Μια πρωτοβουλία των κατοίκων του Χονγκ Κονγκ για τη διάσωση των επιγραφών νέον, που έχουν ταυτιστεί με το μοναδικό αστικό τοπίο του.
«Μεγάλωσα στο Χονγκ Κονγκ τη δεκαετία του 1980 και συνήθιζα να πηγαίνω σε μέρη όπως το Tsim Sha Tsui και το Jordan, όπου υπήρχαν αμέτρητες επιγραφές νέον. Ακόμα θυμάμαι με πόση αισιοδοξία σκεφτόμουν το μέλλον όταν περπατούσα στην οδό Nathan», μας λέει η Cardin Chan, επικεφαλής της πρωτοβουλίας «The Hong Kong Neon Heritage» που συστάθηκε πριν από ενάμιση χρόνο. Στόχος της; Να αφυπνίσει το κοινό σχετικά με την πολιτιστική αξία που έχουν τα φώτα νέον για το Χονγκ Κονγκ, τα οποία συχνά αποσύρονται, είτε γιατί τα καταστήματα στα οποία ανήκουν κλείνουν είτε γιατί δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζει η σημερινή νομοθεσία.
Η πολυσύχναστη Tsim Sha Tsui street. (Φωτογραφία: © Shutterstock)
Συνήθως οι ακτιβιστικές ομάδες πόλεων ασχολούνται με τη διαφύλαξη εγκαταλελειμμένων –αριστουργηματικών κάποτε– κτιρίων στα οποία κανείς δεν δίνει πια σημασία και είναι έτοιμα να καταρρεύσουν. Δεν είναι όμως περίεργο να εφιστάς την προσοχή της διεθνούς κοινότητας ως προς τη σωτηρία επιγραφών καταστημάτων, ξενοδοχείων και μπαρ; Για την Cardin όχι, αφού «οι επιγραφές νέον του Χονγκ Κονγκ είναι υπαίθρια έργα τέχνης. Αντλούν τις ρίζες τους από την πρώιμη εποχή της διαφήμισης, από την περίοδο της δυναστείας των Τσινγκ (σ.σ. ήταν η τελευταία αυτοκρατορική δυναστεία της Κίνας, που κυβερνούσε έως το 1912), αλλά παράλληλα αφομοιώνουν και τη δυτική αισθητική». Εκπροσωπούν, με λίγα λόγια, «την ουσία του Χονγκ Κονγκ, όπου η Ανατολή συναντά τη Δύση. Πολλές από αυτές τις επιγραφές είναι δείγματα της κινεζικής καλλιγραφίας, ενώ καμιά φορά απεικονίζουν ταυτόχρονα και άλλες γλώσσες».
ΤΟ ΦΙΛΟΔΟΞΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ
Συχνά οι πινακίδες νέον ανήκουν σε μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Όταν οι αρχές ζητούν από τους ιδιοκτήτες να τις αντικαταστήσουν, αυτοί τις αποσύρουν εντελώς, καθώς αδυνατούν να αγοράσουν καινούργιες. «Το αστικό τοπίο του Χονγκ Κονγκ έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Πολλοί δρόμοι που έχασαν τα νέον τους δείχνουν λιγότερο φωτεινοί και ζωντανοί». Όσο για τα –όλο και πιο δημοφιλή– φώτα LED, «κάνουν τα μάτια να υποφέρουν και δείχνουν κακόγουστα», αναφέρει η Cardin. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι «χάνοντας τα νέον, το Χονγκ Κονγκ χάνει και ένα κομμάτι του εαυτού του. Γιατί στην ουσία τα νέον ακολούθησαν την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Ο πολλαπλασιασμός τους ήταν κατά κάποιον τρόπο η απόδειξη της ευμάρειας των δεκαετιών του 1980 και του 1990».
O Wu Chi-kai, από τους τελευταίους εναπομείναντες τεχνίτες, στο εργαστήριό του. (Φωτογραφία: © AP Photo/Vincent Yu)
Η ομάδα «The Hong Kong Neon Heritage» έχει φιλόδοξους στόχους. Μεταξύ άλλων, θέλει να καταγράψει όλες τις πινακίδες (ενεργές ή ανενεργές, πάντως όσες βρίσκονται στη θέση τους), να καταρτίσει μια λίστα με επιγραφές υψηλής ιστορικής, εικαστικής ή αρχιτεκτονικής αξίας, να προτείνει «προστατευόμενες περιοχές» όπου τα νέον θα αποκαθίστανται από τη φθορά, αλλά και να δώσει τον λόγο στους τεχνίτες, αναγνωρίζοντάς τους ως πραγματικούς καλλιτέχνες και όχι ως απλούς συντηρητές. «Δεν θέλουμε να χαθεί η τεχνογνωσία. Μπορεί να μην έχουμε αρκετή δύναμη για να σταματήσουμε την αποσυναρμολόγηση των πινακίδων, αλλά δεν πρέπει να αφήσουμε να ξεχαστούν οι τεχνικές της κατασκευής νέον και μετά να καλούμε ειδικούς από το εξωτερικό για να μας τις θυμίσουν», εξηγούν.
Δύσκολο το πόνημα, έχει όμως αρκετούς υποστηρικτές. Πέρα από τους ανθρώπους του «The Hong Kong Neon Heritage», πολύς κόσμος γοητεύεται από το υποφωτισμένο αστικό τοπίο της ασιατικής μητρόπολης.
Το 2014 στήθηκε μια διαδικτυακή έκθεση-ωδή στις επιγραφές νέον από το τοπικό μουσείο M+, ενώ όλο και περισσότερα είναι τα διεθνή δημοσιεύματα που αναδεικνύουν το θέμα. Αν αναλογιστεί κανείς την εποχή στην οποία ζούμε, όλο αυτό που συμβαίνει δεν είναι περίεργο. Όταν τίποτα δεν είναι σίγουρο και ο κόσμος συνεχώς αλλάζει, η νοσταλγία είναι το καλύτερο καύσιμο για να νιώσουμε ασφαλείς. Πέραν αυτού, η όψη μιας μητρόπολης όπου κινεζικές και αγγλικές περιγραφές μπλέκονται με φλεγόμενους ροζ δράκους και κούπες με αχνιστό καφέ, δημιουργώντας ένα χαοτικό φωτεινό σύνολο, ασκεί στο μάτι μια ακατανόητη σαγήνη.