Μυστράς: Η βυζαντινή πολιτεία της Πελοποννήσου

Μυστράς: Η βυζαντινή πολιτεία της Πελοποννήσου

6' 48" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μεσαιωνικός οικισμός, κάστρο και τείχη, ανάκτορα, σπίτια, μοναστήρια και εκκλησίες. Αυτές είναι οι λέξεις-κλειδιά που βοηθούν να ξεδιπλωθεί η αφήγηση για τα μνημεία της πλούσιας σε ιστορία καστροπολιτείας που κοσμεί τη λακωνική γη. Ακολουθεί ένας μίνι οδηγός με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο.

Πίσω από τον ανδριάντα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, στον οικισμό του Νέου Μυστρά, προβάλλει το όρος Μυστράς με τα ερειπωμένα κτίσματα του μεσαιωνικού οικισμού, ένα από τα ελάχιστα καλά διατηρημένα βυζαντινά οικιστικά σύνολα στην Ελλάδα. Βρισκόμαστε σε απόσταση μόλις 6 χιλιομέτρων από την πόλη της Σπάρτης και εισερχόμαστε στην περίφημη καστροπολιτεία από την Κύρια Πύλη. Η διαδρομή που θα ακολουθήσουμε χωρίζεται σε δύο σκέλη. Το πρώτο έχει αφετηρία τη Μητρόπολη και το μουσείο και τέρμα, μετά από ωριαία περίπου περιήγηση στις εκκλησίες και στα αρχοντικά, πάλι πίσω στην Κύρια Πύλη, ενώ το δεύτερο σκέλος ξεκινάει από την Πάνω Πύλη ή Πύλη Φρουρίου και τερματίζει στην ακρόπολη.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά. Ακριβώς μετά την Κύρια Πύλη, κινούμενοι δεξιά πάνω στο μονοπάτι (η σήμανση και οι πινακίδες με τα επεξηγηματικά κείμενα που βρίσκονται διάσπαρτα στον αρχαιολογικό χώρο θα λύσουν πολλές απορίες σας), θα συναντήσετε τη Μητρόπολη. Το συγκρότημα της Μητρόπολης συμπληρώνουν κτίρια που προστέθηκαν σε δεύτερο χρόνο, όπως το καμπαναριό, η στοά με τους πεσσούς και τις καμάρες στη δυτική πρόσοψη, μια δεύτερη στοά στη βόρεια πλευρά, καθώς και η βόρεια αυλή με τα τόξα, αλλά και τα διώροφα κτίρια δυτικά. Οι φύλακες στο χώρο της Μητρόπολης και του μουσείου θα σας διευκολύνουν όποτε τους χρειαστείτε.

Ο ναός στο κέντρο του συγκροτήματος είναι αφιερωμένος στον Αγιο Δημήτριο και χτίστηκε πιθανότατα μετά την παράδοση του Μυστρά στους Βυζαντινούς το 1262. Στο δάπεδο κάτω από τον τρούλο βρίσκεται μια πλάκα με ανάγλυφο τον δικέφαλο αετό των Παλαιολόγων. Εδώ λέγεται ότι στάθηκε το 1449 ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος (1448-1453) όταν στέφθηκε αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Βόρεια του ναού λειτουργεί μουσείο, όπου εκτίθενται γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, επιγραφές, βυζαντινές εικόνες, τοιχογραφίες, ενδυματολογικά κατάλοιπα, χειρόγραφοι κώδικες, κοσμήματα και αντικείμενα χειροτεχνίας.

Ανάμεσα στη Μητρόπολη, στους Αγίους Θεοδώρους και την Οδηγήτρια προβάλλει η εκκλησία της Ευαγγελίστριας. Είναι ναός σταυροειδής δίστυλος, με τρούλο, νάρθηκα και γυναικωνίτη, και χρονολογείται στα τέλη του 14ου ή στις αρχές του 15ου αιώνα. Λόγω των αναστηλωτικών εργασιών δεν επιτρέπεται η είσοδος στο εσωτερικό του. Το ίδιο και στους Αγίους Θεοδώρους, σταυροειδή οκταγωνικό ναό που άρχισε να χτίζεται το 1290 και ολοκληρώθηκε το 1295. Η Οδηγήτρια, πάλι, που είναι επισκέψιμη μέσα και έξω, χτίστηκε από τον ηγούμενο Παχώμιο περί το 1310 ως καθολικό της Μονής Βροντοχίου. Ανήκει στον μεικτό τύπο του Μυστρά, που συνδυάζει τη βασιλική στο ισόγειο και τον τετράστυλο σταυροειδή εγγεγραμμένο με πέντε τρούλους ναό στο υπερώο, με στοές στη δυτική, τη βόρεια και τη νότια πλευρά.

