Από το άνοιγμα μιας εγκαταλελειμμένης ισόγειας κατοικίας, σε έναν από τους δρόμους στον Λόφο Σκουζέ, είχα μπροστά μου ένα θέαμα που θα μπορούσε να είναι εικαστική εγκατάσταση. Μισάνοιχτες οι πόρτες, έκρυβαν μυστικά, ένα σκουπόξυλο έγερνε σε έναν ξεφλουδισμένο γαλάζιο τοίχο, η πέτρινη σκάλα ανέβαινε ανάμεσα σε βεραμάν μπορντούρες και, δεξιά, σε ένα πορτ μαντό κρέμονταν μερικά πουκάμισα και πανωφόρια. Στο δάπεδο, μια αναποδογυρισμένη καρέκλα και ξεφτισμένοι σοβάδες. Αυτήν την «άρτε πόβερα», τόσο οικεία στα σπλάχνα των παρατημένων σπιτιών, τη συναντούσα τώρα σε ένα από τα ποιητικά όμορφα σπίτια αυτής της παλιάς συνοικίας.
Είχα ένα χρέος, να εξερευνώ σταδιακά τη γειτονιά γύρω από τον Λόφο Σκουζέ, που εξασκούσε γοητεία καθώς (και αυτή) ήταν το αποτέλεσμα της οικοπεδοποίησης μιας ιδιωτικής περιουσίας στον Μεσοπόλεμο. Ο έμπορος και τραπεζίτης Γεώργιος Σκουζές (1811-1884) είχε αγοράσει μια τεράστια έκταση στην περιοχή και την είχε φυτέψει. Ακόμη και σήμερα, στα δρομάκια γύρω από τον Αγιο Αιμιλιανό που στεφανώνει τον λόφο, υπάρχει η αίσθηση ενός παλιού περιβολιού, ακόμη και αν η περιοχή ανοικοδομήθηκε ευρύτατα μετά το 1970. Σπίτια με αυλές και κήπους χάθηκαν σε λίγα χρόνια, αλλά ακόμη και τώρα, όσα έμειναν (και ορισμένα από αυτά σωστά αναστηλωμένα) δίνουν τον τόνο της παλιάς γειτονιάς.
Από την εκκλησία, που χτίστηκε μεταπολεμικά (1953-1976), μπορεί να δει κανείς τα σπιτάκια της οδού Αθαμανίας· μικροί κύβοι, χαριτωμένες αρ ντεκό επαύλεις, με τα κηπάκια τους και τις ωραίες σιδεριές. Παραινέσεις φίλων και μια συζήτηση που προκάλεσε αναμνήσεις για την οδό Λαοδάμαντος με έφερε ένα πρωινό σε αυτούς τους παλιούς δρόμους. Πόση γαλήνη βρήκα όχι μόνο στη Λαοδάμαντος, αλλά και στη Χειμάρρας και την Πρεβέζης, την Τεμπών, την Ισμήνης, την Ευαλκίδου… Μια χούφτα δρόμοι, με εκείνον τον παλαιοαθηναϊκό χαρακτήρα, βαθιά αστικό και σαφέστατα φιλικό στον απλό άνθρωπο, που θέλει να περπατήσει και να χαρεί. Αν ο Λόφος Σκουζέ ήταν πιο κοντά στο κέντρο, θα ήταν προορισμός για πολλούς επισκέπτες και τα σπίτια και τα διαμερίσματα θα ήταν περιζήτητα. Σε ορισμένα σημεία, η περιοχή είναι –οικιστικά– εφάμιλλη, αν όχι ανώτερη, του Μετς. Στάθηκα με συγκίνηση μπροστά στα παλιά σπίτια. Απέναντι από την εκκλησία, Λαοδάμαντος και Αθαμανίας, το υπερυψωμένο σπιτάκι, κλειστό πια, συμπύκνωνε, ακούσια, και με εκείνη τη φυσική συστολή, όλη την ιστορία της μεσοπολεμικής Αθήνας. Είδα στην εξώθυρά του το μοτίβο που έχω συναντήσει σε αναρίθμητα σπίτια σε όλες τις παλιές γειτονιές, και από το απέναντι πεζοδρόμιο προσπάθησα να το αφομοιώσω ολόκληρο, τόσο θελκτικό ήταν. Στα στενά ολόγυρα, είδα πολλές ερειπωμένες ισόγειες κατοικίες. Ανήκουν, προφανώς, στο πρώτο κύμα μικροϊδιοκτησιών μετά την κατάτμηση του κτήματος Σκουζέ και είναι όσα έμειναν από τις σωρηδόν κατεδαφίσεις των τελευταίων δεκαετιών. Στην Αθαμανίας 8, έχει μείνει μόνον η πρόσοψη από το σπιτάκι, χτισμένο μάλλον στα 1928-30, με τις παραστάδες, στο στυλ της εποχής. Στη Χειμάρρας 39, είναι το σπίτι που μου αποκάλυψε το εσωτερικό του μέσα από την εξώθυρα. Απέναντι από την Αστυνομία, στη Λαοδάμαντος, ένα άλλο ισόγειο κόσμημα από την ίδια εποχή, από τα πρώιμα, κέλυφος του εαυτού του, όπως και το παραπλήσιο στην οδό Ισμήνης 82, με το ωραίο λοφίο-στέψη, αποκλεισμένο λόγω ετοιμορροπίας. Μου θύμισαν, τα σπιτάκια αυτά, οικογενειακούς τάφους χορταριασμένους σε ιστορικά κοιμητήρια, με τις σιδερένιες πόρτες τους να χτυπούν με τον αέρα.
Αλλά λίγο παρακάτω, αν φτάσει κανείς στην οδό Ευαλκίδου, θα χαρεί τις αρ ντεκό βίλες και τους κήπους. Μια φωτεινή Εδέμ στον Λόφο Σκουζέ…