Τα φυτά που κάνουν τη διαφορά στον κήπο σας με το άρωμα και την ομορφιά τους Σύντομα ιστορικά στοιχεία και χρήσιμες συμβουλές για τέσσερα φυτά της μεσογειακής κηποκομίας που αντέχουν στα βάθη των αιώνων και αποπνέουν μεθυστικά μοσχοβολήματα.
Φασκόμηλο
Ελελίφασκος ή αλιφασκιά; Δύο είδη φασκομηλιάς που εντοπίζονται στη χώρα μας, αν και το πρώτο είναι πιο δημοφιλές από το δεύτερο, το οποίο είναι τοπικό και συναντάμε σπάνια στους κήπους μας. Ο ελελίφασκος (Salvia officinalis) ξεχωρίζει για τις σπουδαίες, ιατρικές
του ιδιότητες, ενώ είναι ιδιαίτερα ανθεκτικός στον καύσωνα και τον παγερό. Αν πάντως τα φιλοξενήσετε σε γλάστρες, κατά τη διάρκεια του θέρους θα μάθετε να αναγνωρίζετε τα γερμένα και ελαφρώς κατσαρωμένα φύλλα ως σημάδια έντονης δίψας. Φροντίστε, ωστόσο, να μην τα κακομαθαίνετε με το νερό. Όσο για την αλιφασκιά (Salvia fruticosa), την συναντάμε αρκετά σπάνια στους κήπους μας. Λιγότερη ανθεκτική στο ψύχος, αλλά με άρωμα γλυκύ και διαπερατικό, διαθέτει θεραπευτικές εφαρμογές που αντιμετωπίζουν φλεγμονές, πονοκεφάλους και δυσπεψίες.
Χάρη στο πλούσιο άρωμα που διαθέτουν, αλλά και στις σπουδαίες ορεκτικές και χωνευτικές ιδιότητές τους, τα φύλλα των φασκόμηλων αξιοποιούνται στη μεσογειακή μαγειρική εδώ και πολλούς αιώνες. Απαιτείται όμως φειδώ στη χρήση τους, καθώς, ιδίως σε ξηρή μορφή, έχουν πολύ έντονο χαρακτήρα.
Μπορούμε να καρυκεύσουμε σάλτσες, ξίδια, σαλάτες και κίτρινα τυριά με τα ψιλοκομμένα πικρούτσικα φύλλα ή να τα μεταχειριστούμε τριμμένα για να νοστιμίσουμε όσπρια και ζυμαρικά. Θα τα συλλέξουμε λίγο πριν από την άνθιση νωρίς το πρωί και θα τα αποξηράνουμε έπειτα σε σκιερό μέρος που αερίζεται καλά.
Αυτή την εποχή θα βρείτε στα φυτώρια σπορόφυτα φασκόμηλου έτοιμα για μεταφύτευση.
Θυμάρι
Μέσα στο πέρασμα των αιώνων και τους διαφορετικούς πολιτισμούς που άφησαν το αποτύπωμά τους στη γη, το θυμάρι απέκτησε τόσες διαφορετικές χρήσεις και εφαρμογές, ανάλογα με τις προτεραιότητες της εκάστοτε εποχής. Για παράδειγμα, στην αρχαιότητα, το
θυμάρι ήταν αφιερωμένο στη θεά Αφροδίτη και η χρήση του προκαλούσε τον πόθο. Οι τονωτικές του ικανότητες ήταν γνωστές ήδη από την εποχή του Ομήρου, με τα φύλλα του να χρησιμοποιούνται για αφροδισιακά φίλτρα στην αρχαία Ρώμη, αντικαταθλιπτικό
φάρμακο στον Μεσαίωνα και βασικό συστατικό στην σύγχρονη φαρμακοβιομηχανία και κοσμετολογία. Στην Ελλάδα, η αιχμηρή του γεύση αποτρέπει την ευρεία χρήση του στην μαγειρική, κάτι με το οποίο ο αραβικός κόσμος θα διαφωνούσε.
Το θυμάρι θα σας συντροφεύει για πολλά χρόνια, αρκεί να τοποθετηθεί σε ηλιόλουστη θέση και το χώμα όπου θα ριζώσει να στραγγίζει καλά. Θα το ποτίζετε μόνο όταν το ζητά, θα το κλαδεύετε ελαφρώς στα τέλη του φθινοπώρου και θα το λιπαίνετε κάθε άνοιξη. Ως αγαπημένο φυτό των μελισσών (παράγουν δε από αυτό το εκλεκτότερο ελληνικό μέλι), θα προσελκύει πολυάριθμες την εποχή της ανθοφορίας του, στις αρχές του καλοκαιριού. Το θέαμα και ο ήχος που παράγουν κατά τον τρύγο τους είναι ευφραντικά, χρειάζεται πάντως προσοχή αν επισκέπτονται τον κήπο σας μικρά παιδιά ή αλλεργικοί στο τσίμπημά τους.
