Για τους Αθηναίους, και τους λοιπούς νότιους παλαιοελλαδίτες, η προπολεμική Θεσσαλονίκη είναι ένας εξωτικός, υβριδικός κήπος προς ανακάλυψη. Μιλώ για εκείνα τα κτίρια που ξεπήδησαν μετά την πυρκαγιά του 1917 και ώς περίπου το 1935. Μετά, αρχίζει σταδιακή σύγκλιση, με πολλές βεβαίως και πάλι εξαιρέσεις, αλλά είναι σαφές ότι κυρίως, μετά το 1950, ιδίως όταν μιλάμε για ιδιωτική αρχιτεκτονική, υπάρχει μεγαλύτερη σύμπνοια.
Είναι, με άλλα λόγια, ισχυρό δέλεαρ για έναν Αθηναίο να περιηγηθεί τη Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του 1920, ώστε να δει από κοντά την τόσο διαφορετική ερμηνεία, πρόσληψη και εφαρμογή των νεωτερικών και μεταβατικών ρευμάτων σε σχέση με την πρωτεύουσα. Κάθε φορά που βλέπω τις μεγαλοπρεπείς απολήξεις, τους πυργίσκους, τους τρούλους και τις επάλξεις, με εντυπωσιακή αξιοποίηση των τρίστρατων και των μεγάλων αξόνων, ή ακόμη και τη διακοσμητική οργάνωση μιας γωνιακής απόληξης, προσπαθώ να κατανοήσω την εντυπωσιακή αισθητική παλέτα της Θεσσαλονίκης. Είναι ένα από τα μεγάλα της πλεονεκτήματα, η ελευθερία με την οποία η αστική αρχιτεκτονική της αφομοίωσε τα στυλιστικά ρεύματα της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης και τα προσάρμοσε σε μία τοπική κλίμακα με μία θελκτική υβριδική πρόσμειξη με μνήμη οθωμανική, βαλκανική, αυστριακή.
Αυτή η Θεσσαλονίκη με τον μοντέρνο αέρα του ’20 είναι από μόνη της ένα σχολείο. Οι μελέτες του αρχιτέκτονα Βασίλη Κολώνα έχουν συμβάλει πολύ στην κατανόηση αυτού του κεφαλαίου, καθώς και το πλήθος των παλαιών φωτογραφιών, όπως του Γιώργου Λυκίδη, που έδωσαν με ποιητικό τρόπο την αλλαγή μιας ολόκληρης πόλης.
Και πριν από το ’17 υπήρχε ο υβριδικός εκλεκτικισμός, όπως φαινόταν στο «Σπλέντιντ» στη Νίκης, αλλά η επανάσταση μετά το 1920 είναι κάτι που συγκινεί γιατί έγινε με τρόπο μοναδικό σε έκταση και ποιότητα. Η Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου αξίζει πολλές βόλτες και πολλές φωτογραφίες.