Πίσω από το τσιμέντο και τις γκρίζες επιφάνειες της πόλης, η Αθήνα έχει στο μεγαλύτερο μέρος κρυφές, όμορφες γωνιές και με αρκετές άγνωστες ιστορίες. Συνήθως, κάτοικοι και επισκέπτες τις προσπερνούν βιαστικά, ανυποψίαστοι για αυτά που ίσως κρύβονται εκεί.
Η αποκάλυψη των ιστοριών και των σημαντικών προσώπων από το παρελθόν που συνδέονται με αυτές, επιχειρείται μέσα από σύγχρονες παραστάσεις της καλλιτεχνικής, ερευνητικής, κοινοτικής πλατφόρμας UrbanDig Project ή αλλιώς «Ανασκαφή Φαντασμάτων Πολιτισμού στη Σύγχρονη Πόλη» που δημιουργήθηκε από την αστική μη-κερδοσκοπική εταιρεία παραστατικών τεχνών «Όχι Παίζουμε». Στόχος των δράσεων είναι η ξενάγηση και σύσταση των περιοχών αυτών στο κοινό. Πώς όμως ξεκίνησε το εγχείρημα; «Η πρωτοβουλία ξεκίνησε το 2005. Το “Όχι Παίζουμε” με τη χορογράφο Ειρήνη Αλεξίου και μια αμιγώς θεατρική ομάδα ασχολούνταν με παραστάσεις κυρίως σε δημόσιους αλλά και σε μη θεατρικούς χώρους. Ο στόχος μας τότε ήταν να βγαίνουμε εκτός θεάτρου και να κάνουμε παραστάσεις σε δημόσιο χώρο, site specific. Σκοπός ήταν η ανάδειξη ιστοριών από γειτονιές, η βιωματική σχέση του θεατή με την πόλη του. Είχαμε μια καλλιτεχνική – ερευνητική στόχευση», λέει στο kathimerini.gr ο συνιδρυτής του πρότζεκτ, Γιώργος Σαχίνης.
Και συμπληρώνει: «Αλλά μέσα στην κρίση είδαμε ότι πρέπει με κάποιο τρόπο, εκτός από το χώρο, να βάλουμε στο παιχνίδι και τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Επεκταθήκαμε. Αρχίσαμε με δράσεις που ήταν συμμετοχικές, ενέπλεκαν την τοπική κοινότητα μέσα από ιστορίες των κατοίκων, προφορικές μαρτυρίες, απόψεις για το παρόν ή το μέλλον της περιοχής όπου διαμένουν. Συλλέγοντας όλα αυτά τα στοιχεία, εμείς εμπλουτίζαμε το ερευνητικό υλικό για τις καλλιτεχνικές μας δραστηριότητες. Η δραματουργία τελικά φτιαχνόταν μέσα από αυτή την ερευνητική προσέγγιση και τη στενή σχέση με τους ανθρώπους μιας γειτονιάς».
Η ιδέα πίσω από το εγχείρημα είναι να απαντηθεί η ανάγκη για την τέχνη. «Η τέχνη δίνει το δικαίωμα σε κόσμο να εκφραστεί εκεί που άλλες διαδικασίες θα δημιουργούσαν κάποια στεγανά. Είναι επίσης ο τρόπος που μας αρέσει να ζούμε και να δραστηριοποιούμαστε», λέει ο συνιδρυτής.
Στη διάρκεια των προγραμμάτων, η εμπλοκή της κοινότητας και οι πρακτικές συμμετοχικής χαρτογράφησης λειτουργούν ως θεμέλια για τη δημιουργία επιτόπιων παραστάσεων που αποτελούν την ολοκλήρωση του κάθε προγράμματος. «Αυτό ήταν και το καινοτόμο στοιχείο που άλλαξε την κατεύθυνση της ομάδας και την έβγαλε από τον κλειστό χώρο του θεάτρου: το ότι στην ουσία δεν υπήρχε πια θεατρικό κείμενο, αλλά η ίδια η πόλη και οι άνθρωποί της “έγραφαν” συνεχώς», εξηγεί η Νάντια Σιώκου, διαχειρίστρια της ομάδας.