Στη διαδρομή από την Οδηγήτρια προς την Παντάνασσα έχετε την ευκαιρία να απολαύσετε το μοναδικό φυσικό τοπίο του Μυστρά. Το μοναστήρι της Παντάνασσας είναι περίοπτο στο ψήλωμα της πλαγιάς. Ιδρυτής του είναι ο Ιωάννης Φραγκόπουλος, υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Δεσποτάτου. Τα μονογράμματα με το όνομα και τους τίτλους του είναι χαραγμένα στα επάνω δυτικά παράθυρα και στο νοτιοδυτικό κιονόκρανο της εκκλησίας. Τα εγκαίνια της μονής έγιναν τον Σεπτέμβριο του 1428.

Από τη δυτική είσοδο της μονής δύο σκάλες ανεβάζουν στο πλάτωμα όπου είναι χτισμένος ο ναός. Κάτω έχουμε να κάνουμε με τρίκλιτη βασιλική και πάνω με σταυροειδή πεντάτρουλη. Η Παντάνασσα στις μέρες μας λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι, με τις καλόγριες πάντα πρόθυμες να σας φιλέψουν κάποιο γλυκό και να σας ξεδιψάσουν με αναψυκτικό ή δροσερό νερό.

Από την Παντάνασσα κατηφορίζετε νότια προς την Κάτω Χώρα και στη διαδρομή προς την Περίβλεπτο θα περάσετε από το Αρχοντικό του Φραγκόπουλου (δεξιά) και την Αγία Κυριακή (αριστερά). Στη βορινή πρόσοψη του αρχοντικού (θεμελιώθηκε τον 15ο αι.), πάνω από τον εξώστη, υπήρχαν δύο μεγάλα τοξωτά ανοίγματα.

Λίγα μέτρα παρακάτω βρίσκεται η Περίβλεπτος, καθολικό μονής αφιερωμένης στην Παναγία, που χτίστηκε στα μέσα του 14ου αιώνα (1358), πιθανότατα από τον Μανουήλ Καντακουζηνό και τη σύζυγό του Ισαβέλα ντε Λουιζινιάν. Θα τη συναντήσετε στο νοτιοανατολικό άκρο του εξωτερικού τείχους, δίπλα στον απόκρημνο βράχο. Από το μοναστήρι σώζονται δύο κτίρια: ο ναός με τα παραρτήματά του και ένα ψηλό κτίριο που μάλλον χρησιμοποιούνταν ως εστιατόριο, το οποίο χτίστηκε την ίδια εποχή με το καμπαναριό της Παντάνασσας. Στον τρούλο του ναού της Περιβλέπτου εικονίζονται ο Παντοκράτορας, η Παναγία και οι προφήτες, καθώς και η Ετοιμασία του Θρόνου.

Ο αναστηλωμένος Αγιος Γεώργιος, πλησίον της Περιβλέπτου, πάνω από το δρόμο, είναι ένα από τα 20 παρεκκλήσια που υπάρχουν διάσπαρτα στην καστροπολιτεία.

Στο δρόμο από την Παντάνασσα στην Κύρια Πύλη θα συναντήσετε την οικία Λάσκαρη με το μεγάλο ημικυκλικό άνοιγμα μπροστά. Το ισόγειό της, μικρό με καμαρωτή στέγη, ίσως χρησιμοποιούνταν ως στάβλος.

Σχεδόν απέναντι από την οικία Λάσκαρη αλλά έξω από το τείχος, κοντά στη Μαρμάρα, βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αϊ-Γιαννάκη. Οι τοιχογραφίες του φιλοτεχνήθηκαν τον 15ο αιώνα. Κάπου εδώ, όμως, ολοκληρώνεται το πρώτο σκέλος της διαδρομής.

Αφού ξαποστάσετε στον περιβάλλοντα χώρο της Κύριας Πύλης, οδηγείστε, ακολουθώντας τις πινακίδες, προς την Πάνω Πύλη ή Πύλη Φρουρίου. Την Πάνω και την Κάτω Χώρα εποπτεύει το καλά οχυρωμένο κάστρο που ορθώνει το ανάστημά του στην κορυφή του λόφου. Μπορείτε να το επισκεφτείτε αν κινηθείτε βόρεια της Πάνω Πύλης στο καλντερίμι που οδηγεί μέχρι επάνω. Το έχτισε ο Βιλλεαρδουίνος το 1249 και, εν συνεχεία, στη διαμόρφωσή του άφησαν τα ίχνη τους οι Βυζαντινοί, οι Φράγκοι και οι Τούρκοι.

