Ακόμα και τώρα, που έχουν περάσει μερικές εβδομάδες από το ταξίδι μου, εξακολουθώ να έχω στα μάτια μου ολοζώντανες τις εικόνες της Μάλτας, την οποία θυμάμαι ως ένα… πάτσγουορκ. Ναι, μάλλον έτσι μπορεί κανείς να την περιγράψει με ακρίβεια: ως ένα συνονθύλευμα διαφορετικών, συχνά αντιφατικών πραγμάτων.
Η πιο μικρή χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης –σε πληθυσμό (423.282 κάτοικοι) και σε έκταση (316 τετρ. χλμ.)– και η πιο πυκνοκατοικημένη έχει πάνω της σημάδια που μαρτυρούν τα γυρίσματα της ιστορίας της στο διάβα των αιώνων. Η γλώσσα της είναι κατά 60% αραβικών και κατά 40% ευρωπαϊκών επιρροών. Το «ευχαριστώ» των Μαλτέζων είναι «Grazzi», από το ιταλικό «Grazie». Η «καλημέρα» τους «Bongu», από το γαλλικό «Bonjour». Η αρχιτεκτονική της χώρας άλλοτε υπενθυμίζει το πέρασμα των Βρετανών (υπήρξε αποικία τους για περίπου δύο αιώνες) με… λονδρέζικου τύπου κτίρια και ονομασίες δρόμων και πλατειών (όπως η μικρή μαλτέζικη Leicester Square!) κι άλλοτε παραπέμπει σε Αφρική (σαν να βρίσκεσαι στο Μαρόκο ή την Τυνησία). Στην πρωτεύουσα, Βαλέτα, από τη μια βλέπεις τα παραδοσιακά πολύχρωμα ξύλινα μπαλκόνια κι από την άλλη αντικρίζεις το… θεριό: το υπερμοντέρνο νέο κτίριο του Κοινοβουλίου, σχεδιασμένο από τον διάσημο Ιταλό αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο.
Η κουζίνα της Μάλτας αγαπά τα fish & chips αλλά και τα ζυμαρικά, ειδικά στις σιτσιλιάνικες εκδοχές τους, αλλά και γαστριμαργικές εξτραβαγκάντζες όπως το παγωτό με χουρμά – υπέροχο, πράγματι, αν το βρείτε δοκιμάστε το οπωσδήποτε. Εθνικό φαγητό, όμως, είναι ο λαγός: τηγανητός, σε πίτες ή στιφάδο. Α, και το τιμόνι των αυτοκινήτων βρίσκεται δεξιά! Ολη αυτή η ανομοιογένεια και ανομοιομορφία άλλες φορές σε συναρπάζει κι άλλες –ας είμαστε ειλικρινείς– σε κουράζει. Ειδικά σε περίοδο διακοπών που χρειάζεσαι ένα πιο… σταθερό περιβάλλον, για να χαλαρώσεις.
Πάντως, αν έπρεπε να διαλέξω μια «ψηφίδα» από το πολύχρωμο μωσαϊκό της, δεν θα δυσκολευόμουν: ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ιωάννη στη Βαλέτα είναι το αδιαμφισβήτητο πετράδι στο στέμμα των μνημείων της. Εξοχο δείγμα μαλτέζικου μπαρόκ, ανεγέρθη μεταξύ του 1573 και του 1578 ως μοναστική εκκλησία των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη. Εκεί κανείς θα εντυπωσιαστεί από τα μεγέθη (τεράστιος ναός, για να νιώθουν… μικροί οι άνθρωποι), θα θαυμάσει την περίτεχνη διακόσμηση και θα καθηλωθεί μπροστά σε ένα από τα πιο φημισμένα έργα του Μικελάντζελο Μερίζι, γνωστού ως Καραβάτζο, τον «Αποκεφαλισμό του Ιωάννη του Βαπτιστή» (1608 ) – τον μοναδικό πίνακα που φέρει την υπογραφή του. Ο διάσημος ζωγράφος κατέφυγε στη Μάλτα για να μη συλληφθεί για τον φόνο ενός άνδρα στη διάρκεια καβγά…
Αν η Βαλέτα, η πρώτη ευρωπαϊκή πόλη που χτίστηκε κατόπιν σχεδίου, τον 16ο αιώνα, προσελκύει χάρη (και) στον Καραβάτζο τα πλήθη των τουριστών, η Μεντίνα (χωρίς «ε» για τους Μαλτέζους, μια και τη γράφουν Mdina) τη συναγωνίζεται επάξια. Η παλιά πρωτεύουσα είναι χτισμένη πάνω σε ένα λόφο (ίσως τον μοναδικό του νησιού) και είναι κλεισμένη μέσα σε τείχη. Την αποκαλούν «Ησυχη Πόλη». Αν περιδιαβείτε τα σοκάκια της, θα καταλάβετε γιατί… Μόνο κάποιο παραθυρόφυλλο που ίσως μετακινήσει ο αέρας μπορεί να διαταράξει την ηρεμία του περιπάτου σας σε μια από τις ωραιότερες μεσαιωνικές πόλεις της Ευρώπης.
Ομως, η Μάλτα δεν έχει μόνο παρελθόν. Το παρόν και φυσικά το μέλλον της δεν στηρίζονται μόνο στον τουρισμό και στη φιλοξενία διεθνών συνεδρίων (μεγάλη «βιομηχανία» για τους ντόπιους). Το εργοστάσιο της Playmobil δίνει δουλειά σε περισσότερους από 1.000 Μαλτέζους και παράγει ετησίως περίπου 100 εκατ. από τις γνωστές πλαστικές φιγούρες που λατρεύουν τα παιδιά. Σύντομα, από την αλυσίδα παραγωγής θα προκύψουν και κάποιες με ελληνικό ενδιαφέρον. Αλλά όλα θα τα πούμε στην ώρα τους…
Τι να δείτε
•Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου (πλατεία Παλατιού), που χρονολογείται από τον 16ο αιώνα.
•Την εντυπωσιακή Casa Rocca Piccola (casaroccapiccola.com), κατοικία της οικογένειας De Piro, με πάνω από 50 δωμάτια, τα περισσότερα ανοιχτά στο κοινό.
•Το Εθνικό Θέατρο της Μάλτας (teatrumanoel.com.mt), από τα παλαιότερα της Ευρώπης (1731).
•Το γραφικό λιμανάκι Valletta Waterfront με τις 19 θολωτές αποθήκες του, που σήμερα φιλοξενούν εμπορικά καταστήματα, μπαράκια και εστιατόρια.
•Τον υπέροχο κήπο Upper Barrakka, από όπου η θέα προς το Μεγάλο Λιμάνι και τις Τρεις Πόλεις είναι μαγευτική. Ανάμεσα στα δέντρα και τα άνθη του ξεχωρίζει το μνημείο που είναι αφιερωμένο στον Ουίνστον Τσώρτσιλ. Πάλαι ποτέ βρετανική αποικία γαρ…
•Kι αν έχετε χρόνο, πάρτε το καραβάκι και περάστε στο Gozo –το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της Μάλτας– ή στο μικροσκοπικό Comino, που έχει μόλις δέκα κατοίκους.