Είτε με τις αριστουργηματικές μπαρόκ τοιχογραφίες τους είτε με τις απόλυτα αυστηρές γραμμές τους, έξι βιβλιοθήκες του κόσμου, από το Ρίο ντε Τζανέιρο έως την Πράγα και το Σιάτλ, εντυπωσιάζουν και δίνουν αφορμή για ταξίδι.
1. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΣΤΡΑΧΟΦ, ΤΣΕΧΙΑ
Η εντυπωσιακή βιβλιοθήκη της Πράγας –μια μείξη αναγεννησιακού και μπαρόκ ύφους– εμφανίζεται στις λίστες με τα μέρη του κόσμου που πρέπει οπωσδήποτε να δει κανείς στη ζωή του. Βρίσκεται στην περιοχή Στράχοφ και στεγάζεται στο ομώνυμο μοναστήρι του 12ου αιώνα, ένα από πιο παλιά της χώρας. Είναι ανοιχτή στο κοινό όλο τον χρόνο και ξεναγήσεις γίνονται σχεδόν καθημερινά. Η Θεολογική Αίθουσα είναι το παλαιότερο τμήμα της βιβλιοθήκης (1674) και φυλάσσει μεγάλης αξίας θεολογικά κείμενα. Παρ’ όλα αυτά, το δωμάτιο που γοητεύει τον επισκέπτη είναι η Φιλοσοφική Αίθουσα (1785), που υψώνεται σε δύο ορόφους και οι τοιχογραφίες που τη διακοσμούν, φτιαγμένες με τις τεχνικές του φρέσκο και του στούκο, δίνουν μνημειώδη διάσταση στον χώρο.
2. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, ΑΙΓΥΠΤΟΣ
Βρίσκεται δίπλα στο αρχαίο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Καταλαμβάνει έκταση 85.000 τ.μ. και στα ράφια της φυλάσσονται περίπου 4 εκατομμύρια τόμοι βιβλίων. Εγκαινιάστηκε το 2002, έπειτα από 13 χρόνια εργασιών. Ο τολμηρός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ανήκει στους Snohetta. Η κυκλική κεκλιμένη μορφή του κτιρίου, που φτάνει τα 32 μ. σε ύψος και βυθίζεται περίπου 12 μ. μέσα στο έδαφος, αποτελεί αναφορά στην κυκλική φύση της γνώσης, ενώ η λαμπερή οροφή του παραπέμπει στον φάρο της Αλεξάνδρειας και σηματοδοτεί τη μάθηση. Η πρόσοψη έχει διακοσμηθεί με κείμενα σε διάφορες γλώσσες, σκαλισμένα από ντόπιους καλλιτέχνες. Η Βιβλιοθήκη στεγάζει ποικίλες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις, όπως πλανητάριο, μουσεία κ.λπ.
3. ΔΗΜΟΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗΣ, ΣΟΥΗΔΙΑ
Στις αρχές της δεκαετίας του 1900 υιοθετήθηκε από τη σκανδιναβική πρωτεύουσα η έννοια της δημόσιας βιβλιοθήκης και η κατασκευή της (1918-1927) ανατέθηκε στον Erik Gunnar Asplund. Τα δωμάτια-αναγνωστήρια σχηματίζουν μια ανοιχτή «πλατεία» στο κέντρο, όπου βρίσκεται η αίθουσα δανεισμού. Οι τοίχοι κατά μήκος της κυκλικής αυλής –μπροστά από τα αναγνωστήρια– είναι γεμάτοι με βιβλία, ενώ η είσοδος στα αναγνωστήρια γίνεται από συγκεκριμένα ανοίγματα. Η βιβλιοθήκη έχει πλούσιο φυσικό φως, με τον μεγάλο κρεμαστό πολυέλαιο να λειτουργεί ως κεντρικό διακοσμητικό στοιχείο μέσα στον ανοιχτό χώρο. Στο ισόγειο υπάρχει παιδική βιβλιοθήκη και δίπλα της ένα ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο για την αφήγηση ιστοριών, με μια τοιχογραφία του Nils Dardel.
4. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΔΑΝΙΑΣ
Η πρώτη πολυβιβλιοθήκη της Κοπεγχάγης άνοιξε το 1999. Αποκαλείται και «Μαύρο Διαμάντι», λόγω των ακανόνιστων γωνιών του επταώροφου κτιρίου της, το οποίο έχει επενδυθεί με μαύρο γρανίτη. Βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης και θεωρήθηκε ακόμα και από τους Δανούς «προχωρημένη», όχι μόνο λόγω του σκουρόχρωμου κελύφους της, αλλά και του πρωτοποριακού τρόπου λειτουργίας της, με την εκτεταμένη χρήση νέων τεχνολογιών οι οποίες εκτόπισαν παλαιότερες, πιο παραδοσιακές αξίες. Διαθέτει, εκτός από τη βιβλιοθήκη, αίθουσα συναυλιών, βιβλιοπωλείο, καφέ, εκθεσιακό χώρο και εστιατόριο, καθώς η κεντρική ιδέα στον σχεδιασμό της ήταν το πάντρεμα ενός πολιτιστικού χώρου με έναν δημόσιο. Χάρη στις δράσεις της είναι μία από τις σημαντικότερες στην Ευρώπη.
5. ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ, ΒΡΑΖΙΛΙΑ
Το τριώροφο κτίσμα, που συνδυάζει γοτθικές και αναγεννησιακές επιρροές, άρχισε να κατασκευάζεται στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1880 από τον Πορτογάλο αρχιτέκτονα Rafael da Silva. Το εσωτερικό καλύπτεται εξ ολοκλήρου από βιβλία, καθώς διαθέτει πάνω από 400.000 τίτλους πορτογαλικής λογοτεχνίας, τη μεγαλύτερη συλλογή εκτός Πορτογαλίας. Το εξωτερικό του είναι εμπνευσμένο από τη Μονή Jeronimos, φτιάχτηκε από τον Joseph Germano Salle πάνω σε ασβεστολιθικό βράχο στη Λισαβόνα και μεταφέρθηκε με πλοίο στο Ρίο.
6. ΔΗΜΟΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΙΑΤΛ, ΗΠΑ
Το εκλεκτικιστικό γλυπτικό σχήμα της σχεδίασε ο Rem Koolhaas. Έχει ύψος 12 ορόφων και καταλαμβάνει έκταση 33.723 τ.μ. – με μια απόκλιση στα όρια του κτιρίου περί τα 8,8 μέτρα, λόγω της υψομετρικής διαφοράς ανάμεσα στην 4η και την 5η λεωφόρο, όπου βρίσκεται το οικόπεδο. Αυτός ο ασύμμετρος όγκος εξωτερικά, με τα πολύπλευρα επίπεδα και τις υπερυψωμένες πλατφόρμες, δημιουργεί μια λειτουργική διασύνδεση χώρων στο εσωτερικό. Η είσοδος είναι ένα τεράστιο ανοιχτό καθιστικό, το οποίο προσφέρει στους επισκέπτες και στους κατοίκους μια εναλλακτική πρόταση για αγορές, καφέ, χαλάρωση και διάβασμα. Στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σχεδιασμού της είναι επίσης το εντυπωσιακό πλέγμα της πρόσοψης, το 11 ορόφων αίθριο και τα υψηλής τεχνολογίας συστήματα που έχουν επιλεγεί για τη μεταφορά και τη διαλογή των βιβλίων.