Πόμολα, φωτιστικά, δαχτυλίδια, κονσόλες και δίσκοι: το μάρμαρο απομακρύνεται από τη στερεοτυπική του χρήση και κυριαρχεί στο σύγχρονο design. Επτά Έλληνες σχεδιαστές εξυμνούν τις μοναδικές του αρετές.
Αλέξανδρος Παπαδιάς και Άννα-Χριστίνα Φρακτοπούλου: Το μάρμαρο όταν το αγγίζεις
«Εγώ το μάρμαρο, κατά κάποιον τρόπο, το παντρεύτηκα», αναφέρει ο αρχιτέκτονας και σχεδιαστής Αλέξανδρος Παπαδιάς. Η οικογένεια της επίσης αρχιτέκτονα συζύγου και συνεργάτιδάς του, Άννας-Χριστίνας Φρακτοπούλου, ήταν μαρμαράδες από τα Ιωάννινα. «Αυτό ήταν κάτι που καθιστούσε την πρόσβαση και τη δυνατότητα πειραματισμού με το υλικό ευκολότερη», σημειώνει, εξηγώντας πως, αν πληρούνται οι προϋποθέσεις, ένας αρχιτέκτονας θέλει πάντα να έχει λόγο σε σχεδιαστικές λεπτομέρειες αντικειμένων όπως ένα φωτιστικό ή ένα έπιπλο.
Μεσούσης της οικονομικής κρίσης, το ζευγάρι ανέλαβε πολλές δουλειές σχετικές με το interior design, και έτσι σιγά σιγά οδηγήθηκαν στον σχεδιασμό αντικειμένων ως παράλληλη απασχόληση.
«Αυτό που μας γοητεύει στο μάρμαρο, πέρα από τη στιβαρότητά του, είναι η αίσθηση που έχεις όταν το αγγίζεις και νιώθεις τη θερμοκρασία του. Γι’ αυτό προσπαθούμε να το εμπλέξουμε σε αντικείμενα με τα οποία έχει συχνότερη σωματική επαφή ο χρήστης, όπως κουδούνια, πόμολα, φωτιστικά… Μοιάζει κρύο υλικό, ωστόσο εξαρτάται από το πώς θα το επεξεργαστείς. Αν το κάψεις ή το χτυπήσεις, θα έχεις ένα πιο γήινο αποτέλεσμα, που απομακρύνεται από τη στερεοτυπική εικόνα που έχουμε οι Έλληνες για τις εφαρμογές του μαρμάρου».
Ομολογούν και οι δύο πως το design τούς έχει ωφελήσει στον τρόπο που αντιλαμβάνονται πλέον την αρχιτεκτονική: «Μπλέκεσαι με το υλικό και στο εργοτάξιο προτείνεις πιο εύκολα λύσεις, φτάνεις ανώδυνα σε ένα αποτέλεσμα. Έχεις μεγαλύτερη ελευθερία και ευελιξία, κατανοείς τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα συνεργεία. Είναι, επίσης, πολύ δημιουργικός ο σχεδιασμός και αντισταθμίζει όλους τους κανόνες στους οποίους πρέπει να υπακούς δουλεύοντας ως αρχιτέκτονας». www.makeworkshop.eu
Ξένια-Νεφέλη Βλάχου: Υλικό με τεράστιο πολιτισμικό βάρος
Το 2009, και έχοντας σπουδάσει σχέδιο μόδας και fashion marketing, η Ξένια-Νεφέλη Βλάχου ξεκινάει μαθήματα δημιουργίας κοσμήματος. «Κοσμήματα σχεδίαζα από φοιτήτρια, δεν είχα σκεφτεί όμως ότι θα μπορούσα να το κάνω επαγγελματικά», λέει. Αρχικά πειραματίζεται με νεοπρέν και ξύλο και στη συνέχεια στρέφεται στο μάρμαρο. «Η πρώτη αντίδραση προμηθευτών και τεχνιτών ήταν απογοητευτική – πολλοί δεν αφιέρωναν ούτε δύο λεπτά για να με ακούσουν», θυμάται. Τελικά βρίσκει κάποιον που δέχεται να κόψει μάρμαρα για μικρές εφαρμογές. Παρουσιάζει την πρώτη της συλλογή τον Ιανουάριο του 2015 και την ίδια χρονιά διακρίνεται στον διαγωνισμό του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ) για νέους σχεδιαστές, συμμετέχοντας με τρία κρεμαστά. «Ήθελα να δουλέψω με ένα υλικό “ελληνικό”, με τεράστιο πολιτισμικό βάρος, και να το φέρω στο σήμερα με τρόπο που δύσκολα φανταζόταν κανείς», τονίζει.
Τα αντικείμενά της, λιτά και κομψά, με αρχιτεκτονικά στοιχεία και γεωμετρικές φόρμες, απευθύνονται σε ένα ευρύ κοινό και προορίζονται για καθημερινές ή και επίσημες εμφανίσεις. «Με γοητεύει το να αναμετρηθώ με κάτι που δεν έχω επιχειρήσει ποτέ. Πέρυσι μια κοπέλα μού έφερε ένα κομμάτι μάρμαρο από την Τήνο και ζήτησε ένα κόσμημα που θα της θύμιζε τις πρώτες διακοπές με τον φίλο της. Σε επίπεδο παραγωγής δεν υπάρχει χρόνος να κάνεις γλυπτική και ούτε έχω αυτή τη γνώση. Ό,τι έχω κατακτήσει το έχω καταφέρει δουλεύοντας με τα εργαλεία μου πάνω σε κομμάτια που δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω αλλού. Το να σμιλεύεις όμως μόνος το υλικό σε φέρνει πιο κοντά στην καλλιτεχνική δημιουργία», καταλήγει. www.marmarometry.co
Νταϊάννα Καρβούνη και Βίβιαν Φιλίππα: Ανάδειξη αρχετυπικών συμβόλων
Ανασύρουν από τη μνήμη τους υπέροχες μαρμάρινες επενδύσεις από προσόψεις παλιών αθηναϊκών πολυκατοικιών, μιλούν για μαρμάρινες κρήνες που συναντούν σε μάντρες, για vintage μάρμαρα σε εγκαταλελειμμένες μονοκατοικίες και το βλέμμα τους φωτίζεται. Οι συνιδρύτριες της «Αnaktae», Βίβιαν Φιλίππα και Νταϊάννα Καρβούνη, υπερασπίζονται με πάθος τις «αρετές» των ελληνικών μαρμάρων.
Έχοντας μακρά διαδρομή η καθεμία στον τομέα τους, η Βίβιαν στην αρχιτεκτονική και η Νταϊάννα στον βιομηχανικό σχεδιασμό, ξεκίνησαν να συνεργάζονται το 2009, συμπληρώνοντας η μία τον δημιουργικό κόσμο της άλλης. Επιβεβαιώνουν και οι δύο πως στην Ελλάδα υπάρχει μια προκατάληψη σε σχέση με το υλικό και το κόστος του, θεωρούν όμως πως είναι εύκολο να αντιστραφεί αυτή η εικόνα. «Έχει έρθει δυναμικά στη μόδα τα τελευταία χρόνια», επισημαίνει η Νταϊάννα, προσθέτοντας πως υπάρχουν τάσεις που μεταβάλλονται με τα χρόνια.
Οι ίδιες συνδυάζουν το μάρμαρο με σπάνια ξύλα ή ορείχαλκο σε ένα πλήθος αντικειμένων, που εκτείνεται από δίσκους, κηροπήγια και φωτιστικά –επίτοιχα και επιτραπέζια– μέχρι τραπέζια, κονσόλες και καθίσματα, διατηρώντας σε όλα μια συνέπεια στο σχεδιαστικό τους στιλ, που είναι η ανάδειξη αρχετυπικών συμβόλων και δομών με σύγχρονο τρόπο.
Αυτό που τις ενθουσιάζει περισσότερο είναι η συνολική μελέτη ενός χώρου, από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μέχρι τις τελευταίες λεπτομέρειες, που αφορούν το αισθητικό κομμάτι. Αυτή την περίοδο κάνουν μια έρευνα γύρω από τα κλωστρά, τα διακοσμητικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται συνήθως σε τοιχοποιίες, προσφέροντας φυσικό φωτισμό, εξαερισμό και προστασία της ιδιωτικότητας. «Το μάρμαρο μπορείς να το χρησιμοποιήσεις όπου κι αν σκεφτείς, έχει ανεξάντλητο πεδίο εφαρμογών», σημειώνει η Βίβιαν. www.anaktae.com
Νίκη και Ζωή Μοσκοφόγλου: Η έννοια της μεταμόρφωσης
«To μάρμαρο ορίζεται καλύτερα μέσα από τις αντιθέσεις του», υποστηρίζουν οι σχεδιάστριες Νίκη και Ζωή Μοσκοφόγλου. «Διάφανο και συμπαγές, δυνατό και εύθραυστο, κλασικό και μοντέρνο». Αρχιτέκτονας η πρώτη και πολιτικός μηχανικός με μεταπτυχιακό στην πολιτιστική κληρονομιά η δεύτερη, από το 2010 εστιάζουν σε ένα υλικό που γνώρισαν μέσω του μεταλλειολόγου-μηχανικού πατέρα τους.
Όλα ξεκίνησαν όταν η Νίκη σχεδίασε ένα φωτιστικό για προσωπική χρήση. Ακολούθησαν παραγγελίες φίλων, και αυτό την ώθησε στη δημιουργία της εταιρείας onentropy, ονομασία εμπνευσμένη από τη λέξη «εντροπία», η οποία έχει διάφορες ερμηνείες σε διαφορετικά πεδία – από τη θερμοδυναμική έως την ψυχολογία. Οι δύο αδελφές επικεντρώνονται στη φυσική και στη δυναμική της ύλης να μετατρέπεται. «Η έννοια της μεταμόρφωσης ενυπάρχει στο ίδιο το υλικό,
γι’ αυτό σκεφτήκαμε πως ήταν ένα ταιριαστό όνομα», τονίζουν. Θυμούνται, δε, πως όταν έδειξαν δουλειά τους, πριν από μία δεκαετία, το κοινό σχεδόν δεν αναγνώριζε από τι ήταν κατασκευασμένα τα φωτιστικά τους. Εδώ και πέντε χρόνια, το μάρμαρο αποτελεί τάση διεθνώς και υπάρχουν πολλά είδη διαθέσιμα στους σχεδιαστές, κάτι που τους επιτρέπει να εργαστούν με ευελιξία σε διαφορετικά ύφη.
Από τα πρώτα χρόνια της συνεργασίας τους μέχρι τη συμμετοχή τους, το 2016, στην Biennale design του Λονδίνου και τις πρόσφατες συλλογές τους, ο άξονας πάνω στον οποίο κινούνται παραμένει ίδιος. «Σχεδιάζουμε με βάση έναν χώρο, σκεφτόμαστε πώς μπορεί να λειτουργεί ένα έπιπλο μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, τι συναισθήματα προκαλεί στον χρήστη. Δεν μας ενδιαφέρει κάτι που λειτουργεί αποστειρωμένα». www.onentropy.co.uk ■