Η πίστα κατασκευάστηκε το 1985 και φιλοξένησε τον πρώτο αγώνα Formula 1 το 1986. Ο Νέλσον Πικέ (Nelson Piquet) κέρδισε τον πρώτο αγώνα της F1 στο Hungaroring, με τον περίφημο τρόπο που πέρασε τη Williams-Honda γύρω από την εξωτερική πλευρά της Lotus- Renault του Άιρτον Σένα (Ayrton Senna), αφού δύο γύρους (laps) νωρίτερα στην ίδια στροφή, την πρώτη μετά την εκκίνηση, η προσπάθειά του από την εσωτερική γραμμή είχε αποτύχει. Η προσπέραση είναι αξιοσημείωτη διότι ο βετεράνος Βραζιλιάνος προσπέρασε, αγκάλιασε και στρίμωξε, γλιστρώντας (slithering είναι η αγγλική λέξη) γύρω από το νεαρό συμπατριώτη του. Πιθανώς να ήταν το απείκασμα που δημιούργησε η υποστροφή του αυτοκινήτου λόγω της πεδήσεως που ενήργησε ο Πικέ για να διατηρήσει σταθερή την πορεία του. Όπως και να ‘χει η κίνηση είναι άξια αναφοράς.
Η έλλειψη ευθειών στο Hungaroring το κάνει να μοιάζει με πίστα καρτ. Με αρκετές στροφές να παρατάσσονται σε σειρά, οι ομάδες επιλέγουν ρυθμίσεις αεροδυναμικής αντώσεως (downforce*) αντίστοιχες της πίστας του Μονακό. Ωστόσο, είναι μια πρόκληση που πολλοί οδηγοί απολαμβάνουν, καθώς η εύρεση ενός καλού ρυθμού είναι το κλειδί για την νίκη. Τι είναι λοιπόν ο ρυθμός; Μια τακτικώς επαναλαμβανόμενη κίνηση επί τη βάσει κανόνος. Στην προκειμένη περίπτωση είναι ο χρόνος διανύσεως του διαστήματος ενός γύρου (lap), ο οποίος επιμερίζεται σε τρία sections: μέρη της πίστας για την εποπτικότερη παρακολούθηση και κατ’επέκταση την καλύτερη ανάλυση του ρυθμού οδήγησης, αποσκοπώντας στην πρόβλεψη των διακυμάνσεων αυτού. Ο προσωπικός μηχανικός υποστήριξης του οδηγού, και σύνδεσμος αυτού με τον εκτός πίστας κόσμο, έχει ως καθήκον την μεταφορά των υπολογιστικών δεδομένων, της εποπτείας των οποίων υπολείπεται ο πιλότος. Το ρυθμό υπαγορεύει η σύνθεση των αναλυτικών στοιχείων που συλλέγουν οι μηχανικοί στη διάρκεια του αγώνα, η οποία εξελίσσεται σε τακτική από τον επικεφαλής της ομάδας και ανακοινώνεται στον οδηγό για να την εφαρμόσει. Όμως ποιό μπορεί να είναι το κύριο προσόν του εκτελεστή των οδηγιών, το οποίο αποτελεί συγχρόνως τη βάση επίτευξης του σωστού, κάθε φορά, ρυθμού; Πώς ένας άνθρωπος μπορεί να εκτελέσει με ακρίβεια εντολές προσαρμογής κινήσεως εντός ενός οχήματος που αναπτύσσει, κατά μέσο όρο, ταχύτητα 250 χιλιομέτρων ανά ώρα, δηλαδή την ταχύτητα απογειώσεως ενός μεσαίου μεγέθους αεροσκάφους; Με άλλα λόγια πώς μπορεί να ξεπεράσει τα αντιφατικά και έντονα συναισθήματα που τον κατακλύζουν, όπως η αγωνία της ακρίβειας μιας καλής εκκινήσεως; Ο φόβος της συγκρούσεως στους πρώτους γύρους, ο ενθουσιασμός μιας επιτυχημένης προσπέρασης;
Η απογοήτευση μιας αποτυχημένης διέλευσης στην στροφή, κρατώντας σταθερό τον ρυθμό που του επιβάλλει το σχέδιο του αγώνα; Είναι σαφές ότι η νόηση πρέπει να κατισχύσει του αισθήματος. Η σκέψη επιβάλλει την εκμηδένιση του συναισθήματος, εάν θέλει να “γυρίζει” την πίστα στον προμελετημένο ρυθμό, σε επαναλαμβανόμενες συνθήκες, σε μία ρουτίνα καταπιεστική όπως την διαμορφώνει κάθε φορά το σχήμα και οι ιδιαιτερότητες της σχεδιασμένης πίστας. Είναι όμως μια ομόρρυθμη κίνηση η διάνυση των γύρων; Όχι. Κάθε μέτρο που διανύει μεταβάλλει τα δομικά και λειτουργικά στοιχεία του αυτοκινήτου και μειώνει την αντοχή του οδηγού. Αλλοιώνονται τα ελαστικά. Μειώνεται ο όγκος του καυσίμου. Δημιουργούνται πιθανώς βλάβες στον κινητήρα ή στους αισθητήρες ελέγχου. Αλλάζει η σειρά των αυτοκινήτων. Η κούραση αυξάνει. Επομένως έχουμε μία συνεχή μεταβολή του γίγνεσθαι, έτσι ώστε η ρήση του Ηράκλειτου να βρίσκει εδώ μια από τις χαρακτηριστικότερες εφαρμογές της: “ποταμοῖσι τοῖσιν αὐτοῖσιν ἐμβαίνουσιν ἕτερα καὶ ἕτερα ὕδατα ἐπιῤῥεῖ”. Δεν μπορείς να μπεις δυο φορές στο ίδιο ποτάμι, γιατί το ποτάμι δεν θα είναι το ίδιο. Τίποτα δεν παραμένει ίδιο, εκτός από τον σκοπό. Επομένως ο πιλότος υποχρεώνεται να επαναπροσδιορίζει τον ρυθμό του για την επίτευξη του στρατηγικού του στόχου με μόνο σύμμαχο το νου του. Ο σχεδιασμός και η ασκητική του εφαρμογή συνθέτουν την αγωνιστική ζωή της Φόρμουλα Ένα.
Η πόλη
Ο ενδέκατος αγώνας της χρονιάς, ο χιλιοστός τεσσαρακοστός έκτος (1046) σε απόλυτη αρίθμηση, διεξήχθη την Κυριακή 1 Αυγούστου 2021 στην πίστα Hungaroring της Βουδαπέστης. Η Βουδαπέστη είναι η πρωτεύουσα και η πολυπληθέστερη πόλη της Ουγγαρίας και η ένατη μεγαλύτερη πόλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πληθυσμό που ζει εντός των ορίων της πόλης: Σε εκτίμηση 2017, 1.752.286 άνθρωποι σε μια έκταση περίπου 525 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η Βουδαπέστη είναι πόλη και περιφέρεια και αποτελεί το κέντρο της μητροπολιτικής περιοχής, η οποία έχει έκταση 7.626 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 3.303.786, ενώ αποτελεί το 33% του πληθυσμού της Ουγγαρίας. Η ιστορία της ξεκίνησε όταν ένας αρχαίος Κελτικός οικισμός μετατράπηκε στη Ρωμαϊκή πόλη Ακουίνκουμ, την πρωτεύουσα της Κάτω Παννονίας. Οι Ούγγροι έφτασαν εκεί στα τέλη του 9ου αιώνα. Η περιοχή λεηλατήθηκε από τους Μογγόλους το 1241–42. Η επανιδρυμένη Βούδα έγινε ένα από τα κέντρα της αναγεννησιακής ουμανιστικής κουλτούρας τον 15ο αιώνα. Τη Μάχη του Μόχατς το 1526 ακολούθησαν σχεδόν 150 χρόνια Οθωμανικής κυριαρχίας. Μετά την ανακατάληψη της Βούδας το 1686 η περιοχή εισήλθε σε μια νέα εποχή ευημερίας, με την Πέστη-Βούδα να γίνεται παγκόσμια πόλη με την ενοποίηση Βούδας, Ομπουντα και Πέστης στις 17 Νοεμβρίου 1873, και το όνομα «Βουδαπέστη» δόθηκε στη νέα πρωτεύουσα. Η Βουδαπέστη έγινε επίσης συμπρωτεύουσα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, η οποία διαλύθηκε το 1918, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πόλη ήταν το επίκεντρο της Ουγγρικής Επανάστασης του 1848, της Μάχης της Βουδαπέστης το 1945, και της Ουγγρικής Επανάστασης του 1956.
