Κατεβαίνουν υποψήφιοι στις δημοτικές εκλογές της Αθήνας. Η συγγραφέας Μάρω Δούκα με τον συνδυασμό «Ανοιχτή πόλη» του Γαβριήλ Σακελλαρίδη, ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης με τον συνδυασμό «Δικαίωμα στην πόλη» του Γιώργου Καμίνη και ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Ρένος Χαραλαμπίδης με τον συνδυασμό «Αθήνα μπορείς» του Αρη Σπηλιωτόπουλου.
Σκέψη πρώτη: H κρισιμότητα της κατάστασης και η οξύτητα των προβλημάτων στην Αθήνα επιβάλλουν τη διατύπωση σαφών και ρεαλιστικών προτάσεων σε σχέση με τον πολιτισμό, πάντα με βάση τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους.
Σκέψη δεύτερη: Ο πολιτισμός μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ανασύσταση της κοινωνικής συνοχής μέσα από την κινητοποίηση των πιο δημιουργικών και δραστήριων δυνάμεων, αλλά και να βοηθήσει στην αντιμετώπιση ρατσιστικών φαινομένων και της βίας γενικότερα.
Σκέψη τρίτη: Οχι μόνο οι άνθρωποι του πολιτισμού, που δυστυχώς συχνά στο παρελθόν αποτελούσαν το κερασάκι στην τούρτα κάθε λίστας υποψηφίων, αλλά και όσοι επιθυμούν να εισέλθουν στην πολιτική έχουν την υποχρέωση και την ευθύνη να είναι διαρκώς παρόντες στις κοινωνικές διεργασίες. Οι σημερινές συνθήκες και τα τεράστια προβλήματα δεν επιτρέπουν παλαιού τύπου πολιτικές συμπεριφορές.
Με αυτές τις σκέψεις, θέσαμε και στους τρεις υποψήφιους τα ίδια ερωτήματα.
1. Πολιτισμός και πολιτική: σχέση ουσίας ή εντυπώσεων;
2. Ποια είναι τα προβλήματα της πόλης; Μπορείτε να τα ιεραρχήσετε;
3. Σε περίοδο κρίσης, ο πολιτισμός σε επίπεδο δράσεων περνάει σε δεύτερη μοίρα. Ποιες πρωτοβουλίες μπορούμε να περιμένουμε από εσάς;
4. Κάτι συγκεκριμένο που θα κάνετε εφόσον εκλεγείτε.
5. Συχνά ο πολιτικός πολιτισμός –και σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης– λάμπει διά της απουσίας του. Βλέπουμε συμπεριφορές και στάσεις που απέχουν από ένα επίπεδο πολιτισμένου διαλόγου. Ποιο είναι το σχόλιό σας και η δική σας πρόταση;
Πέτρος Μάρκαρης, «Δικαίωμα στην πόλη»
Δεν είναι επιδόρπιο, είναι το κύριο πιάτο
1. Η σχέση πολιτισμού – πολιτικής είναι σχέση ουσίας. Ελάχιστοι πολιτικοί το αντιλαμβάνονται, ιδιαίτερα σήμερα, που στην Ευρώπη κυριαρχεί ο οικονομικός λόγος και τείνει να εξαφανιστεί ο πολιτικός. Ο πιο σύντομος δρόμος για τη δημιουργία oράματος στους πολίτες περνάει από τον συγκερασμό της πολιτικής με τον πολιτισμό.
2. Tο κρισιμότερο πρόβλημα της πόλης είναι αυτό του κέντρου της. Δεν εννοώ μόνο το ιστορικό, αλλά ευρύτερα τις συνοικίες του κέντρου. Ιδιαίτερα οι παραδοσιακές μεσοαστικές και μικροαστικές συνοικίες απαιτούν ένα οργανωμένο σχέδιο για να βγουν από την απαισιοδοξία. Οποιος κινείται καθημερινά στο κέντρο, όπως εγώ, μπορεί να δει τι έχει να κερδίσει η πόλη, αν αξιοποιήσει τις ιστορικές δυνατότητες που προσφέρει το κέντρο για την αναβάθμισή της.
3. Δυστυχώς, ο πολιτισμός είναι ένα κύριο πιάτο, το οποίο οι πολιτικοί σερβίρουν σαν επιδόρπιο. Σε περιόδους κρίσης κραυγάζουν: «Αφήστε το επιδόρπιο, πρέπει να σώσουμε τη φασολάδα!». Σύμφωνοι, αλλά και ο πολιτισμός είναι φασολάδα. Δυστυχώς και οι άνθρωποι του πολιτισμού κάνουμε ελάχιστα για να προβάλουμε τη σημασία του. Ας μην περιμένουμε τα πάντα από τους πολιτικούς, ας μην κρυβόμαστε πίσω τους. Οι άνθρωποι του πολιτισμού φέρουμε την κύρια ευθύνη για την προβολή του.
