Όρος Τρόοδος: Εκεί που φυτρώνουν οι λατζιές

Παραδοσιακά χωριά, ενδημικά ζώα και φυτά, μονοπάτια, μουσεία και μνημεία. Η οροσειρά Τρόοδος, εκτός από ραχοκοκαλιά της Κύπρου, είναι ένας ολόκληρος κόσμος.

Για να χαρείς τις ομορφιές ενός τόπου, ακολούθησε τους κατοίκους του και τις συνήθειές τους. Το όρος Τρόοδος έχει μονίμως θετικό πρόσημο στις κουβέντες των ντόπιων, γιατί αποκαλύπτει το «πράσινο» πρόσωπο του νησιού. Φτάνει να μην είναι τα πρώτα Σαββατοκύριακα μετά τα χιόνια, που φέτος ήρθαν στις αρχές Δεκεμβρίου, οπότε ανεβαίνουν (σχεδόν) όλοι στο βουνό, και τον Δεκαπενταύγουστο, που γίνεται το έλα να δεις και μπλοκάρουν οι δρόμοι. Ανήμερα της Παναγιάς οι περισσότεροι ανεβαίνουν στη Μονή του Κύκκου να εκκλησιαστούν και έπειτα καταφθάνουν στους εκδρομικούς χώρους με τα ξύλινα τραπέζια για να φτιάξουν «σούβλα», το εθνικό φαγητό του Κύπριου καλοφαγά.

Η ψηλότερη κορυφή είναι η Χιονίστρα (1.952 μ.) με οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο. Η οροσειρά ενώνει τις επαρχίες Λευκωσίας, Λεμεσού και Πάφου, καλύπτοντας τα 2/3 του νησιού με πλήθος ενδημικών φυτών. Περίπου 90.000 στρέμματα έχουν χαρακτηριστεί Εθνικό Δασικό Πάρκο. Υπάρχουν τρεις κατασκηνωτικοί χώροι, έξι εκδρομικοί και πάνω από 20 σηματοδοτημένα μονοπάτια συνολικού μήκους 57,6 χλμ., το ένα –το Λιβάδι– προσβάσιμο και με αναπηρικά αμαξίδια.

Στο Εθνικό Δασικό Πάρκο έχουν καταγραφεί 750 είδη φυτών, από τα οποία τα 72 είναι ενδημικά της Κύπρου, ενώ τα 12 συναντώνται αποκλειστικά εδώ. Μπορείτε να τα δείτε από κοντά στον Βοτανικό Κήπο (τηλ. +357 25-550092), κοντά στο μεταλλείο του αμιάντου. Λόγω της χαρακτηριστικής γεωλογίας του δάσους του, το Τρόοδος είναι ενταγμένο στο δίκτυο Παγκόσμιων Γεωπάρκων. Αποτελεί το μοναδικό πλήρες κομμάτι ωκεάνιου φλοιού που βρίσκεται σήμερα στην επιφάνεια της Γης.

Η ιστορική Μονή της Παναγίας του Κύκκου (11ος αιώνας) βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της οροσειράς. Λίγο πιο ψηλά είναι το Θρονί της Παναγίας, η δύσβατη βουνοκορφή με τον τάφο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄. Συνεχίζοντας στο Δάσος της Πάφου, αν σταθείτε τυχεροί, θα δείτε στην Κοιλάδα των Κέδρων με τους 130.000 κυπριακούς κέδρους τα ενδημικά αγρινά, που μοιάζουν με τα κρητικά κρι-κρι.

ΠΛΑΤΡΕΣ

Το διασημότερο ορεινό θέρετρο του νησιού και αγαπημένος προορισμός για τους Λεμεσιανούς κουβαλά το άρωμα μιας άλλης εποχής, που είχε εντυπωσιάσει και τον Γιώργο Σεφέρη. Ποιος δεν θυμάται τον στίχο «Τ’ αηδόνια δεν σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες» από το διάσημο ποίημα «Ελένη». Οι Αγγλοι, όταν έφτασαν στο νησί, γοητεύτηκαν από την ομορφιά και το καταπληκτικό κλίμα τους, ξεκινώντας σχεδόν αμέσως την τουριστική ανάπτυξη και δίνοντας κίνητρα στους Κυπρίους της Αιγύπτου να χτίσουν πολυτελείς επαύλεις. Πολύ κοντά βρίσκεται ο καταρράκτης στα Καληδόνια – το νερό πέφτει από ύψος 12 μέτρων, δημιουργώντας ένα υπέροχο φυσικό τοπίο με εύκολη πρόσβαση από μονοπάτι. Σε μικρή απόσταση είναι και ο καταρράκτης του Μυλλομέρη, που έγινε προσβάσιμος τα τελευταία χρόνια κατόπιν χάραξης χωματόδρομου, και νοτιότερα ο καταρράκτης του Μέσα Ποταμού.

