Περπατούσα στην οδό Σκαλιστήρη με προορισμό την οδό Πάτμου και τα πέριξ, και για μια στιγμή, απροειδοποίητα, ήρθε ως γεύση, ως αίσθημα, ως ανάμνηση, ως επιθυμία, η μυρωδιά των Πατησίων. Ημουν στα Κάτω Πατήσια, πολύ κοντά στην πλατεία Κολιάτσου, ο χειμωνιάτικος ήλιος έλουζε γωνιακές πολυκατοικίες, παλιά σπίτια, σχολεία, μαγαζιά, αυτοκίνητα, όλα μαζί στη σύγχρονη αθηναϊκή συνθήκη.
Αυτά τα δρομάκια τα γνώριζα σπιθαμή προς σπιθαμή, ή έτσι νόμιζα, αλλά μια φωτογραφία που είχε βγάλει ένας άλλος ιχνηλάτης της Αθήνας, ο αρχιτέκτων Κωνσταντίνος Μπολέτης, με έστειλε να «ξαναδιαβάσω» την περιοχή. Είχε βγάλει ένα παράθυρο στο εγκαταλελειμμένο σπίτι γωνία Αιλιανού και Νικοπόλεως, και ήθελα να το δω. Ηταν ευκαιρία για επιστροφή στην κάτω αστική ενδοχώρα της πλατείας Κολιάτσου. Σε δρόμους μυθικούς για όποιον έχει βιώσει σε στρώσεις χρόνου την Αθήνα του εικοστού αιώνα, περπατούσα και ανάσαινα βαθιά τις ριπές αστικότητας από την Ουίλλιαμ Κινγκ, τη Βλαβιανού, τη Φιλαδελφέως, τη Σερίφου.
Κατά σύμπτωση, ή όχι, είχα αφήσει το αυτοκίνητο στην οδό Πάτμου, ίσως την πιο μυθική από τις μυθικές οδούς της περιοχής. Ηταν Κυριακή μεσημέρι, μέρα επιλεγμένη για την ηρεμία που γαληνεύει τις συνοικίες, αλλά και για τη λαμπρή λιακάδα εκείνης της μέρας. Ανάμεσα σε παρέες Αφρικανών, σε μάνες από την Κεντρική Ασία με τα μικρά τους και σε πιο οικείες μορφές από τη Μέση Ανατολή, άνοιγα δρόμο στις δικές μου λεωφόρους για την ανάγνωση της περιοχής. Υπήρχε μια ζωογόνος αίσθηση ροής, εικόνων, ανθρώπων, ψευδαισθητικών προβολών. Για τους παλαιότερους κατοίκους αυτής της περιοχής, οι δρόμοι στους οποίους βάδιζα ήταν μια τομή σε έναν ελκυστικό μέσο όρο της αθηναϊκής συνοικίας. Αφαιρούσα πολυκατοικίες και έβαζα στη θέση τους τα σπίτια που θυμόμουν ή στεκόμουν μπροστά σε διαμερίσματα που κάποτε αντανακλούσαν τη μοντέρνα ζωή και που τώρα ήταν κομμάτι μιας ιδιότυπης αστικής αρχαιολογίας.
Η Πάτμου έχει πλήθος αφορμές για να σταθεί κανείς, αλλά αφιέρωσα χρόνο στα παλιά σπίτια που στέκονται στη σειρά απέναντι σε έναν μικρό δρόμο, την οδό Καλλινίκου. Αν ανεβείς την Καλλινίκου βγαίνεις στην Πατησίων και αριστερά θα έχεις την πλατεία Κολιάτσου, αλλά πίσω, στη γωνία με την Πάτμου, ξεχνάς τον μεγάλο δρόμο και αφήνεσαι στην πρωτογενή γοητεία της συνοικιακής απλότητας. Σε αυτή την ιδιότητα της αθηναϊκής γειτονιάς, με μια διάσταση ευγένειας και κομψότητας, θα επιστρέφω κάθε φορά που θα ανακαλώ όσα μεταφέρει ο αέρας στους δρόμους αυτούς. Στην Πάτμου, π.χ., στάθηκα απέναντι σε αυτή την άτυπη τριλογία, στους αριθμούς 39, 41 και 43. Δεν χορταίνεις να ζυγίζεις την αρμονική διάταξη των παραθύρων, των πλαισίων, των εξωθύρων. Οι ώχρες και τα γαλακτερά λευκά, με τους ραγισμένους σοβάδες, σχηματίζουν ένα χάρτη αισθήσεων, ένα αποτύπωμα μνήμης ζωντανό πίσω από τα κλειστά ανοίγματα. Στη γωνία με την Καλλινίκου υπάρχει μια μικρή μοντέρνα πολυκατοικία της δεκαετίας του ’30 και πιο πάνω, μια σειρά από παλιά σπίτια. Σαν όνειρο ξεδιπλώνεται το πλαϊνό προστώο και ο κήπος στο πάνω σπίτι προς την Πατησίων.
Αν φθάσει κανείς έως εκεί, και προς αναζήτηση εκείνου του παραθύρου στη γωνία Αιλιανού και Νικοπόλεως, αξίζει να χαθεί στα στενά. Από την Πάτμου 39, η κατηφόρα της Σίφνου σε βγάζει στην Αιλιανού. Αλλά θα περάσεις από τη μικρή οδό Γόρτυνος, και εκεί, στον αριθμό 4, το απλό σπιτάκι στέκει έρημο δίνοντας θέα στο εσωτερικό αν σκύψεις στη χαραμάδα. Στην Αιλιανού, ένα σπίτι στη μικρή πλατεία θυμίζει το ημιεξοχικό παρελθόν της περιοχής, θέλεις να μυρίσεις τη χλόη και ας έχεις ολόγυρα πολυκατοικίες. Είναι μια πορεία αυτοσυνειδησίας.