Τα πήλινα αγάλματα του Απόλλωνα και της Αρτεμης δεν υπήρχαν, αλλά ήταν σαν να τα έβλεπα, εκεί, στην αρχή της σκάλας, μπροστά σε εκείνο το ίδιο σπίτι, Φυλής 234. Δεν έβλεπα τον ανθόκηπο ούτε τις φιστικιές, αλλά ήξερα ότι ήμουν στο ίδιο σπίτι, με τις σκιές περασμένων διαδρομών. Ποτέ δεν φανταζόμουν τις στρώσεις της ιστορίας αυτού του αρχοντικού, χτισμένο ίσως το 1910, και από το 1915 αγορασμένο από τον Μωυσή Σακκή (ή Σιακκή), προσωπικότητα του ελληνικού εβραϊσμού, έμπορος από τη Χαλκίδα, ένας πάτερ φαμίλιας με επτά παιδιά. Είναι ένα σπίτι διώροφο με μεγάλα υπόγεια και περίβολο, με κήπο κάποτε ονομαστό. Ηταν ένα από τα παλατάκια της οδού Φυλής.
Οι νεότερες γενιές θα το ξέρουν ως το «Αρχοντικό του Σαράντη» καθώς ήδη από το 1978 λειτουργεί ως εστιατόριο και από το 1981 είναι ιδιοκτησία του δραστήριου και άοκνου επιχειρηματία Σαράντη Ρουχωτά. Αλλά με τη συνοδεία του Μωρίς Σιακκή, εγγονού του Μωυσή και συνονόματου (Μωυσής-Μαυρίκιος), η εμπειρία διαστέλλεται, γίνεται ένα βίωμα αξέχαστο καθώς οι πόρτες ανοίγουν και οι διηγήσεις μπλέκονται η μια στην άλλη.
Είχα κάνει έναν περίπατο λίγο πριν φτάσω στη Φυλής 234, να θυμηθώ την ατμόσφαιρα της γειτονιάς. Είναι πολύ κοντά στην πλατεία Αμερικής, μερικά τετράγωνα πιο κάτω. Από τη Λεμεσού και Σταυροπούλου θα βγεις Λέλας Καραγιάννη, μετά Ιεροσολύμων, βγαίνεις Σπάρτης και έφτασες στην πλατεία Αμερικής. Στη Φυλής, σε εκείνο το ύψος, η ατμόσφαιρα είναι ήρεμη, γεμάτη κατοικίες, παλιά σπίτια και μεγάλες πολυκατοικίες, γνήσια αθηναϊκή συνοικία σε κύκλους χρόνου. Ολος οι εικοστός αιώνας εκεί.
Στο 234 της Φυλής, η μύηση γίνεται ήδη από το πεζοδρόμιο, καθώς το παλιό σπίτι είναι στο βάθος του οικοπέδου. Ο Σαράντης Ρουχωτάς με το «Αρχοντικό» του γνώριζε την ιστορία του σπιτιού, κάθε πέτρα είχε κάτι να θυμηθεί. Ακούγοντας τον Μωρίς Σιακκή, το παρελθόν έρχεται μπροστά. Η οικογένεια βίωσε τους διωγμούς των Εβραίων από τους ναζί, ο Μωυσής, ως πρώην πρόεδρος της κοινότητας, διατάσσεται από την Γκεστάπο να παραδώσει τα αρχεία. Αρνείται, λέει ότι δεν τα έχει, απειλείται. Μέσα στην παγωνιά γυρίζει πεζή από την οδό Μελιδώνη στη Φυλής, παθαίνει πνευμονία, πεθαίνει λίγες μέρες μετά. Σήμερα, στην οδό Φυλής, το κέλυφος μόνο του σπιτιού θυμίζει τις παλιές ιστορίες. Αλλά τα πλακάκια στην είσοδο είναι τα ίδια. Σαν να βλέπω τα πρόσωπα των παλαιών ενοίκων του. Οι φωτογραφίες μετά τον πόλεμο, με τους γονείς του Μωρίς, είναι εκεί στις ίδιες σκάλες που είχαμε μόλις ανεβεί. Επάνω, στον όροφο, μπορεί κανείς να φανταστεί τις κρεβατοκάμαρες, η σκάλα κρατάει γερά. Ο Ιωσήφ Σιακκής, γιος του Μωυσή και πατέρας του Μωρίς, ήταν συστηματικός ιστοριοδίφης. Η μονογραφία του για τον Καμπούρογλου, μεταξύ άλλων, είχε εκδοθεί από το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας.
Το σπίτι είχε τελικά επιταχθεί από τους Γερμανούς το 1944, μετά επιτάχθηκε από τους αντάρτες. Προσπαθώ να φανταστώ τον κήπο με τους φοίνικές του… ο Σαράντης Ρουχωτάς έκανε το παν για να τους διασώσει όταν είχαν προσβληθεί από το σκαθάρι, αλλά ο ανθόκηπος δεν υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Ο Μωυσής Σιακκής έδινε λουλούδια σε τρεις ναούς της περιοχής για τους Επιτάφιους. Από τις κουζίνες στα υπόγεια (εκεί όπου είναι πάλι οι κουζίνες του «Αρχοντικού του Σαράντη») μοιράζονταν προπολεμικά συσσίτια για τους άπορους, από τα δύο παράθυρα.
Η μεγάλη οικογένεια των Σιακκή, με τα περισσότερα μέλη της (αλλά όχι όλα) διασωθέντα, κράτησε το σπίτι έως το 1963, όταν τελικά πουλήθηκε στην οικογένεια Μεϊμαρίδη, πριν περάσει στην ιδιοκτησία Ρουχωτά. Στη Φυλής 234, το παλιό σπίτι των Σιακκή έχει κυκλωθεί από πολυκατοικίες. Αλλά όταν ακούσεις τις παλιές ιστορίες, ο χρόνος ζωντανεύει και πάλι.