ΚΑΚΟΠΕΤΡΙΑ

Στη βόρεια πλευρά του Τροόδους, στην κοιλάδα της Σολιάς, η Κακοπετριά είναι για τους Λευκωσιάτες ό,τι οι Πλάτρες για τους Λεμεσιανούς. Πιο γραφική η Παλιά Κακοπετριά, με τα στενά σοκάκια, τα πετρόκτιστα σπίτια και τον Κλάριο ποταμό κατά μήκος της. Η εκκλησία του Αγ. Νικολάου της Στέγης (11ος αιώνας) συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Σταυροειδής με τρούλο, διαθέτει τοιχογραφίες που φιλοτεχνήθηκαν από τον 11ο έως τον 15ο αιώνα και έχει συμπεριληφθεί από την UNESCO στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Σημαντικό αξιοθέατο είναι και ο «Νερόμυλος της Γωνιάς», όπου οι χωρικοί παλαιότερα άλεθαν τα σιτηρά για να φτιάξουν αλεύρι. Τα λαογραφικά μουσεία του Ληνού και του Ελιόμυλου παρουσιάζουν την παραδοσιακή διαδικασία παραγωγής του ψωμιού, του ελαιολάδου και του κρασιού. Οπως τα περισσότερα μουσεία της κυπριακής επαρχίας, είναι ανοιχτά μόνο τις καθημερινές μέχρι τις 15.00. Στην κοιλάδα της Σολέας είχαν κρησφύγετα και οι αντάρτες της ΕΟΚΑ την περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα (1955-1959), γι’ αυτό και στην Κακοπετριά βρίσκεται το Μνημείο Ηρώων, που αποτίνει φόρο τιμής σε όσους έχασαν τη ζωή τους για την ανεξαρτησία.

ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ

Χτισμένο σε υψόμετρο 1.400 μ., το ψηλότερο χωριό της Κύπρου πήρε το όνομά του από τον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, στον οποίο είναι αφιερωμένη η εκκλησία του. Αποτελεί σταθμό ξεκούρασης για τους εκδρομείς που επισκέπτονται το πετρόκτιστο γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας Τρικουκιάς, όπου οι μοναχές φτιάχνουν περίφημες σπιτικές μαρμελάδες που αξίζει να δοκιμάσετε. Εδώ βρίσκεται και το θρυλικό ξενοδοχείο Βερεγγάρια. Ερειπωμένο πλέον, παραμένει αναξιοποίητο αλλά και –παραδόξως– ανοιχτό για τους επισκέπτες, που μέχρι σήμερα υποκλίνονται στη γοητεία του.

ΚΑΛΟΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Το ορεινό θέρετρο στην κοιλάδα της Μαραθάσας είναι γνωστό από τα ενετικά χρόνια για τις ιαματικές πηγές του. Τα τελευταία χρόνια απέκτησε τελεφερίκ που καταλήγει στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή (11ος αιώνας), το οποίο έχει ανακηρυχθεί από την UNESCO μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Διαθέτει ανεκτίμητης αξίας εικονίσματα και ένα μοναδικής τεχνοτροπίας ξύλινο τέμπλο του 13ου αιώνα, το αρχαιότερο σωζόμενο στην Κύπρο. Εδώ στεγάζεται το Μουσείο Λαυρεντίου, αφιερωμένο στον Εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Κυρηνείας Λαυρεντίου, και ένα εκπληκτικό Εικονοφυλάκιο με εξαιρετικές εικόνες από τους ναούς της περιοχής, που καλύπτουν την εξέλιξη της βυζαντινής τέχνης από τον 12ο μέχρι τον 19ο αιώνα.