12-23 Φεβρουαρίου θα διαρκέσουν οι εκδηλώσεις στην πόλη, οι οποίες τελούν υπό την αιγίδα του οργανισμού Αθλητισμού, Πολιτισμού και Νεολαίας του Δήμου Κοζάνης και προσελκύουν κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες.
Γλέντι και ξεφάντωμα γύρω από το βωμό της φωτιάς με φαγοπότι και οινοποσία, τραγούδι, χορό και αθυροστομία δίχως όρια! Αυτά είναι με δυο λόγια τα χαρακτηριστικά του περίφημου Φανού της Κοζάνης, ενός εθίμου που προέρχεται από παλαιότερες λατρευτικές φωτιές στην Ηπειρο και τη Μακεδονία και παραδίδεται με συνέπεια από γενιά σε γενιά στη μακεδονική πόλη.
Οι εορταστικές εκδηλώσεις στην Κοζάνη έχουν αρχίσει ήδη από την Τσικνοπέμπτη, οπότε και εμφανίζονται οι πρώτοι μεταμφιεσμένοι (Ρογκατσάρια). Το μεγάλο διονυσιακό πανηγύρι, όμως, αρχίζει το βράδυ της Μεγάλης Αποκριάς μετά το σούρουπο. Με το άναμμα του Φανού -κάθε γειτονιά της πόλης έχει τη δική της φωτιά- ξεκινούν και τα πρώτα τραγούδια. Το κέφι ανεβαίνει γρήγορα και, καθώς κρασί και κιχιά (ατομικές κοζανίτικες πίτες) κυκλοφορούν και ζεσταίνουν πνεύμα και πόδια, ξεκινάει μια ιδιότυπη συνομιλία του πρωτοτραγουδιστή με τον κύκλο των γλεντοκόπων, μέσα από παμπάλαια τραγούδια που έφτασαν σχεδόν αναλλοίωτα μέχρι τις μέρες μας.
Η συνέχεια είναι… ζαλιστική και το ίδιο ενδιαφέρουσα – όπως τουλάχιστον μας τη μεταφέρει η συγγραφέας και λαογράφος Ματίνα Τσικριτζή -Μόμτσιου:
Ο πρωτοτραγουδιστής πρέπει να διαθέτει καθαρή και δυνατή φωνή αλλά και ευρύ ρεπερτόριο, ενώ βρίσκεται πάντα στην κεφαλή του κύκλου. Τον ακολουθεί μια ομάδα 5-10 αντρών, ένα είδος «αυλής» που τον συνοδεύει από κοντά και φροντίζει για τη σωστή επανάληψη των στίχων. Μετά από αυτούς θα σταθούν όλοι οι υπόλοιποι. (…) Τα χάλκινα γεμίζουν με τον μεταλλικό τους ήχο τη χειμωνιάτικη νύχτα, οι κύκλοι γύρω από το βωμό μεγαλώνουν και πληθαίνουν, οι φωνές δυναμώνουν, τα μάτια λάμπουν και τα πρόσωπα γίνονται όλο και πιο γελαστά. Τα τραγούδια διαδέχονται το ένα το άλλο, άλλοτε γρήγορα και πολυφωνικά και άλλοτε βαριά σε χρόνο αργό και συρτό. Τα θέματά τους πολλά και ποικίλα. Κάποια εξιστορούν τα κατορθώματα των Κλεφτών, άλλα υμνούν τον έρωτα. Πολλά είναι σκωπτικά και σατιρικά. Τα περισσότερα όμως είναι τα λεγόμενα «ξινέντραπα» ή «μασκαραλίτκα» ή κατ’ ευφημισμόν «νοικουκυρίσια», τραγούδια με έντονες φαλλικές αναφορές. Το τέλος του Φανού έρχεται όταν οι περισσότεροι πιστοί του δεν μπορούν να πάρουν τα πόδια τους από την κούραση ή το ντόπιο κοκκινέλι.
Κάθε χρόνο η Κοζάνη γίνεται το επίκεντρο των καρναβαλικών εκδηλώσεων της Δυτικής Μακεδονίας, υποδέχεται πλήθος επισκεπτών από όλη τη χώρα και μας καλεί όλους, φυσικά, να πλαισιώσουμε το μοναδικό αυτό έθιμο, αλλά και να γνωρίσουμε τόσο τη μακεδονική πόλη όσο και τη γύρω ενδιαφέρουσα και εν πολλοίς άγνωστη περιοχή.
> Πληροφορίες για όλες τις εκδηλώσεις: apokries-kozanis.gr