4. Θα ήθελα πραγματικά να ενισχύσω τον διάλογο και τις πολιτισμικές ανταλλαγές. Να καταλάβουν οι Αθηναίοι ότι ζούμε σε ένα χώρο που λέγεται Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία δεν αποτελείται μόνο από το Μνημόνιο και την τρόικα, αλλά, αντίθετα, το κυριότερο όπλο της, ιστορικά, είναι ο πλούτος και η διαφορετικότητα των πολιτισμών της. Αν δεν γνωρίσουμε αυτή τη διαφορετικότητα, θα συνεχίσουμε να είμαστε εγκλωβισμένοι στην οικονομία, κάτι καταστροφικό για την Ευρώπη.
5. Πρέπει να ομολογήσουμε κάποια στιγμή ότι έχουμε ένα εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα παιδείας και πολιτισμού, το οποίο κανένας εποπτικός οργανισμός, είτε λέγεται Ε.Ε. είτε λέγεται ΔΝΤ, δεν μπορεί να μας το λύσει. Το χαμηλό επίπεδο πολιτικού πολιτισμού είναι, δυστυχώς, συνέπεια αυτού του προβλήματος. Οταν ο πολιτικός πολιτισμός υποχωρεί, φαινόμενα όπως ο λαϊκισμός βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να εγκατασταθούν και να δράσουν. Το ζούμε στην Ελλάδα. Δεν αρκεί όμως να το καταδικάζουμε. Ο μόνος τρόπος για να το καταπολεμήσουμε αποτελεσματικά είναι η παιδεία και ο πολιτισμός.
Ρένος Χαραλαμπίδης, «Αθήνα μπορείς»
Να γίνει η Αθήνα μόνιμο διεθνές κινηματογραφικό πλατό
1. H πολιτική είναι το δώρο αλλά και η σκοτεινή και αναγκαία τέχνη του πολιτισμού.
2. Το ιστορικό και εμπορικό κέντρο της Αθήνας πρέπει άμεσα να πάψει να είναι μια πόλη-φάντασμα. Η πόλη πρέπει να ξαναβρεί τη χαμένη της αυτοπεποίθηση. Μόνο έτσι θα δοθεί αισιοδοξία και κίνητρο στον Αθηναίο πολίτη για να ξαναεμπιστευτεί και να ξαναεμπνευστεί από την ίδια του την πόλη. Οι άστεγοι επιβάλλεται να μην εγκαταλειφθούν άλλο στη μοίρα τους. Δεν είναι δυνατόν η πόλη του παγκόσμιου πολιτισμού να μην έχει εκμεταλλευτεί τόσα άδεια κτίρια, για αλληλεγγύη σε όσους στερούνται το βασικό αγαθό της στέγης. Το τέρας της γραφειοκρατίας, που συνήθως είναι το εμπόδιο σε τέτοιες δράσεις, πρέπει κυριολεκτικά να τσακιστεί. Η ελευθερία είναι το μεγαλύτερο αγαθό του πολίτη. Και νιώθεις ελεύθερος όταν είσαι ασφαλής.
3. Το ότι οι άνθρωποι του πολιτισμού όλο και περισσότερο εμπλέκονται με τα κοινά είναι κάτι που, κατά τη γνώμη μου, δείχνει ότι οι καλλιτέχνες του σήμερα είναι πραγματικά αφυπνισμένοι. Οι καλλιτέχνες σε εποχές κρίσης οφείλουν να είναι ανατόμοι και εκφραστές του συλλογικού ασυνείδητου. Να έχουν «βίο και πολιτεία». Μέσα από την τέχνη τους μεταμορφώνουν το σκοτάδι και τον φόβο σε εργαλεία αυτογνωσίας.
4. Ο διεθνής κινηματογράφος ήταν πάντα ο καλύτερος τρόπος και για να προβληθεί παγκόσμια μια πόλη, αλλά και για να δουν οι ίδιοι οι πολίτες την πόλη τους αλλιώς. Να εντοπίσουν τη λάμψη της, που η καθημερινότητα θολώνει. Και όταν νιώθεις ότι ζεις σε μια λαμπερή πόλη μάχεσαι πιο αποτελεσματικά κατά οποιαδήποτε κρίσης. Ο κάθε υποψήφιος τουρίστας, από κάθε απόμακρο σημείο του κόσμου, να έχει την Αθήνα ως προορισμό έχοντας δει τις καλύτερες στιγμές της μέσα από τον διεθνή κινηματογράφο. Πρέπει λοιπόν άμεσα να δράσουμε ώστε η Αθήνα να εξασφαλίσει τα μέσα στις διεθνείς παραγωγές για να καθιερωθεί η πρωτεύουσα ως μόνιμο διεθνές κινηματογραφικό πλατό. Για άλλη μια φορά η γραφειοκρατία πρέπει άμεσα να νικηθεί. Επειτα από 20 χρόνια εμπειρίας στον χώρο των θεαμάτων, θεωρώ ότι μπορώ να προσφέρω σε μια τέτοια προσπάθεια.