Βασιλικός
Το πιο δημοφιλές μυρωδικό του κόσμου, όσο κι αν σας φαίνεται απίστευτο, ήταν ελάχιστα γνωστός μακριά από τις χώρες του κόσμου μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες. Η εξάπλωσή του ευνοήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο χάρη στη ραγδαία εξάπλωση της ιταλικής
κουζίνας, η οποία, δικαίως, τον έχει αναγορεύσει «καλύτερο φίλο της ντομάτας». Αν γεμίσετε με αυτόν το μπαλκόνι σας, θα διαπιστώσετε ότι η ένταση των επιθέσεων που δέχεστε από τα κουνούπια θα μειωθεί αισθητά, ενώ, αν καλλιεργείτε ντομάτες, φυτέψτε τον στο παρτέρι τους, για να τις προστατεύσετε από τις προσβολές πολλών επιβλαβών εντόμων.
Κάθε χρόνο φιλοξενώ στον κήπο μου τουλάχιστον μια δεκάδα διαφορετικών ειδών και ποικιλιών βασιλικού: τον ιδανικό για σαλάτες γενοβέζικο με τα μεγάλα φύλλα, τον αξεπέραστο λεμονάτο, τον τεράστιο αφρικάνικο, τις τρεις ποικιλίες του προαναφερθέντος τούλσι, τον μεγαλόσωμο και (με τις κατάλληλες φροντίδες) πολυετή αγιορείτικο. Η καλλιέργεια και ο πολλαπλασιασμός τους είναι πραγματικά απλή υπόθεση ακόμα και για αρχαρίους στην κηπουρική, καθώς συγχωρούν τα συνηθέστερα λάθη. Σας προτρέπω λοιπόν να παραγγείλετε, μέσω διαδικτύου, σπόρους από ποικιλίες που σας γοήτεψαν, για να τους σπείρετε σχετικά νωρίς την ερχόμενη άνοιξη. Μπορείτε επίσης, πολύ εύκολα, να πολλαπλασιάσετε τους πιο θαλερούς και αρωματικούς βασιλικούς που θα εντοπίσετε τώρα
σε ξένους κήπους με μοσχεύματα: κόψτε τρυφερά κλαδάκια χωρίς άνθη, αφαιρέστε περίπου τα μισά φύλλα τους από το σημείο τομής και πάνω, βάλτε τα στο νερό (θα το αλλάζετε κάθε τρεις με τέσσερις ημέρες) και τοποθετήστε τα σε φωτεινό μέρος, αποφύγετε
όμως την απευθείας έκθεσή τους στον ήλιο. Ύστερα από περίπου τρεις εβδομάδες, οι ρίζες που αναπτύσσονται θα έχουν μεγαλώσει τόσο ώστε να είναι έτοιμα για φύτευση σε, αρχικώς, ημισκιερή θέση.
Ο βασιλικός κατά κανόνα φυτεύεται σε γλάστρες ή τενεκέδες, σε χώμα γόνιμο, που περιέχει αρκετή κοπριά ή κομπόστ και στραγγίζει σχετικά εύκολα. Ως φυτό καταγόμενο από τους τροπικούς, χρειάζεται αρκετή ζέστη, θέση προστατευμένη από τον δυνατό άνεμο και ηλιόλουστη, ευνοείται όμως αν, μέσα στο κατακαλόκαιρο, σκιάζεται κάποιες ώρες. Τον ποτίζουμε τακτικά, αφού όμως πρώτα το χώμα του έχει κάπως (ποτέ εντελώς) στεγνώσει, και στις μεγάλες ζέστες καθημερινά, καθώς τότε διψάει πολύ.
Πολύ σημαντική φροντίδα είναι το σχολαστικό κορφολόγημά του, το άμεσο δηλαδή κλάδεμα των σχηματιζόμενων ταξιανθιών. Έτσι θα διατηρήσετε την ελκυστική καμπυλότητα του σχήματός του, αλλά κυρίως θα διασφαλίσετε ταυτόχρονα τη μακροζωία του, επειδή, όταν ο βασιλικός σποριάζει, αρχίζει να μαραίνεται, με ταχύ μάλιστα ρυθμό.