H πίστα έχει μήκος 4,381 χιλιόμετρα, περιλαμβάνει 14 στροφές (turns) και ο αγώνας ολοκληρώνεται μετά από 70 γύρους (laps) αφού έχουν διανύσει οι πιλότοι και τα αυτοκίνητα τους, κυκλικώς, συνολικά 306,63 χιλιόμετρα. Το ρεκόρ πίστας για ένα γύρο αυτής είναι ένα λεπτό δέκα έξι δευτερόλεπτα και εξακόσια είκοσι επτά χιλιοστά του δευτερολέπτου (1:16.627) και το κατέχει από το 2020 ο Λιούις Χάμιλτον (Lewis Hamilton)
Οι κατατακτήριες δοκιμές του Σαββάτου σημαδεύτηκαν από δύο γεγονότα που θα επηρεάσουν τον αγώνα χωρίς να σχετίζονται με την τελική διαβάθμιση των οδηγών. Βέβαια οι οδηγοί της Mercedes θα εκκινήσουν στην πρώτη γραμμή με τους συναδέλφους της Red Bull στη δεύτερη γραμμή, και την επιλογή του Κρίστιαν Χόρνερ (Christian Edward Johnston Horner) υπό το κράτος του φόβου ότι οι υπόλοιποι –θεωρητικά- διεκδικητές της pole position με την μαλακή γόμα (c4 compound, κόκκινο σιρίτι) απειλούσαν τους οδηγούς του που “φορούσαν” μεσαία γόμα ελαστικών (κίτρινο σιρίτι). Ο Χάμιλτον, στις καθιερωμένες δηλώσεις του poleman στο τέλος του qualifying, επισήμανε το δυνάμει προβάδισμα 15 μέτρων με την μαλακή γόμα. Ανεξαρτήτως, όμως, του αυριανού αποτελέσματος και των υποθετικών σεναρίων του πιθανού πλεονεκτήματος του Φερστάπεν στην εκκίνηση και φυσικά την απουσία από το σχεδιασμό της ομάδας του ετέρου οδηγού (teammate) Πέρεζ, η βιασύνη της διοικήσεως δείχνει την ανασφάλειά της στην αναδοχή του ρίσκου, απαραίτητου στοιχείου κάθε επικεφαλής και πρωταθλητή. Το δεύτερο γεγονός -τα έντονα γιουχαΐσματα προς τον Χάμιλτον από μεγάλο μέρος του ανωνύμου πλήθους- ανάγκασαν τον πιλότο να δηλώσει ότι χαλυβδώνεται ψυχικά απέναντι στο bullying (εκφοβισμός στα ελληνικά, αλλά μάλλον χρησιμοποιείται ο αγγλικός όρος στην καθομιλουμένη). Οι διαμαρτυρίες στηρίζονται στην, κατά την άποψη των θαυμαστών του Φερστάπεν, επιθετική και άδικη αντιμετώπιση του ινδάλματός τους από τον Χάμιλτον στον προηγούμενο αγώνα, αλλά και την εσκεμμένη καθυστέρηση που επιδίωξε ο “ακατανόμαστος” στο qualifying, διαταράσσοντας τη συγκέντρωση και των δύο οδηγών της Red Bull. Επιγραμματικά μπορεί κανείς να αναφερθεί στην έξοδο του Σάινθ στην τελευταία στροφή των 180 μοιρών, την υπ’αριθμόν 14, που του στοίχισε τη διεκδίκηση μιας καλύτερης θέσης από τη δέκατη πέμπτη.
