το μπαλκόνι του ο Μπενίτο Μουσολίνι εκφωνούσε τους λόγους του.
Με θέα στο Βατικανό
Από την εμπορική οδό Κόρσο οδηγείται κανείς στην πολύβουη Πιάτσα ντι Σπάνια, όπου και το σπίτι-μουσείο στο οποίο έζησαν οι ποιητές Keats και Shelley, στον λόφο Πίντσιο και στην Πιάτσα ντελ Πόπολο. Περιοχές γεμάτες κόσμο, τράπεζες, καταστήματα και πολυτέλεια. Μόνο λίγα κλειστά μαγαζιά συναντάει κανείς, θύματα μάλλον της οικονομικής κρίσης. Στην Πιάτσα Ναβόνα κυριαρχούν τα μπαρόκ κτίρια που την περιβάλλουν καθώς και τα δύο εντυπωσιακά σιντριβάνια, ενώ το Πάνθεον είναι πολύ καλά διατηρημένο και ακόμα και σήμερα αποπνέουν δύναμη η περίστυλη στοά του και οι γρανίτινες κολώνες με τα μαρμάρινα κιονόκρανα. Στην πλατεία Κάμπο ντέι Φιόρι, όπου βρίσκεται η λαϊκή αγορά, συνυπάρχουν το απλό στοιχείο με τα αναγεννησιακά ανάκτορα και το άγαλμα του Τζορντάνο Μπρούνο. Φωνές, μυρωδιές και χρώματα συνθέτουν τις αντιθέσεις της καθημερινότητας. Από τον λόφο Αβεντίνο και τον Κήπο των Πορτοκαλιών μπορεί κανείς να θαυμάσει τη Ρώμη, ενώ από την οπή ή κλειδαρότρυπα βλέπει το Βατικανό. Δίπλα στον κήπο βρίσκεται η βασιλική της Αγίας Σαβίνας, με κορινθιακού ρυθμού κίονες, μάρμαρα παντού και ψηφιδωτά. Από τον καταπράσινο λόφο Γιανίκουλουμ (τον λόφο του Ιανού) με τις εκκλησίες και το σιντριβάνι, το Ακουα Πάολα, κατεβαίνει κανείς και περνάει μπροστά από το Κάστελ Σαντ’ Αντζελο για να φτάσει στα Δικαστήρια της πόλης, στην πλατεία Καβούρ, δίπλα στον Τίβερη, τα οποία διαθέτουν μπαρόκ ομορφιά και δυναμισμό. Η οδός Κικέρωνος, παραδίπλα, είναι γεμάτη δικηγορικά γραφεία και πολυτελή καταστήματα.
Αξίζει να περπατήσει κανείς στα δρομάκια και τις πλατείες του Τραστέβερε (πέρα από τον Τίβερη) και να επισκεφθεί τις εκκλησίες του, όπως τη βασιλική της Σάντα Μαρία ιν Τραστέβερε, τον πρώτο χριστιανικό ναό που λειτούργησε επίσημα, αλλά και να διασκεδάσει στα μπαρ και τις τρατορίες του.
Η Ρώμη, που υπήρξε το πρότυπο για τη δημιουργία άλλων πόλεων, ακόμα και σήμερα κρατάει τον μεγαλοπρεπή χαρακτήρα της, κι ας είναι πιο βρώμικη κι ας έχουν καλυφθεί κάποια σημεία της από τα γκράφιτι. Σ’ αυτήν συνυπάρχουν διάφορα πολιτιστικά στάδια με τα οποία οι κάτοικοί της ζουν συμφιλιωμένοι, συνδεδεμένοι απολύτως με το παρελθόν, με τις διάφορες αρχιτεκτονικές τεχνοτροπίες, με την υψηλή αισθητική που διακρίνει ακόμα και σήμερα τις καθημερινές τους συναλλαγές.