Γαρδένια
Η γαρδένια (Gardenia jasminoides) μπορεί να κουβαλάει τον χαρακτηρισμό του αειθαλούς φυτού, αλλά είναι ένα από τα πιο απαιτητικά και ευαίσθητα φυτά, καθώς είναι το καλλωπιστικό που μαραίνεται συχνότερα από κάθε άλλο. Κάθε άλλο παρά οξύμωρη είναι η ετικέτα της αειθαλούς γαρδένιας, καθώς η καλλιέργειά της ξεκίνησε στην Κίνα πριν από περίπου χίλια χρόνια, ενώ έφτασε στη Δύση μόλις πριν από δύο αιώνες. Σμίγοντας νότες από την ευωδιά της νεραντζιάς, του αγιοκλήματος και του γιασεμιού, αποπνέει το πιο μεθυστικό μοσχοβόλημα της μεσογειακής κηποκομίας.
Για τη μακροημέρευσή της η γαρδένια απαιτεί αναμφισβήτητα αρκετές περιποιήσεις, ταυτόχρονα όμως παραδίδει ανεκτίμητα μαθήματα. Όπως, για παράδειγμα, το ότι σημαντική προϋπόθεση για την επιτυχή καλλιέργεια είναι η επιλογή του κατάλληλου τύπου
εδάφους. Στην περίπτωσή της αυτό ισχύει στο έπακρο, καθώς, αν δεν της προσφέρετε χώμα όξινο (καστανό και κουμαρόχωμα είναι ιδανικά), με καλή αποστράγγιση, δεν θα αντέξει επί μακρόν. Ουσιώδες είναι επίσης το νερό του ποτίσματός της να μην περιέχει ασβέστιο, προτιμάμε λοιπόν να χρησιμοποιούμε βρόχινο ή προμηθευόμαστε ένα φίλτρο αλάτων. Τους ζεστούς μήνες του χρόνου να ψεκάζετε καθημερινά τα φύλλα της και να την ποτίζετε τακτικά, αλλιώς ρίχνει τα μπουμπούκια της. Επίσης, μία φορά τον μήνα να τη
ριζοποτίζετε με σκεύασμα χηλικού σιδήρου, ώστε να προλάβετε τη χλώρωση, την κυριότερη αιτία κιτρινίσματος των φύλλων.
Ως ευαίσθητο φυτό, η γαρδένια δέχεται συχνά επίθεση από έντομα που απομυζούν χυμούς, ενώ μπορούν να μεταδώσουν σοβαρές ασθένειες. Οι δύο κυριότεροι εχθροί της είναι η μελίγκρα (αφίδα επί το επιστημονικότερον) και ο τετράνυχος, ένα μικροσκοπικό
αραχνοειδές.
Είναι σημαντικό να τα εντοπίσετε εγκαίρως, πράγμα σχετικά εύκολο, αρκεί να θυμάστε ότι αρχικώς φωλιάζουν στην κάτω πλευρά των φύλλων. Σε τέτοια περίπτωση μην καταφύγετε στη χρήση χημικών εντομοκτόνων, που θα διαταράξουν ανεπανόρθωτα την ισορροπία του κήπου σας και θα εξοντώσουν τα ωφέλιμα έντομα που τρέφονται από τα παρασιτικά που αναφέραμε.
Ένα μη τοξικό αλλά αποτελεσματικό μέσο που μεταχειρίζομαι σε τέτοιες περιπτώσεις, κατάλληλο όχι μόνο για τη γαρδένια, αλλά και για όλα τα φυτά, είναι το σαπουνόνερο. Για να το παρασκευάσετε, ανακατέψτε καλά σε 1 λίτρο νερό 2 κουταλιές τριμμένο πράσινο
σαπούνι και 2 κουταλάκια οινόπνευμα. Εφαρμόστε το με ψεκαστήρα, μόνο απόγευμα, στα προσβεβλημένα φυτά, χωρίς να ξεχνάτε την κάτω πλευρά των φύλλων. Αν χρειάζεται, μπορείτε να επαναλάβετε μετά από τρεις ημέρες. Από την άνοιξη μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου λιπαίνετε κάθε δύο εβδομάδες με υγρά λιπάσματα ενισχυμένα με κάλιο.
Όσον αφορά τη θέση που προτιμά, επιλέξτε ένα ημισκιερό σημείο· η απευθείας έκθεση στον ήλιο την καταβάλλει ταχύτατα. Μέσα στο καταχείμωνο προφυλάξτε την οπωσδήποτε από τον παγετό. Σημειωτέον, τέλος, ότι ως ιδιότροπο φυτό δεν αγαπά καθόλου τις αλλαγές θέσεων και αντιδρά σε αυτές με φυλλόπτωση, ακόμα και με μαρασμό.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr