Σαντορίνη: Το υπερβατικό νησί

Μπορεί να έχουν δίκιο ο Πλάτωνας και κάποιοι επίμονοι αρχαιολόγοι και, ναι, να ήταν εδώ η «χαμένη Ατλαντίδα». Είναι πολλά τα ατού που κάνουν τη Σαντορίνη ιδανική. Ακόμα και όταν συνωστίζονται πάνω στον ίδιο βράχο 5.000 νοματαίοι για να δουν το ηλιοβασίλεμα, ακόμα και τότε το νησί δεν χάνει την ενέργειά του. Από την πολυκοσμία των Φηρών έως το μεταφυσικό αεράκι της Φοινικιάς και από τα ιαματικά νερά στην Παλιά και τη Νέα Καμένη έως τις σοφιστικέ παρέες της Οίας, η θηραϊκή γη κρύβει θαύματα: αν την περπατήσεις ξυπόλυτος, θα τα δεις και θα τα πιστέψεις.

Γνωρίστε τα «παλιά» Φηρά, με τις κάναβες, τους αμπελώνες και στην κορυφή έναν γουλά (αμυντικός πύργος-παρατηρητήριο, από την τουρκική λέξη «κουλές»), ο οποίος ανήκε στην οικογένεια Μπότζι. Ακόμα κι όταν ο τουρισμός βρίσκεται στα ντουζένια του, υπάρχουν γωνιές ήσυχες, γεμάτες μνήμη, όπως ο Φραγκομαχαλάς με τα αρχοντόσπιτα, το Μέγαρο Γκύζη, η Καθολική Μητρόπολη, η Μονή Λαζαριστών, η Μονή των Δομινικανών Καλογριών και των Αδελφών του Ελέους. Για όλους όσοι γυρεύουν ησυχία, ιδανική είναι μια βόλτα στα ήσυχα Κάτω Φηρά. Ε, και μετά «χτυπάμε» κι ένα πέρασμα από το «μπουντί» (χαμηλός τοίχος), τον πιο κεντρικό δρόμο των Φηρών, με θέα που κόβει την ανάσα.

Επισκεφτείτε τη μοναδική ανασκαφή στο Ακρωτήρι. «Είμαι το φάντασμά του», διατείνεται ο Χρίστος Ντούμας, ο διευθυντής της ανασκαφής 40 χρόνια τώρα. Το Ακρωτήρι χρονολογείται στην Υστερη Νεολιθική Εποχή, δηλαδή το 4000 π.Χ., άρα είναι σίγουρα ένας μνημειώδης οικισμός και έχει πολλά ακόμα να μας «πει». Ευτυχώς, οι ανασκαφές ξεκίνησαν πάλι. Τα ευρήματα μαρτυρούν τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της περιοχής. Οι στενές διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις με τα λιμάνια της Μεσογείου έκαναν το Ακρωτήρι ένα εύρωστο οικονομικά λιμάνι, κάτι που καθρεφτίζεται και στις διατροφικές συνήθειες: περιζήτητη λιχουδιά ήταν ο γάρος, μια εκλεκτή σάλτσα από ψάρια που εξυμνούσε ο Σοφοκλής και ο Πλάτωνας. Επίσης, το σουβλάκι κατάγεται από το Αιγαίο, το έψηναν σε καλαμάκια στη Σαντορίνη πριν από 6.500 χρόνια. Η γαστρονομία ήταν πάντα ένα ακόμα πλεονέκτημά της (άνυδρα ντοματάκια, λευκές μελιτζάνες, φάβα: τρεις διάσημες ντόπιες σπεσιαλιτέ).   

Ζήστε την εμπειρία του τρύγου στους αρχαίους αμπελώνες της. Η μελέτη στο DNA σταφυλιών που βρέθηκαν μέσα σε μινωικά πιθάρια αποδεικνύει πως το Ασύρτικο είναι προαιώνια μεσογειακή ποικιλία. Ο αμπελώνας της Σαντορίνης είναι από τους σημαντικότερους της Ευρώπης – εδώ ο οινικός τουρισμός βρίσκεται στο φόρτε του, ειδικά από τα μέσα Αυγούστου και μετά, όταν αρχίζει δηλαδή ο τρύγος. Οι οινοποιοί του νησιού μάς καλοδέχονται και μας μαθαίνουν τα πάντα για τη Μανδηλαριά, το Μαυροτράγανο, το Αϊδάνι, το Αθήρι και φυσικά το Ασύρτικο.

«Σπίτι όσο να χωρείς και κάμπο όσο θωρείς», έλεγαν οι παλιοί Κυκλαδίτες. Θα το κατανοήσετε καλύτερα άμα μπείτε σε ένα από τα υπόσκαφα της Σαντορίνης. Δεν είναι σπίτια, είναι μαθήματα αρχιτεκτονικής – μέχρι και ο Λε Κορμπιζιέ «τα έβαλε στο μάτι». Θολωτά, σκαμμένα στο βράχο χωρίς θεμέλια, τα υπόσκαφα είναι λαξευμένα στο κάθετο μέτωπο της άσπας (της ηφαιστειακής ύλης). Είναι και βιοκλιματικά: ζεστά το χειμώνα, δροσερά το καλοκαίρι (η θηραϊκή γη έχει μονωτικές ιδιότητες).

Περιπλανηθείτε σε ένα τοπίο… επιστημονικής φαντασίας. Δεν είναι μόνο η καλντέρα, οι ηφαιστειακοί όγκοι, το αιγαιοπελαγίτικο μπλε και το φως που «όμοιό του πουθενά». Ολόκληρη η Σαντορίνη είναι κινηματογραφικό σκηνικό. Στον Εμπορειό, το μεγαλύτερο χωριό του νησιού, τα ακανόνιστα, στρογγυλοποιημένα σχήματα των σπιτιών θυμίζουν τους οικισμούς στον «Πόλεμο των Αστρων». Στη Φοινικιά, σαν άλλος Ιντιάνα Τζόουνς περπατάς σε κόσμους άλλους: μισογκρεμισμένες κάναβες-ενθύμια μιας ένδοξης οινικής εποχής, φραγκοσυκιές, άπειρα σοκάκια, ξεφτισμένα μπλε και κόκκινα χρώματα, σπασμένες κλειδαριές στις πόρτες και αυλές όλο μυστικά.

Ανακαλύψτε τέσσερις παραλίες-θησαυρούς. Κολούμπος, Πορί, Ασπρη και Θέρμη (ή Χριστός), λες «χαλάλι» όταν τις απολαμβάνεις κολυμπώντας, μακριά από τις αμέτρητες ομπρέλες-ξαπλώστρες. Στην πραγματικότητα δεν θα δυσκολευτείτε να τις βρείτε· ρωτήστε τους παλιούς Σαντορινιούς, οι οποίοι σαφώς και θα σας αποκαλύψουν κι άλλα χρυσά μυστικά.