5. Η αίσθηση που μου δίνουν όσοι φωνασκούν, επιτίθενται, περιφρονούν, ποδοπατούν τους συνομιλητές τους είναι ότι μάλλον περισσότερο μαλώνουν, διαφωνούν με τον εαυτό τους. Οταν συζητάμε τίμια και ακούμε τον εαυτό μας, μιλάμε τίμια και ακούμε και τους άλλους. Προκύπτει συζήτηση και όχι παράθεση μονολόγων. Και αυτό, τελικά, είναι ένας εσωτερικός ψυχικός πολιτισμός που θα μας πάει παρακάτω και ως άτομα και ως κοινωνία. Πρέπει σαν πολίτες να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τον πολιτικό εαυτό μας και, επιτέλους, να τολμήσουμε να δούμε την πραγματικότητα. Γιατί χωρίς την πραγματικότητα δεν πας μακριά.
Μάρω Δούκα, «Ανοιχτή πόλη»
Ας μελετήσουμε τους λησμονημένους
1. Εξαρτάται από το νόημα που δίνουμε σε αυτά τα ομόρριζα. Πολιτική για μένα δεν είναι μόνο η άσκηση της εξουσίας, είναι και η ματιά μας στην καθημερινότητα, είναι και η σχέση μας με τον συμπολίτη-συνάνθρωπο. Πολιτισμός πάλι δεν είναι μόνο η όποια τριβή με τις τέχνες, είναι και η επαφή με το περιβάλλον, είναι και ο σεβασμός στη ζωή του άλλου.
2. Πώς ιεραρχούνται τα προβλήματα, όταν, συνήθως, το ένα πρόβλημα είναι απόρροια του άλλου; Και σήμερα, ποιος θα αρνιόταν ότι μέγα πρόβλημα της Αθήνας, όπως και όλης της Ελλάδας, είναι η ανεργία, ο οικονομικός μαρασμός, οι άστεγοι; Το θέμα επομένως δεν είναι η ιεράρχηση των προβλημάτων της πόλης αλλά η αλλαγή πλεύσης. Από κει και πέρα, μαγικά ραβδάκια δεν υπάρχουν. Η «Ανοιχτή πόλη» το γνωρίζει καλά. Οπως γνωρίζει καλά και ότι οφείλει να ενισχύσει πρακτικά, ψυχολογικά και ηθικά τους αδύναμους δημότες της. Να τους βοηθήσει να αισθανθούν ότι δεν είναι μόνοι στον αγώνα της επιβίωσης. Να τους εμφυσήσει την ανάγκη της συμμετοχής και της αλληλεγγύης. Να τους καταστήσει συνυπεύθυνους στην οικειότητα και τη ζεστασιά. Πόσο κοστίζουν, εν τέλει, οι φωτισμένες πλατείες, οι καθαροί δρόμοι, τα ελεύθερα πεζοδρόμια, τα περιποιημένα πάρκα;
3. Και επιμένω: πόσο κοστίζει η μπάντα που θα παίζει στις γειτονιές την Κυριακή; Πόσο οι ηθοποιοί που θα στήνουν τη σκηνή τους σ’ εκείνη την πλατεία; Στο χέρι του Αθηναίου δημότη είναι να πάρει τη ζωή του αλλιώς. Να πει όχι στον φόβο. Οχι στην κατάθλιψη. Οχι στην πολυδάπανη κακογουστιά. Κι ένα μεγάλο ΟΧΙ στην ιδιωτικοποίηση του νερού!
4. Είτε εκλεγώ είτε όχι, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε σε όλες τις γειτονιές της Αθήνας συντροφιές αλληλεγγύης και μελέτης λησμονημένων συγγραφέων. Τον τελευταίο καιρό σκέφτομαι διαρκώς τη Μέλπω Αξιώτη, τον Αντρέα Φραγκιά, τον Αριστοτέλη Νικολαΐδη. Τόσο σπουδαίοι συγγραφείς και οι τρεις, και τόσο λησμονημένοι. Ε και; θα μου πείτε. Και όμως, εγώ πιστεύω ότι οι πεθαμένοι μας είναι το έρμα μας για να πάμε μπροστά.
5. Οταν κάποιος είναι έτοιμος να ξεσπαθώσει, ας μετράει πρώτα μέχρι το τριάντα από μέσα του… έστω κι αν φοβάται μήπως χάσει τον ειρμό! Ο αληθινά ευγενής, πάντως, δεν χρειάζεται τη σύμβαση ενός υποκριτικού «πολιτικού πολιτισμού» για να συνομιλήσει με τους ιδεολογικούς αντιπάλους του.