Η αβάσταχτη μοναξιά του Πρώτου
Αμέσως μετά την εκκίνηση του κυριακάτικου αγώνα, μια εσφαλμένη ενέργεια του Μπότας αρχικώς και του Στρόλ στη συνέχεια, βγάζουν εκτός πίστας τρείς οδηγούς εκτός από τους ίδιους. Ο αγώνας διακόπτεται, τα αυτοκίνητα οδηγούνται στα pits περιμένοντας να μαζέψουν οι φροντιστές (marshalls) τα συντρίμμια πέντε μονοθεσίων. Το αγωνιστικό του Φερστάπεν είναι τραυματισμένο στα αριστερά πτερύγια (pad boards) και γίνεται φανερό ότι δύσκολα θα διεκδικήσει κάποια βαθμολογημένη θέση αφού εκτός αυτού θα εκκινήσει δωδέκατος. Ο Χάμιλτον έχει παραμείνει στην πρώτη θέση με δεύτερο τον Οκόν της Alpine. O βροχερός καιρός έχει αλλάξει άρδην τις συνθήκες της πίστας. Όλα τα μονοθέσια είχαν ξεκινήσει με “πράσινα” ελαστικά με ραβδώσεις για να αντιμετωπίσουν το βρεγμένο οδόστρωμα με την προοπτική, όπως φαινόταν από την πρόβλεψη του καιρού, τουλάχιστον μισής ώρας αγώνα. Ο Μπότας εκκίνησε σπινιάροντας και στην πρώτη στροφή δεν φρέναρε την κατάλληλη στιγμή παρασύροντας αυτοκίνητα και ελπίδες.
Η σταδιακή μείωση της βροχής έθεσε το πρόβλημα της αλλαγής ελαστικών σε slick (λείας επιφανείας). Τελικώς όλες οι ομάδες αποφάσισαν να συνεχίσουν με ενδιάμεσα ελαστικά (intermediate). Τα μονοθέσια εξέρχονται των paddocks για το γύρο σχηματισμού, την απαραίτητη διαδικασία θέρμανσης των ελαστικών, πριν σταθούν για δεύτερη φορά στην εκκίνηση (grid). Ο Ράσελ ακούγεται από την ενδοεπικοινωνία να λέει ότι όλοι θα μπουν να αλλάξουν ελαστικά πριν την εκκίνηση. Πράγματι ο Οκόν εισέρχεται στα pits και τον ακολουθούν όλοι πλήν ενός. Του πρώτου Χάμιλτον, ο οποίος εκκινεί μόνος και απελπισμένος. “Η πίστα έχει στεγνώσει”, μουρμουρίζει. Η ομάδα τον φωνάζει για αλλαγή, ειδάλλως πολύ γρήγορα θα χάσει τη δυνατότητα σταθερότητας και στερεότητας εντός του οδοστρώματος. Και οι πρώτοι έσονται τελευταίοι. Ισως είναι από τις ελάχιστες εξαιρέσεις στην ανθρώπινη ζωή όπου ο πρώτος έχει τέτοιο μειονέκτημα, ακριβώς γιατί η απόφαση του εξαρτάται από τις διαθέσεις των υπολοίπων που καραδοκούν.
