Αυτός ο αφανής θησαυρός, που είναι όσα άφησαν πίσω τους οι Αθηναίοι του Μεσοπολέμου στις παλιές συνοικίες, απλωνόταν μπροστά μου σαν ένα ψηφιδωτό κάτω από την Πατησίων. Ανάμεσα στις πολλές πολυκατοικίες, κάποιες καλές, κάποιες πρόχειρες και πρόωρα γηρασμένες, έβλεπα τα διώροφα ως επί το πλείστον σπίτια με ημερομηνία γέννησης τη δεκαετία του 1930. Τα σκεφτόμουν να χτίζονται, το ένα κοντά στο άλλο, εκεί στα 1933 και 1936 και 1939… με αυλές και μικρούς κήπους, γεμάτα φως και αέρα.
Αφηγήσεις και ιστορίες από παλιούς Αθηναίους ζωντάνευαν καθώς κατηφόριζα την οδό Ιακωβίδου, τον φαρδύ δρόμο στο ύψος της στάσης Σωτηριάδου. Η Ιακωβίδου ήταν κάποτε γεμάτη από μονώροφα και διώροφα, που υπήρχαν σε μεγάλο αριθμό έως και πριν από 40 χρόνια. Συγκεντρωμένα, ήταν μια συγκινητική συλλογή του μεσοαστικού γούστου για τη μικρή κατοικία στην κλίμακα της γειτονιάς, της σχεδόν εξοχικής. Στην Ιακωβίδου θυμάμαι αχνά μια μπουλντόζα να ρίχνει κάτω μια διώροφη βίλα του 1920 και μαζί να πέφτει και ο φοίνικας, που ήταν πιο ψηλός από το ίδιο το σπίτι. Δύο νεοκλασικά σπιτάκια υπήρχαν ώς πρόσφατα στη γωνία με την οδό Τσίλλερ.
Αλλά η γειτονιά διατηρεί μια ηρεμία που είναι πλέον δυσεύρετη. Ενας από τους αγαπημένους δρόμους της περιοχής είναι η οδός Ηλία Ζερβού, που τρέχει παράλληλα με τις γραμμές του ηλεκτρικού στο ύψος του σταθμού του Αγίου Ελευθερίου. Καθώς περπατούσα πάλι στην Ηλία Ζερβού ένιωθα ακόμη και τους πόρους από όσα σπίτια συναντούσα. Και συνάντησα πολλά. Στη Θεοτοκοπούλου, στη Χρυσοστόμου Σμύρνης, στην όμορφη μικρή οδό Νικολάου Πολίτη, στη Χάνσεν, με τα κάποτε στη σειρά κυβιστικά σπίτια της, σχεδόν όλα μονώροφα. Τα περισσότερα τώρα είναι ψηλές πολυκατοικίες.
Αλλά και στην ίδια την Ιακωβίδου, τη «λεωφόρο» της γειτονιάς, μια πανσπερμία από εξώθυρες του Μεσοπολέμου μου έδειχνε εκείνη την αισθητική παλέτα με την αστείρευτη ποικιλία. Γνώριζε άραγε κανείς την αξία τους όταν ξηλώνονταν σωρηδόν αυτά τα σπίτια; Στους αριθμούς 35 και 37 της Ιακωβίδου μια δίδυμη μοντερνιστική κατοικία, με τις κάθετες λωρίδες του κλιμακοστασίου στη λευκή πρόσοψη, μου τραβούσε το βλέμμα. Απέναντι στο 38 και στο 40, δύο μαύρες μαντεμένιες εξώθυρες με χειρολαβές από χρώμιο. Στο 35, μια αρ ντεκό πόρτα σε χρώμα πράσινο.
Σπίτι του Μεσοπολέμου, σε γωνία προβολής, Ιακωβίδου και Ηλία Ζερβού, κάτω από την Πατησίων.
Γωνία Ηλία Ζερβού και Ιακωβίδου στέκει αυτή η κομψή κατοικία, ηλικίας 80 και πλέον ετών. Η γωνία της, πρισματική, δείχνει το εύρος της φιλοδοξίας για μια ορισμένη μεγαλοπρέπεια στους δρόμους της γειτονιάς. Ξεχνάει κανείς πόση κοινωνική συνοχή είχαν αυτοί οι δρόμοι στα μικρά δρομάκια που τώρα περπατούσα, αποζητώντας εκείνες τις όψεις που μιλούσαν για τα μέσα δωμάτια, για τις σκάλες και τις πίσω αυλές, για όλους τους υπόκωφους ήχους που είχαν ενσωματώσει. Εβλεπα πάλι τις εξώθυρες. Οι περισσότερες αρ ντεκό, οι πιο πολλές σιδερένιες, αλλά και ορισμένες ξύλινες, πιο εξοχικές, όπως στο σπίτι της Ηλία Ζερβού 73 με τον ανατέλλοντα ήλιο στην πόρτα ή στον αριθμό 74 του ιδίου δρόμου, ξύλινη αυτή σε χρώμα κόκκινο και με σχέδιο του κινήματος της Arts and Crafts. Στο ίδιο ύφος αυτής της εξοχικής αισθητικής είναι και η ξύλινη πόρτα σε έντονο γαλάζιο χρώμα στον αριθμό 75 της Ηλία Ζερβού. Σταλάγματα από την ευρωπαϊκή ιστορία των αισθητικών ρευμάτων στα δρομάκια κάτω από την Πατησίων.
Στη μικρή οδό Νικολάου Πολίτη υπάρχει και ένα σπίτι, στον αριθμό 16, πλήρως καλυμμένο από κισσό. Οι πράσινοι καταρράκτες το έχουν μετατρέψει σε σπίτι του παραμυθιού, σαν αυτό που μέσα σε χρωματική λάμψη υπάρχει στη μικρή οδό Κόσσου, λίγο παρακάτω…