Στα υψίπεδα του Κολωνακίου, πάνω και γύρω από τη Δεξαμενή, εκεί όπου είναι έντονη η αίσθηση ενός ανάγλυφου, με τις κατηφόρες και τις ανηφόρες, στάθηκα να δω κάποιους δρόμους από την αρχή. Είναι εκείνη η στιγμή που νιώθεις πως η Αθήνα ανανεώνεται διαρκώς, όχι τόσο σε κτίρια, όσο σε ερμηνείες.
Παίρνοντας τη Μαρασλή από κάτω προς τα πάνω, ανέβηκα τα σκαλάκια, πέρασα την Ξενοκράτους και έφθασα στη Δεινοκράτους. Εκεί, σε ένα σημείο ανεμοδαρμένο και ηλιόλουστο, κάθησα να ανασάνω εκείνη τη βαθιά αθηναϊκότητα που γέμιζε τον αέρα και να απλώσω το βλέμμα σε όλες εκείνες τις επιδερμίδες των κτιρίων που άλλες βρίσκονταν εκεί πολλά χρόνια πριν γεννηθώ και άλλες, ίσως οι περισσότερες, ήταν σύγχρονές μου ή νεότερες. Υπήρχε μια βιολογική παραλληλία που έθετε σε σχετικότητα τον ιστορικό χρόνο. Αυτό που ένιωθα και αυτό που αποκαλυπτόταν μπροστά μου, με νέα ένταση, ήταν εκείνη η απελευθερωτική ανανέωση της 25ετίας 1955-1980. Ανάμεσα, βεβαίως, στα μεταπολεμικά πολυώροφα κτίρια, εντόπιζα σκόρπια μερικά μονώροφα των αρχών του 20ού αιώνα, εκείνου του τύπου που ήταν γεμάτος ο Λυκαβηττός, όπως και αρκετά τριώροφα του Μεσοπολέμου. Στην ακτίνα ήταν και η τόσο κομψή πολυκατοικία Σκλαβούνου, του Βασίλη Κουρεμένου –Λουκιανού και Σπευσίππου–, από εκείνο το μεταίχμιο της δεκαετίας του ’20 και της δεκαετίας του ’30. Ολα αυτά έμοιαζαν να λειτουργούν εξισορροπητικά και καθησυχαστικά.
Θέλοντας και μη, όμως, ο διαβάτης στη Δεινοκράτους από τα σκαλιά της Μαρασλή προς τη Δεξαμενή (και μετά προς Ξενοκράτους ή αν επιθυμεί προς Φωκυλίδου) θα κατακλυσθεί από την ορμή ενός κύματος που άλλαξε άρδην τον Λυκαβηττό μετά το 1960. Καθώς έβλεπα τα μέτωπα των πολυκατοικιών εκείνου του δυναμικού μοντερνισμού, σκέφτηκα ότι, σε 50-100 χρόνια, αυτές οι όψεις θα φωτογραφίζονται ως κάτι ιδιαίτερο και εγγενές στη φύση και στον ψυχισμό της Αθήνας ενός ώριμου 20ού αιώνα.
Οι δύο πολυκατοικίες, π.χ., του Θαλή Αργυρόπουλου και του Κωνσταντίνου Δεκαβάλλα, στις γωνίες της Δεινοκράτους με τη Λουκιανού και τη Μαρασλή, είναι ήδη 60 ετών, και λίγο νεότερη η άλλη γωνία της Λουκιανού με τη δυναμική πολυκατοικία των Ηλία Σκρουμπέλου, Γιάννη Λιάπη και του μηχανικού Αλέξανδρου Ρηγίδη. Από τα ίδια χρόνια και η πολυκατοικία του Ιάσονα Ρίζου στην Ξενοκράτους και τόσες άλλες… Θα έπρεπε να είναι κανείς παρών εκείνη την εποχή να δει την κοσμογονία που έφερνε η ζήτηση για τα νέα διαμερίσματα εκείνων των προδιαγραφών. Θα ήταν συναρπαστικό να ζει κανείς τη γέννηση ενός νέου κόσμου, όπως ήταν ο κόσμος του 1960.
Αυτά σκεφτόμουν καθώς έβλεπα τις σχετικά καλοδιατηρημένες προσόψεις εκείνου του κάποτε νέου αστικού πλούτου. Εκεί, σε οικόπεδα με μικρά κτίρια, που συχνά συνενώνονταν, υψώνονταν οι πολυκατοικίες ενός θριαμβεύοντος εξαστισμού. Εκεί, σημαντικοί αρχιτέκτονες και μηχανικοί έφερναν τις νέες κατόψεις. Το νέο διαμέρισμα καταργούσε την πολυδιάσπαση σε τραπεζαρίες, οφίς και διαδρόμους, εξαφάνιζε το δωμάτιο υπηρεσίας, έφερνε νέα οικογενειακή συνύπαρξη, προετοίμαζε αυτά τα σπίτια για τη ζωή που ερχόταν. Σε λίγες περιοχές της Αθήνας είχαν απομείνει οικόπεδα για να χτιστούν τέτοιου τύπου πολυκατοικίες. Ο Λυκαβηττός συγκέντρωνε υψηλά εισοδήματα μετά το 1955 και σταδιακά γεννήθηκε η ζήτηση για ολοένα και πιο μοντέρνα ζωή.
Θα πρέπει να μελετηθεί πιο βαθιά ο λόγος που οι νεότερες γενιές, μετά το 1972-75, άρχισαν να αναζητούν νέα διαμερίσματα στα προάστια. Ενας λόγος ήταν η επιθυμία για μοντέρνες κατόψεις που θα υποδέχονταν τη νέα ζωή, όπως ακριβώς οι πολυκατοικίες της οδού Δεινοκράτους.