Ο Χάμιλτον είναι δέκατος τέταρτος. Κάθε σχεδιασμός “πάει περίπατο”. Παλεύει για μια θέση στον ήλιο, προσπαθεί να επανέλθει στους βαθμούς και κυρίως καλείται να επανορθώσει για το λάθος. Δικό του ή της ομάδας; Ο Φαμπρίτσιο Λαζάκις αναλύει με ενάργεια και ψυχραιμία: “Η ευθύνη βαραίνει σχεδόν εξ ολοκλήρου την Mercedes. Καμία ομάδα δεν είχε εκτιμήσει σωστά τις συνθήκες στην πίστα, για αυτό και όλοι άλλαξαν την απόφασή τους. Η Mercedes επέλεξε τη στρατηγική που θεωρούσε πιο ασφαλή, αλλά τελικά κατέληξε να ρίξει τον Χάμιλτον τελευταίο. Είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις όπου ο κάτοχος της πρώτης θέσης μειονεκτεί. Διότι δεν μπορεί να ξέρει τι θα κάνουν οι άλλοι. Ο Hamilton ενημέρωσε μέσω ασυρμάτου σε κάθε μία από τις έξι πρώτες στροφές του αναγνωριστικού γύρου ότι η πίστα ήταν στεγνή, αλλά εμπιστεύτηκε την επιλογή της ομάδας διότι συνήθως αυτή είναι η σωστή”.
Αυτός ο ρυθμός…
Η πίστα ρυθμού που κατά κύριο λόγο είναι το Hungaroring γίνεται ένα πεδίο ανταγωνισμού με αυξημένο ρίσκο σε κάθε προσπάθεια. Ο Χάμιλτον επιτυγχάνει σε τριάντα γύρους, οκτώ καθαρές προσπεράσεις (overtake) στον 21/70 γύρο, δύο πλάγιες προσπεράσεις (undercut), επί του Τσουνόντα και του βασικού αντιπάλου στην διεκδίκηση του πρωταθλήματος. Στη μέση του αγώνα ο επτάκις πρωταθλητής βρίσκεται στην πέμπτη θέση πίσω από τον Σάινθ της Ferrari, o οποίος πραγματοποιεί ένα ακίνδυνο pit stop και παραμένει στην τέταρτη θέση. Επίσης έχει περάσει ατύπως στην πρώτη θέση της οδηγικής κατάταξης. Ο Φερστάπεν με τα τραυματισμένα φτερά του προσπαθεί να κρατηθεί εντός αγώνα. Οποιοσδήποτε βαθμός μπορεί να μετρήσει στο τέλος της αγωνιστικής περιόδου. Στον 41/70 γύρο οι τρείς πρωτοπόροι έχουν πραγματοποιήσει τα αναγκαία pit stops. O Φέτελ κυνηγάει ανεπιτυχώς τον Οκόν για την πρώτη θέση, ίσως λόγω της ελαφρώς καθυστερημένης αλλαγής που υπέστη.
