Να τι σημαίνει ο κοινωνικός ρόλος ενός μουσείου. Τρίτη βράδυ, σε μια Αθήνα δυσπρόσιτη, οι Ευρωπαίοι προσκεκλημένοι μας ήταν στο Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ κάποιοι συμπατριώτες μας αντιμετώπιζαν τα ΜΑΤ στην οδό Ακαδημίας και τη Σταδίου και κάποιοι άλλοι έτρεχαν στις εκδηλώσεις για το θερινό ωράριο των μουσείων.
Το κοινό στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ήταν διαφορετικό. Πήγε να δει δύο ενδιαφέρουσες ταινίες του Νίκου Αναγνωστόπουλου για τους Τσιγγάνους. Η πρώτη, «Στην άκρη της πόλης», γυρίστηκε στον καταυλισμό Αγία Σοφία στη Θεσσαλονίκη. Από τη δεύτερη, «Ρομ – Περί εικόνας», που βρίσκεται στο στάδιο του μοντάζ, προβλήθηκαν αποσπάσματα.
Δεν είναι καινούργια υπόθεση η πρωτοβουλία του ΒΧΜ. Από το 2011 προσπαθεί ο ιστορικός Στάθης Γκότσης (υπεύθυνος εκπαιδευτικών προγραμμάτων) με ομιλίες, εκθέσεις, συναυλίες, προβολές, να φέρει ανθρώπους που δεν φτάνουν εύκολα στο μουσείο, ακόμη κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες. Θα αναρωτηθεί κανείς, γιατί ο συγκεκριμένος χώρος; Επειδή το Βυζάντιο συνδέεται με την ιστορική διαδρομή των Roma. Αλλωστε η πρώτη παρουσία τους σε ευρωπαϊκό έδαφος καταγράφεται στον ελλαδικό χώρο κατά τη βυζαντινή περίοδο (τον 14ο αιώνα, ίσως και νωρίτερα κατά τον 11ο αι.). Την ίδια εποχή φαίνεται να δημιουργούνται οι όροι Τσιγγάνοι και Γύφτοι. Θέμα με το οποίο καταπιάνεται και η ταινία «Ρομ – Περί εικόνας», η οποία στέκεται μεταξύ άλλων στην πορεία ένταξής τους στην ελληνική κοινωνία, με πηγές που μαρτυρούν την παρουσία τους στη βυζαντινή και υστεροβυζαντινή κοινωνία, αναζητώντας τη σύνδεση ανάμεσα στους Τσιγγάνους και τους υπόλοιπους Ελληνες μέσα από τη μουσική, την οικονομία, τη σύγχρονη ιστορία και την καθημερινή ζωή.
Το Σάββατο προγραμματίζεται συναυλία και μέχρι τον Μάιο υπάρχουν κι άλλες εκδηλώσεις. Εχει σημασία ότι το ΒΧΜ επέκτεινε την εμπειρία του και σε περιφερειακές υπηρεσίες (Εφορείες Αρχαιοτήτων Καβάλας, Κέρκυρας, Χαλκίδας, Σπάρτης, Χίου κ.ά.). Μας δείχνει, αθόρυβα, τι σημαίνει ζωντανό, διαδραστικό μουσείο. Δουλειά που επαινέθηκε και κατά τη διάρκεια του συνεδρίου «Η Πολιτιστική Κληρονομιά στο Προσκήνιο!».
Αυτές τις προσπάθειες οφείλει να υποστηρίζει και η κοινωνία, ειδικά σε τέτοιες εποχές που πυροδοτούνται τόσο εύκολα ο αποκλεισμός και η μισαλλοδοξία.