Το κάστρο είναι μακρόστενο και εκτείνεται σε μήκος 170 μ. Περικλείει ένα πλάτωμα και έχει δύο περιβόλους (εξωτερικό και εσωτερικό). Στη νοτιοανατολική άκρη του εξωτερικού περιβόλου υπάρχει ο κυκλικός πύργος του βιγλάτορα. Ο εσωτερικός περίβολος περιέχει την κατοικία του διοικητή, τα ερείπια ενός παρεκκλησίου και μια βίγλα που επιθεωρούσε τις δυτικές πλαγιές του Ταϋγέτου. Από τη νοτιοανατολική πλευρά ο βράχος του Μυστρά είναι σχεδόν απρόσιτος.

Δεξιά από το κάστρο βρίσκεται η Αγία Σοφία, εκκλησία του παλατιού και καθολικό μοναστηριού. Ο πρώτος δεσπότης του Μορέως, ο περιώνυμος Μανουήλ Καντακουζηνός (1348-1380), άφησε στα επίκρανα των ψευτοπαραστάδων και των κιόνων μονογράμματα: «Μανουήλ Καντακουζηνός Παλαιολόγος Δεσπότης κτήτωρ».

Την Αγία Σοφία πλαισιώνουν δύο στοές, μία στη βορινή πλευρά, που έχει αναστηλωθεί, και άλλη στη δυτική, που σήμερα κείτεται ερειπωμένη. Από το καμπαναριό στην άκρη της βορινής στοάς σώζονται δύο όροφοι, καθώς και η εσωτερική τους σκάλα, η οποία είναι πολύ στενή.

Στα αξιοθέατα της περιοχής, πέραν της Αγίας Σοφίας, συγκαταλέγονται το αρχοντικό ανατολικά αυτής και λίγο πιο κάτω ο Αγιος Νικόλαος, που χτίστηκε τον 17ο αιώνα. Είναι σταυροειδής με τρούλο και διακοσμημένος με αγιογραφίες. Εσωτερικά ήταν κατάγραφος με τοιχογραφίες, από τις οποίες διατηρείται μόνο μικρό μέρος.

Επονται τα Παλάτια, που επίσης παραμένουν κλειστά λόγω εργασιών. Πρόκειται για σύνολο κτισμάτων, που άρχισε να κατασκευάζεται σχεδόν αμέσως μετά την ίδρυση του κάστρου του Μυζηθρά και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 15ου αιώνα. Πρώτα χτίστηκε (περίπου το 1249-1261) το κτίριο της βορειοανατολικής, μεγαλόπρεπης πτέρυγας των Παλαιολόγων με τα λίγα παράθυρα και σχεδόν την ίδια περίοδο το μαγειρείο με την εστία και τις στέρνες. Ακολούθως, ένα κτίριο που συνέδεσε τα δύο προηγούμενα, αλλά και το δίπατο οικoδόμημα με τα έξι δωμάτια σε κάθε πάτωμα, όπου έμενε ο δεσπότης με την οικογένειά του.

Στον δεύτερο όροφο του κτιρίου της βορειοανατολικής πτέρυγας ήταν η Αίθουσα του Θρόνου. Στη μέση της ανατολικής πλευράς εξέχει η κόγχη (εδώ ήταν τοποθετημένος ο θρόνος). Γύρω-γύρω στο εσωτερικό αυτής της αίθουσας υπήρχε ένα χαμηλό χτιστό πεζούλι για να ξαποσταίνουν οι επισκέπτες.

Στα σπίτια που υψώνονται γύρω από τα Παλάτια πιθανότατα κατοικούσαν τα μέλη της αριστοκρατίας του Μυστρά, από την οποία προέρχονταν και οι αξιωματούχοι του Δεσποτάτου.

Κάπου εδώ τελειώνει η περιήγηση στην καστροπολιτεία, όμως τα ψηλόλιγνα αιωνόβια κυπαρίσσια, τα θαυμάσια τόξα, τα καμπαναριά, οι γραφικοί θόλοι, οι γέρικες αυλές, οι φλόγες των καντηλιών θα φωτίζουν για πολύ καιρό την ψυχή και το μυαλό σας.

Fast info

Ο αρχαιολογικός χώρος του Μυστρά είναι ανοιχτός καθημερινά από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ και το κόστος εισιτηρίου είναι 5 ευρώ το άτομο. Περισσότερες πληροφορίες: Τ/2731-083.377

Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:

www.booking.com

Μετάβαση

Η Σπάρτη απέχει από την Αθήνα 212 χλμ., ενώ για τον Μυστρά θα διανύσετε από την πρωτεύουσα της Λακωνίας άλλα 6 χλμ. Στη Σπάρτη θα φτάσετε επίσης με ΚΤΕΛ του Ν. Λακωνίας (www.ktel-lakonias.gr) (Τ/2731-026.441) και από τον τερματικό σταθμό θα πάρετε άλλο λεωφορείο για να μεταφερθείτε στον αρχαιολογικό χώρο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή