P { margin-bottom: 0.21cm; }
Στο πλαίσιο του προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης, το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας του Ηρακλείου παρουσίασε την έκθεση «Τεχν/η/ολογία», με εκθέματα “έξυπνες” κατασκευές που κάνουν ευκολότερη την καθημερινότητά μας.
Οι επισκέπτες της πόλης του Ηρακλείου που βρέθηκαν από τις 3 έως τις 7 Ιουλίου, στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, τον ενετικό καθεδρικό ναό στην καρδιά της πόλης απέναντι από το διάσημο σιντριβάνι με τα «λιοντάρια», είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν μια πρωτότυπη έκθεση με τίτλο «Τεχν/η/ολογία», όπου η σύγχρονη τεχνολογία συνδιαλεγόταν με την τέχνη και τα καινοτόμα ερευνητικά αποτελέσματα της πληροφορικής ενσωματώνονταν στις φόρμες των εικαστικών δημιουργιών. Σημαντικό στοιχείο αποτελούσε το κάλεσμα στους επισκέπτες να γίνουν οι ίδιοι μέρος της έκθεσης και να αποκτήσουν βιωματική εμπειρία μέσα από την αλληλεπίδραση με τα εκθέματά της.
Μαθαίνω παίζοντας
Τα εκθέματα της συγκεκριμένης έκθεσης σχεδιάστηκαν, υλοποιήθηκαν και κατασκευάστηκαν από το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΠ-ΙΤΕ) στο πλαίσιο του προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης. Το πρόγραμμα αυτό που έχει ξεκινήσει εδώ και μια δεκαετία, αποτελεί ένα μακρόπνοο πρωτοποριακό πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης τεχνολογιών που έχουν σχέση με τη Διάχυτη Νοημοσύνη, δηλαδή με τη δυνατότητα να δημιουργούν οι τεχνολογίες αυτές «έξυπνα» περιβάλλοντα, ικανά να προσαρμόζονται κατάλληλα ώστε να εξυπηρετούν καθημερινές ανθρώπινες ανάγκες. Προοδευτικά, οι τεχνολογίες αυτές αναμένεται να επιφέρουν μία νέα επανάσταση στον τομέα της πληροφορικής και στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και χρησιμοποιούμε τους υπολογιστές. Οι νέες γενιές υπολογιστών δεν θα είναι κατ’ ανάγκη ορατοί και η υπολογιστική τους ισχύς θα παρέχεται παντού και στον καθένα μας, ενσωματωμένη στους χώρους και στα αντικείμενα καθημερινής χρήσης που μας περιβάλλουν.
Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, έχοντας ως βάση την αριστεία και τη διεπιστημονική τεχνογνωσία του ΙΠ-ΙΤΕ, αναπτύχθηκαν πρωτοποριακά τεχνολογικά συστήματα, τα οποία έχουν εφαρμογή σε πολλούς τομείς της καθημερινότητας, όπως στην Εκπαίδευση, την Υγεία, την Εργασία, το Εμπόριο, τη Διαφήμιση, την Ψυχαγωγία. Όμως, από την αρχή του προγράμματος αυτού, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία συστημάτων με εφαρμογή στον τομέα του Πολιτισμού και του Τουρισμού, που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τον τόπο μας. Τα διαδραστικά συστήματα του ΙΠ-ΙΤΕ στους τομείς αυτούς αποτελούνται από μικρές ή μεγάλες κατασκευές με ενσωματωμένη τεχνολογία, η οποία δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να εξερευνήσουν διάφορες ψηφιακές αναπαραστάσεις, από αριστουργήματα της αρχαιότητας (π.χ. το δίσκο της Φαιστού), μέχρι παραδοσιακά εδέσματα της κρητικής κουζίνας.
Οι τεχνολογίες Διάχυτης Νοημοσύνης, σε χώρους όπως μουσεία, εκθέσεις και γραφεία πληροφόρησης κοινού, προσφέρουν στους χρήστες μια νέα εξατομικευμένη αλληλεπιδραστική εμπειρία που συνδυάζει την πληροφόρηση και τη μάθηση με το παιχνίδι. Η αλληλεπίδραση με τα τεχνολογικά συστήματα γίνεται με τρόπο απλό, «φυσικό» και «αυθόρμητο», χωρίς τη χρήση πληκτρολογίου ή ποντικιού. Οι χρήστες αλληλεπιδρούν με τα συστήματα αυτά είτε με αφή, είτε με χειρονομίες από απόσταση, είτε ακόμα και με την αλλαγή της θέσης τους στον χώρο. Ο εκάστοτε εκθεσιακός χώρος δεν είναι ένας τόπος όπου απαγορεύεται το άγγιγμα των εκθεμάτων, αντιθέτως, το άγγιγμα θεωρείται απαραίτητο ώστε να μετατραπεί ο χώρος σε ένα βιωματικό περιβάλλον για τον επισκέπτη και η επαφή του με τα εκθέματα μια επιμορφωτική, αλληλεπιδραστική και παιγνιώδης εξερεύνηση, προσελκύοντας έτσι άτομα όλων των ηλικιών και καθιστώντας τους χώρους αυτούς ενδιαφέροντες ακόμα – ή ιδιαίτερα – και για τα παιδιά.
Εικαστικοί και καλλιτέχνες “χτίζουν” το αύριο
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι τεχνολογίες που αξιοποιούνται από τα συστήματα αυτά είναι ερευνητικά αποτελέσματα του ΙΠ-ΙΤΕ που είτε έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά είτε έχουν παρουσιαστεί σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Τα τελευταία χρόνια το ΙΠ-ΙΤΕ εφαρμόζοντας τα ερευνητικά αυτά αποτελέσματα προς όφελος της κοινωνίας, έχει πραγματοποιήσει πάνω από 20 εγκαταστάσεις τέτοιων διαδραστικών συστημάτων στην Κρήτη, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα συστήματα αυτά χρησιμοποιούνται σε μουσεία, σχολεία, βιβλιοθήκες, αεροδρόμια, λιμάνια και άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, δίνοντας τη δυνατότητα στον πολίτη να απολαύσει τα αγαθά της έρευνας και της τεχνολογίας μέσα από συγκεκριμένες εφαρμογές. Υπάρχουν συστήματα που παρουσιάζουν συλλογές αντικειμένων και δημιουργούν εικονικές θεματικές εκθέσεις, συστήματα που εστιάζουν στην πληρέστερη παρουσίαση ενός συγκεκριμένου αντικειμένου, συστήματα που παρουσιάζουν πληροφορίες που αναπτύσσονται στον χώρο και τον χρόνο, οδηγοί ξενάγησης, παιγνιώδη συστήματα και άλλα πολλά.
Τι μας έδωσε η «Τεχν/η/ολογία»
Αυτό το καλοκαίρι, το Πρόγραμμα Διάχυτης Νοημοσύνης του ΙΤΕ-ΙΠ έκανε ένα ακόμα βήμα μπροστά, ανταποκρινόμενο θετικά στο κάλεσμα του Δήμου Ηρακλείου, να συμμετάσχει σε ένα φεστιβάλ τέχνης, το ετήσιο «Τέχνη Καθ’ Οδόν», για να αναδείξει και να προβάλει όχι μόνο τα έργα άλλων καλλιτεχνών και δημιουργών, αλλά και τα δικά του ερευνητικά και τεχνολογικά αποτελέσματα. Με την πρωτοποριακή έκθεση με τον τίτλο «Τεχν/η/ολογία» παρουσίασε διαδραστικά συστήματα τα οποία συνδυάζοντας με τρόπο μοναδικό την τέχνη με τεχνολογίες αιχμής αποτελούν κι αυτά τα ίδια μια μορφή τέχνης. Τα αποτελέσματα αυτά έχουν προκύψει με τη συμμετοχή και συνεισφορά ατόμων με ενεργή δραστηριότητα στον κλάδο των εικαστικών τεχνών, τα οποία έχουν ενταχθεί στις διεπιστημονικές ομάδες του ΙΠ-ΙΤΕ που ασχολούνται με τη Διάχυτη Νοημοσύνη, στοχεύοντας, μέσω του συνδυασμού των εικαστικών τεχνών με την τεχνολογία, να δημιουργηθεί μία νέα μορφή συστημάτων που θα είναι ταυτόχρονα καινοτόμα, διαδραστικά συστήματα αλλά και έργα εικαστικής αξίας. Ο συνδυασμός αυτός δίνει τη δυνατότητα για νέες, καινοτόμες και αισθητικά άρτιες κιναισθητικές εμπειρίες που αποσκοπούν στο να καθηλώσουν το σύνολο των ανθρώπινων αισθήσεων.
Στο χώρο της έκθεσης ξεχώρισαν δύο εντυπωσιακά διαδραστικά γλυπτά, ενώ σε ένα σκοτεινό διάδρομο ένα ψηφιακό μάτι στρεφόταν προς το μέρος του κάθε επισκέπτη. Τέσσερα συστήματα «μετέφεραν» τους επισκέπτες στην Κρήτη του 20ού αιώνα: μια παλιά φωτογραφική μηχανή που «τοποθετούσε» όποιον βρισκόταν μπροστά στο φακό της μέσα στην εικόνα ασπρόμαυρων φωτογραφιών από το Ηράκλειο των αρχών του 20ού αιώνα, ένας τηλεφωνικός θάλαμος από τον οποίο μπορούσε ο επισκέπτης να τηλεφωνήσει στον Ελευθέριο Βενιζέλο, στο Νίκο Καζαντζάκη, αλλά και σε λυράρηδες-θρύλους της κρητικής μουσικής, μια λατέρνα που αναπαρήγαγε όχι μόνο μουσική, αλλά και ένα βίντεο του 1930 ανάλογα με την ταχύτητα που περιστρεφόταν η μανιβέλα της, κι ένας «μαγικός» καθρέφτης που επέτρεπε σε όποιον καθρεφτιζόταν να φορά παραδοσιακές ή ακόμα και μινωικές ενδυμασίες.
Στο βάθος της Βασιλικής του Αγ. Μάρκου προβαλλόταν ένα αέναο ποτάμι εικόνων με φωτογραφίες από συστήματα του ΙΠ-ΙΤΕ που είναι εγκατεστημένα σε διάφορους δημόσιους χώρους και γραφεία πληροφόρησης -μέσω ενός κεντρικού συστήματος που τα διασυνδέει όλα-, αλλά και από τις φωτογραφίες που προσέθεταν οι επισκέπτες της έκθεσης, είτε χρησιμοποιώντας τη φωτογραφική μηχανή τους είτε τον καθρέφτη, αποτελώντας οι ίδιοι μέρος του χώρου και των εκθεμάτων.
Η έκθεση δέχτηκε πλήθος Ελλήνων και ξένων επισκεπτών. Στα περισσότερα μάλιστα εκθέματα υπήρχε ουρά αναμονής, καθώς όλοι ήθελαν να βιώσουν την εμπειρία που πρόσφεραν και όχι να είναι απλοί παρατηρητές.
* Καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών
Συνεργαζόμενο Μέλος ΔΕΠ,
Διακεκριμένο μέλος του ΙΤΕ
Επικεφαλής του Εργαστηρίου Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή (HCI), καθώς και Ιδρυτής και Επικεφαλής του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