Είναι από τα βιβλία που αγαπά το αναγνωστικό κοινό η «Τζιοκόντα» του Νίκου Κοκάντζη. Aπό το 1975, όταν πρωτοκυκλοφόρησε από τον «Κέδρο» και κατόπιν από τον «Πατάκη», εξακολουθεί να συγκινεί, ακόμη περισσότερο στους κυνικούς καιρούς. Ισως γιατί πρόκειται για μια αληθινή ιστορία με τολμηρή αφήγηση, έναν νεανικό έρωτα στα χρόνια της γερμανικής κατοχής στη Θεσσαλονίκη, ανάμεσα σε δυο παιδιά που χώρισαν βίαια όταν η Τζιοκόντα με τους γονείς της οδηγήθηκαν μαζί με χιλιάδες άλλους Εβραίους της πόλης στο Aουσβιτς.
Το δραματικό αυτό χρονικό υπήρξε το πρώτο βιβλίο του ψυχίατρου Ν. Κοκάντζη (1927-2009). Μεταφράστηκε στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, καταλανικά, εβραϊκά, ολλανδικά και τουρκικά, αλλά έγινε και ραδιοφωνική σειρά στη ΕΡΑ με τον Γιάννη Φέρτη και την Πέμη Ζούνη. Oμως, η αυτοβιογραφική νουβέλα των δυο δεκαπεντάχρονων που συνδέεται με τον αφανισμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, έγινε και θεατρικό στους δρόμους της πόλης.
Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι αυτή η αληθινή ιστορία, όπως και η υπόθεση Παγκρατίδη, σκοτεινή, σκληρή και οδυνηρή, ακολούθησε έναν διαφορετικό τρόπο περιήγησης από την ομάδα Thessaloniki Walking Tours, με την επιμέλεια των Στάθη Μαυρόπουλου και Ιωάννας Λαμνή. Η ομάδα αυτή μέσα από τους περιπάτους αναζητά ίχνη της πόλης, της ιστορίας της και άλλοτε ανασύρει τη μνήμη μέσα από αληθινά περιστατικά, σχηματίζοντας διαδρομές με σασπένς για όσους την ακολουθούν. Αυτές οι δράσεις που πραγματοποιούνται και στην Αθήνα, όχι μόνο από τη συγκεκριμένη ομάδα αλλά και από διάφορες άλλες που σχηματίστηκαν κατά τη δεκαετία της κρίσης, καθώς και από δήμους και πολιτιστικά ιδρύματα, απευθύνονται κατ’ ευθείαν στην καρδιά του κοινού, ειδικά αυτού που αναζητά αλήθειες στις γωνιές και στους δρόμους της πόλης. Ανθρώπινες ιστορίες που προσφέρουν βιωματικές εμπειρίες σε γειτονιές, μνημεία, νεοκλασικά, οπουδήποτε υπάρχει ανθρώπινο αποτύπωμα.
Στην περίπτωση του βιβλίου του Ν. Κοκάντζη, η δράση που είχε επιτυχία επαναλαμβάνεται με ξεναγό και αφηγητή τον Στάθη Μαυρόπουλο, την 1η Φεβρουαρίου στη Θεσσαλονίκη. Ο ηθοποιός μεταφέρει με τον δικό του τρόπο στις γωνιές της πόλης την αδιέξοδη ιστορία αγάπης του χριστιανού Νίκου και της Εβραίας Τζιοκόντας, την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης που ο ήρωας συνειδητοποίησε μαζί με τον έρωτα στα χρόνια της εφηβείας και του πολέμου.