Επειτα από μία ώρα περπάτημα με τα ακουστικά και το κινητό στο χέρι, είχα τη βεβαιότητα ότι ο Νέος Κόσμος που (νόμιζα ότι) ήξερα, δεν είχε καμία σχέση με τον Νέο Κόσμο που γνώρισα. Είχα ακολουθήσει ένα μέρος της πλοήγησης, που εγκαινίασε πιλοτικά η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, ως μία διαδραστική εφαρμογή για smartphones και ταμπλέτες. Βγήκαμε στη γειτονιά ανυποψίαστοι, επιστρέψαμε στη Στέγη, με κέρδος ένα βίωμα, πέρα από τον πλούτο μιας αστικής εμπειρίας.
Είναι η δυνατότητα που έχει πλέον ο καθένας για μία δωρεάν ξενάγηση, για έναν μοναχικό περίπατο σε μία γειτονιά, λίγο παραγνωρισμένη, ίσως αγνοημένη, αναμφισβήτητα όμως γλυκόπικρα όμορφη σε μια εκδοχή που συνδυάζει τις σκιές και τα ξέφωτα. Το Ιδρυμα Ωνάση έχει σκοπό να επεκτείνει αυτές τις εφαρμογές και σε άλλες περιοχές της Αθήνας, να τις δέσει προοπτικά με το Rethink Athens, να τις προσφέρει και στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες και να συμβάλει σε μία εμβάθυνση της εμπειρίας τού να ζεις στην Αθήνα, για Ελληνες και ξένους. Μπορεί ο καθένας να κατεβάσει την εφαρμογή (παρέχονται οι σχετικές οδηγίες από τη Στέγη) ή να ζητήσει ένα «έτοιμο» κινητό από την είσοδο και να το επιστρέψει μετά. Αρκεί να πατήσει κανείς την ένδειξη «Περπατώ» και μπορεί να ακολουθήσει την ξενάγηση. Αυτό που είναι ιδιαίτερα θετικό είναι ότι η ξενάγηση προσαρμόζεται κάθε φορά ανάλογα με τον χρόνο που έχει ο καθένας και τα ενδιαφέροντά του. Μπορείς να κάνεις δέκα φορές τον περίπατο και κάθε φορά να είναι διαφορετικός.
Εν προκειμένω ο Νέος Κόσμος με τις διάσπαρτες προσφυγικές μνήμες, τη σκιά και τον πόνο της γερμανικής Κατοχής, την άνιση ανάπτυξη δύο και τριών ταχυτήτων, τους μετανάστες που ρίζωσαν, προβάλλει μέσα από ένα ανάγλυφο τοπίο ήχων, εικόνας και κειμένων. Οι πληροφορίες πέφτουν σαν κουρτίνες και τα μηνύματα που δέχεσαι έρχονται μέσα από κανάλια ήχων. Αυτό το soundscape-landscape, δημιούργημα της Medea Electronique, μιας ομάδας ταλαντούχων ανθρώπων από διάφορες δημιουργικές δεξαμενές, παίρνει μορφή, απλώνει όγκο, διαχέεται μέσα στον εγκέφαλο και προκαλεί βαθμιδωτά μία μεταβολή θέασης, κατανόησης, εκτίμησης. Φωνές παιδιών, κελαηδίσματα πουλιών, ήχοι δρόμου, γέλια, το κάλεσμα στην προσευχή, οι μαθητές, ο ιερέας, η μεγάλη λεωφόρος, το τρέιλερ της επόμενης ταινίας. Ενας κόσμος, κόσμοι πολλοί, σε επικάλυψη και διατομή, μέσα στον Νέο Κόσμο.
Το τζαμί των Μουσουλμάνων κατοίκων, η εκκλησία των Αρμενίων, η παιδική χαρά, ο ναός της Αναλήψεως, η γέφυρα της Λαγουμιτζή, οι προσφυγικές πολυκατοικίες, τα δορυφορικά πιάτα των Αράβων, το καφενείο-στέκι της γειτονιάς, ένας κύριος με ένα κλουβί καρδερίνες σ’ ένα μπαλκόνι, μπουγάδες απλωμένες, νοικοκυρεμένα σπίτια και δύο-τρία χαλάσματα… και πιο ’κει, ο πολυκινηματογράφος, τα ξενοδοχεία, η Στέγη, η «χαράδρα» ταχύτητας της Συγγρού.
Μένει, όμως, η αίσθηση ενός τόπου. Τόπου με ταυτότητα. Ιδιαίτερο βάρος το μνημείο για το Μπλόκο του Δουργουτίου. Ερεθιστικός στη σκέψη ο σεφερικός λόγος για τη Συγγρού. Σε δρομάκια του Νέου Κόσμου έχει κανείς την αίσθηση του ακίνητου χρόνου σε μία ροή φθοράς και χαράς.
Αυτό που είναι συγκινητικό είναι ότι η πλοήγηση έγινε σε συνεργασία και με τη συμβολή των κατοίκων, Ελληνες, ξένους, νέους, ηλικιωμένους. Προϋπήρχε μια σχέση εμπιστοσύνης. Προεκτάθηκε σε μία θωράκιση μνήμης. Δεν είναι μόνο η ποίηση, τα κείμενα, η Ιστορία, τα βίντεο… είναι η ρέουσα μικροϊστορία, οι μαρτυρίες από τους τοίχους, τους δρόμους, τα δωμάτια του Νέου Κόσμου, που κάνουν αυτόν τον περίπατο οικουμενικά μοναχικό. Και επί της ουσίας διαδραστικό.