Η Mercedes στον 48/70 γύρο καλεί τον οδηγό της για αλλαγή σε “κίτρινα” για να τον κάνει γρηγορότερο με συνέπεια αυτός να οπισθοχωρήσει μία θέση και βγαίνοντας να βρεί μπροστά του, τον Αλόνσο, τον teammate του πρωτοπόρου Οκόν. Ο Αλόνσο από πεποίθηση και εντολή πρέπει να καθυστερήσει τον Χάμιλτον ο οποίος καλύπτει την απόσταση που τους χωρίζει με ρυθμό ανά γύρο κατά τρία δευτερόλεπτα ταχύτερο από αυτόν του Ισπανού. Έτσι σε 7 γύρους ο Άγγλος έχει δυνατότητα DRS (drag reduction system), είναι σε απόσταση μικρότερης τους ενός δευτερολέπτου. Νοιώθει τη ζεστή και βρώμικη ανάσα του προπορευόμενου. Ο Αλόνσο τον κρατάει πίσω του σε μία αξιομνημόνευτη σύγκρουση (skirmish) δέκα γύρων. Δύο γύρους αργότερα ο πρωταθλητής αφήνει πίσω του τον Σάινθ, επιτυγχάνοντας τη δέκατη συνολικά προσπέραση και την τρίτη θέση. Θέση βάθρου. Στους πέντε γύρους που απομένουν θα φτάσει σε απόσταση αναπνοής από τους δύο πρωτοπόρους αλλά θα τερματίσει στην τρίτη θέση η οποία πιθανόν να αμειφθεί με τους δέκα οκτώ βαθμούς της δεύτερης θέσης διότι ο Φέτελ τιμωρήθηκε με ακύρωση της θέσης αφού έμεινε από καύσιμα και δεν ήταν δυνατή η δειγματοληψία για την ποιότητα της βενζίνης του. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός της εντολής στον Γκαζλί, οδηγό της Alfa Tauri-θυγατρικής ομάδας της Red Bull, να αλλάξει ελαστικά στον τελευταίο γύρο έτσι ώστε να αρπάξει τον βαθμό του ταχύτερου γύρου από τον Χάμιλτον. Προφανώς από τον επικεφαλής της αυστριακής ομάδας. Η αρνητική διεκδίκηση, παρόλο που είναι νόμιμη, ελέγχεται σε ό,τι αφορά την ηθικότητά της, τουλάχιστον στις καρδιές των φίλων του αθλήματος.
Το ιδανικό Εγώ του Χάμιλτον
Το τέλος του αγώνα βρίσκει τον Λιούις Χάμιλτον εξουθενωμένο. Στο βάθρο παραπατάει. Τον συγκρατούν. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι υποφέρει από τις παρενέργειες του κορονοϊού, από τον οποίο νόσησε πριν από εννέα μήνες. Όμως η ένταση ενός τόσο ακραίου και επιθετικού αγώνα υπό το βάρος ενός λάθους μπορεί να δικαιολογεί την αφυδάτωση και την εξάντληση. Το ιδανικό Εγώ του, η εικόνα εαυτού στην οποία είναι δέσμιος, όπως και κάθε άνθρωπος, επιβάλλει την επανόρθωση ενός τραυματικού σφάλματος. Η προσπάθεια αυτή δεν τον έκανε αρκετά αρεστό στο ανώνυμο, φιλοθέαμον πλήθος, το οποίο ανέδειξε τον Αλόνσο δημοφιλέστερο οδηγό του αγώνα, ίσως λόγω της αμυντικής στάσης του. Το απρόσωπο κοινό επιζητά ανέξοδα την τιμωρία και την επιβράβευση από τους μονομάχους στην προσπάθεια ενός καθησυχασμού του. Ο Ρενέ Ζιράρ στο περιβόητο βιβλίο “Κεκρυμμένα από καταβολής” αναλύει εμβριθώς την ανάγκη των αρχαϊκών κοινωνιών για τον αποδιοπομπαίο τράγο, η θυσία του οποίου διατηρεί τη συνοχή της ομάδας και απαλλάσει τους υπολοίπους από το μίασμα. Συμπληρωματικές κινήσεις αποτελούν η ενίσχυση του αμυνόμενου και η ανάδειξη ενός νέου ήρωα. Στη Βουδαπέστη, ο Οκόν με τη βοήθεια του γέρου-σοφού Αλόνσο ήταν η απάντηση στη διαδοχή που εξασφαλίζει τη συνέχεια της ζωής σε ένα συμβολικό επίπεδο, χωρίς την απαίτηση της παρουσίας του καθενός από εμάς. Όμως η ζωή του ανθρώπου δεν εξαντλείται στα βιολογικά όρια του κύκλου της. Προϋποθέτει ένα νόημα, ένα λόγο υπάρξεως τον οποίο στην συγκεκριμένη περίπτωση ενσαρκώνει ο Λιούις Χάμιλτον έστω και ως υπερασπιστής του ιδανικού Εγώ του.