Μια από τις πρώτες περιοχές που εξερεύνησε το «UrbanDig Project» ήταν αυτή της προσφυγικής συνοικίας του Δουργουτίου στον Νέο Κόσμο. «Εκεί παραμείναμε περίπου δύο χρόνια και βρισκόμασταν σε μια συνεχή συνδιαλλαγή με κατοίκους, ομάδες και φορείς ώστε να μάθουμε για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον αυτής της γειτονιάς. Διοργανώσαμε μια σειρά από δράσεις, εργαστήρια προσπαθώντας να δομήσουμε μια ομάδα που θα έδινε υλικό σε παράσταση που ετοιμάζαμε με θέμα την ιστορία της συνοικίας. Οπότε μέσα από τις διαδικασίες, χτίσαμε μια σχέση εμπιστοσύνης με τους ανθρώπους εκεί», λέει η κ. Σιώκου.
«Πόλη: οι σχέσεις που δημιουργούν οι κάτοικοι»
Η βραβευμένη ομάδα αποτελείται αυτή τη στιγμή από 13 μέλη και αυτό στο οποίο εστιάζουν, είναι οι σχέσεις. Όπως αναφέρει η διαχειρίστρια: «Στην ουσία η πόλη είναι οι σχέσεις που δημιουργούν οι άνθρωποι μεταξύ τους. Αυτό πάμε να ανακαλύψουμε. Αισθανόμαστε ότι τις ανασκάπτουμε, προσπαθούμε να τις φέρουμε στην επιφάνεια και να ξαναφτιάξουμε τον τρόπο με τον οποίο οι κάτοικοι της πόλης βλέπουν την περιοχή τους, τον εαυτό τους εκεί και τις σχέσεις που θα μπορούσαν να αναπτύξουν». Ο κ. Σαχίνης συμπληρώνει: «Μας ενδιαφέρει πολύ να έχουν λόγο, ένα βήμα όπου μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους, τις σκέψεις σε σχέση με το μέλλον της ίδιας τους της γειτονιάς τόσο από πλευράς αστικής ανάπτυξης όσο και πολιτιστικού κεφαλαίου».
Οι δράσεις
Οι δράσεις καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Ενδεικτικά, αυτό το χρονικό διάστημα βρίσκεται σε εξέλιξη η «Ξέρετε τι περνάει κάτω από τα πόδια σας; – Οι Περιπατητές Νερού σας συστήνουν το Αδριάνειο Υδραγωγείο» στο πλαίσιο του προγράμματος Περιπατητές Νερού. Ένα ακόμα νέο πρότζεκτ είναι το «Σε ποιον ανήκει η γη».
«Συμμετέχουμε σε δράσεις για το περιβάλλον όπως το νερό και τη διαχείρισή του, η γη και το ζήτημα της ιδιοκτησίας της, δράσεις που σχετίζονται με τις προφορικές μαρτυρίες και την ανάδειξή τους. Για παράδειγμα, έχουμε δημιουργήσει μια πλατφόρμα όπου οι συνθέτες μπορούν να γράφουν τραγούδια από μαρτυρίες και έτσι να φωτίσουν τα μυστικά μιας γειτονιάς. Είναι βιώματα, δημιουργούν αφηγήματα με θέμα αυτές τις γωνιές», λέει ο κ. Σαχίνης.
Όσον αφορά τις συνέπειες που έφερε η πανδημία του κορωνοϊού στο έργο τους, η κ. Σιώκου σημειώνει: «Για τη δική μας δουλειά, ήταν ολοκληρωτικά καταστροφική, με την έννοια ότι το έξω και η επαφή ήταν αυτά που στερηθήκαμε. Προσπαθήσαμε να βρούμε υβριδικούς τρόπους επαφής με την κοινότητα των UrbanDig μέσω της τεχνολογίας. Πιστεύουμε ότι καταφέραμε σε ένα επίπεδο να γίνει σωστά και να έχει αποτέλεσμα. Αλλά η απουσία φυσικής παρουσίας για όλους τους φορείς πολιτισμού στοίχισε πολύ».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr