Οι ανηφοριές και οι κατηφοριές των Ιλισίων, ανάμεσα στη Μιχαλακοπούλου και την Ούλωφ Πάλμε, με οδήγησαν στη γωνία Αντιφίλου και Αλκμάνος. Στην καρδιά αυτής της ωραίας, αστικής γειτονιάς με το μεγάλο πάρκο όπου και ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους, με διαμερίσματα λουσμένα στο φως και θέα στο δάσος, βρίσκει κανείς και κάποια παλιά οικήματα από την εποχή που η περιοχή ήταν ημιεξοχική και αραιοκατοικημένη. Οπως και η παρακείμενη συνοικία του Ζωγράφου, τα Ιλίσια χτίστηκαν ως περιαστική περιοχή, κάτω από τον Υμηττό, και πολύ κοντά στην Αθήνα, ένας συνδυασμός άστεως, προαστίου και χέρσων εκτάσεων. Καθώς ήμουν στην οδό Αντιφίλου, με σειρά πολυκατοικιών ολόγυρα, ήταν δύσκολο να φέρω στον νου την όψη των Ιλισίων και του Ζωγράφου όπως ήταν πριν από τον πόλεμο. Αλλά ένα ωραίο αστικό οίκημα μου είχε αποσπάσει το βλέμμα, Αντιφίλου και Αλκμάνος. Μια μικρή πολυκατοικία με πολλές δεκαετίες στην πλάτη της, με εκείνη τη βαθιά ώχρα, βουτηγμένη στο χρώμα του αθηναϊκού Μεσοπολέμου, που αγαπούσε τα γαιώδη χρώματα, το καστανό, το φαιό, την τερακότα. Οχι το γαλανό και το λευκό του κλασικισμού. Εδώ, είχα μπροστά μου εκείνο το ίχνος της δεκαετίας του 1920 που πλέον θα μας απασχολεί ολοένα και πιο πολύ καθώς λίγο λίγο θα συμπληρώνεται ένας αιώνας από κάθε χρονιά εκείνης της δεκαετίας. Χτισμένη γύρω στο 1925, σύμφωνα με τη Monumenta που ερευνά και καταγράφει το κτιριακό απόθεμα, η μικρή αυτή πολυκατοικία, λίγο πριν από την πλήρη επικράτηση του Μοντέρνου Κινήματος, με έβαλε σε σκέψεις. Στο πλάι, επί της Αλκμάνος έχει μια θαυμάσια αυλόθυρα, και από τη γωνία που χτίστηκε το μεγάλο αυτό σπίτι σκέφτομαι ότι στην εποχή του θα είχε απεριόριστη θέα. Με συγκίνησε ιδιαίτερα η όψη επί της Αντιφίλου, όπου η είσοδος προς τα διαμερίσματα. Είναι ένα θύρωμα πλαισιωμένο από βοηθητικές εισόδους, ένα τρίλοβο σύμπλεγμα που φέρνει θερμούς συνειρμούς μιας ακαθόριστης οικειότητας. Αλλά περισσότερο στάθηκα στα μοτίβα της αρ ντεκό και σε όλο εκείνο το αισθητικό λεξιλόγιο της δεκαετίας του 1920, που κατά κάποιον τρόπο υποτιμήθηκε για πολλά χρόνια χάρη στην πρωτοκαθεδρία του Μοντέρνου Κινήματος στην ανάγνωση του Μεσοπολέμου. Ομως, η αισθητική κληρονομιά της δεκαετίας του 1920, με εκείνον τον ιδιαίτερο μορφολογικό υβριδικό εκλεκτικισμό, θα μας υποχρεώσει να την αναγνωρίσουμε.
Μελετητές της Αθήνας από παλιά έχουν καταγράψει την αστείρευτη ποικιλία αισθητικών παραλλαγών αυτής της ενδιάμεσης δεκαετίας, που μετά την έλευση των προσφύγων απέκτησε νέο σφρίγος, δυναμωμένη με περισσότερες αστικές και λαϊκές παραδόσεις. Τα μοτίβα που έβλεπα στην οδό Αντιφίλου ήταν δίχως αμφιβολία τυπικές παραλλαγές της συνοικιακής αρ ντεκό, και ήταν ένα από τα πάμπολλα σχέδια που έχουν ανιχνευτεί. Το συγκεκριμένο έχει ενσωματώσει έναν απόηχο του Jugendstil, συνομιλεί κρυφά με μια στυλιζαρισμένη αρ νουβώ και νιώθει την αύρα του Arts and Crafts. Αλλά, εν προκειμένω, είναι αθηναϊκός Μεσοπόλεμος, λίγο μελετημένος ακόμη, στον βαθμό που του πρέπει. Το ίδιο μοτίβο το έχω συναντήσει σε πολλές ακόμη περιπτώσεις και όχι μόνο στην Αθήνα. Ιδιο μοτίβο στην Τρίπολη, στην οδό Δούνια 7, μεταξύ πλατείας Αρεως και κοιμητηρίου της Μεταμορφώσεως, αλλά και στις συνοικίες των Αθηνών, στα Θυμαράκια (Κροκιδά 8), στον Λόφο Σκουζέ (Αθαμανίας 13), στους Αμπελοκήπους (Χαλκηδόνος 14). Οι παραλλαγές αυτών των μοτίβων της δεκαετίας του ’20 συνθέτουν αισθητικά συμπλέγματα, οικογένειες ενός ιδιότυπου χειρισμού της γεωμετρίας. Ενα τεράστιο αισθητικό κεφάλαιο διάσπαρτο στις αστικές συνοικίες, εν πολλοίς αχαρτογράφητο…