Ενώ στην Ελλάδα κορυφωνόταν ο προεκλογικός πυρετός των ευρωεκλογών γεμίζοντας την ατμόσφαιρα με πολιτικό ηλεκτρισμό, έωλες ελπίδες κάθε κατεύθυνσης και κυρίως χαρτομάνι, στη Χάγη της Ολλανδίας διεξήγετο το ετήσιο συνέδριο του ECSITE, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μουσείων και Κέντρων για τις Επιστήμες, την Τεχνολογία και το Φυσικό Περιβάλλον.
Σε μια Ολλανδία που δεν διέκρινες ίχνος της προεκλογικής έντασης, μ’ έναν υπέροχο καιρό, περίπου χίλιοι σύνεδροι από φορείς και εταιρείες, κυρίως από την Ευρώπη αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, σε δεκάδες πάνελ, αναζητούσαν το μέλλον ενός νευραλγικού τομέα διάδοσης της γνώσης που απευθύνεται κυρίως στις νεότερες γενιές.
Η σχετικά μικρή ελληνική συμμετοχή, δύο ιδιωτικές εταιρείες και το Ιδρυμα Ευγενίδου, γινόταν ευάριθμη αν προσετίθεντο και οι Ελληνες-στελέχη φορέων του εξωτερικού, σύνηθες φαινόμενο εξάλλου στον χώρο των επιστημών.
Το edutainment, εκπαίδευση και ψυχαγωγία μαζί, εδραιωμένο τις τελευταίες δεκαετίες ως σύνθετη, πολύπλευρη αλλά ιδιαίτερα ελκυστική και αποτελεσματική διαδικασία προσέγγισης και διάχυσης της γνώσης, απασχολεί ευρέως και εφαρμόζεται συστηματικά στις ανεπτυγμένες χώρες, αλλά ελκύει πια και τις αναπτυσσόμενες.
Κέντρα επιστημών και μουσεία για την τεχνολογία και τη φυσική ιστορία, παλιότερες και πιο συντηρητικές υποδομές αλλά και νεότερες, πολύπλοκες και πολύ ενδιαφέρουσες ανταγωνίζονται αλλά και συνεργάζονται σε κάθε χώρα και διεθνώς με μόνιμες εκθέσεις που γίνονται όλο και πιο ευφάνταστες και διαδραστικές, με θεματικές περιοδικές εκθέσεις, που στόχο έχουν να προσελκύσουν ένα κοινό σε μια καθολική εμπειρία και να προσφέρουν μια συνεχή γνωσιακή και ψυχαγωγική μέθεξη.
Σε πολλές χώρες, η εκπαιδευτική διαδικασία στο σχολείο δένει στενά και προσφέρεται με δημιουργικό, κατανοητό και πιο αποτελεσματικό τρόπο στην πρόσληψη ακόμη και δύσκολων εννοιών, σε υπέροχες υποδομές που εκλαϊκεύουν και ανοίγουν παράθυρα στον θαυμαστό, νέο κόσμο των επιστημών, της τεχνολογίας και των τεχνών.
Η Ελλάδα, χωρίς να αποτελεί ουραγό στην Ευρώπη, κυρίως από άποψη ύπαρξης ανάλογων υποδομών, υπολείπεται αφάνταστα στον συνολικό σχεδιασμό και τη διαρκή και συνεπή προσπάθεια από πλευράς της πολιτείας και της εκπαιδευτικής κοινότητας. Απέχει όμως και από το να την ενστερνιστούν η ελληνική οικογένεια και, στο τέλος, τα ίδια τα παιδιά αυτή την ανάγκη να συμμετέχουν, να παίξουν και τελικά να μάθουν, μέσα από μια συνεχή επαφή και από επισκέψεις σε αυτούς τους πολυδύναμους και συμπληρωματικούς της γνώσης χώρους.
Το Ιδρυμα Ευγενίδου, ο Ελληνικός Κόσμος και το ΓΑΙΑ Μουσείο Γουλανδρή στην Αθήνα, το ΝOESIS – Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας στη Θεσσαλονίκη, το Δίκτυο Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Πειραιώς και πλήθος άλλων, ανάλογων υποδομών στην περιφέρεια, όπως ενδεικτικά αναφέρουμε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, μπορούν να αποτελέσουν κυψέλες μιας διαρκώς ανανεούμενης γνωστικής εμπειρίας.
Σε συνέργεια με τα σχολεία της χώρας, με επισκέψεις και εκπαιδευτικά προγράμματα στους χώρους τους αλλά και από απόσταση πλέον, με τη χρήση της τεχνολογίας, μπορούν να ερεθίσουν το ενδιαφέρον, να ανοίξουν νέους ελκυστικούς ορίζοντες που δεν προσφέρει η στείρα εκπαιδευτική διαδικασία που ορίζουν και κανοναρχούν τα κομματοκρατούμενα υπουργεία και οι συνδικαλιστικοί φορείς των εκπαιδευτικών.
Σ’ έναν κόσμο όπου η έρευνα, η καινοτομία, η επιστήμη και η τεχνολογία αποκτούν κυρίαρχο ρόλο για να διατηρήσουν οι ευρωπαϊκές χώρες το επίπεδο ζωής που έχουν κατακτήσει τους τελευταίους αιώνες, ένα επίπεδο ζωής που όμως διακυβεύεται και απειλείται τις τελευταίες δεκαετίες, η χώρα μας έχει να διδαχτεί πολλά, όπως επίσης και να προσφέρει. Το υψηλά εκπαιδευμένο δυναμικό των νέων της μπορεί να εμπνεύσει και να εμπνευστεί, να συνεργαστεί και να δημιουργήσει μέσα σε θυλάκους παραγωγής της γνώσης και της τεχνολογίας εδώ στην ίδια του τη χώρα, και όχι μόνο στην Ευρώπη και την Αμερική, όπου προσφέρουμε το δυναμικό μας, αφαιρώντας όμως ικμάδα από τη δική μας κοινωνία.
Σ’ έναν κόσμο ανοικτό, σ’ έναν πλανήτη που αποκτά μέρα με τη μέρα μια νέα ψηφιακή επιδερμίδα, που τον καλύπτει και τον διασυνδέει με απίστευτες ταχύτητες και τρόπους, οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις είναι μπροστά μας.
Πλανητάρια και aquaria, μουσεία και science centers που συγκεντρώνουν την ανθρώπινη εμπειρία και γνώση, τα επιστημονικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα, που φωτίζουν το παρελθόν της ιστορίας των επιστημών, αλλά συγχρόνως αφηγούνται τις συνθήκες και τα επιτεύγματα του παρόντος, ρίχνοντας κλεφτές ματιές και στο μέλλον, είναι οι σύγχρονοι παραμυθάδες που ανοίγουν παράθυρα σε έναν θαυμαστό, καινούργιο κόσμο.
Σε σύνδεση με τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας, αλλά και σε διεθνές επίπεδο, αυτοί οι οργανισμοί μπορούν να αποτελέσουν κυψέλες για την έρευνα, τη νέα επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Είναι ένας ολόκληρος τομέας που μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη της κοινωνίας μας.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει κατανοήσει και θα συμβάλει ενεργότερα και με πρόσθετα κονδύλια τα επόμενα χρόνια προς την κατεύθυνση μιας πιο δημιουργικής Ευρώπης σε όλους τους τομείς, με περισσότερη καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη που τελικά θα προκύπτει από τη συνεχή εμβάθυνση και διάχυση της γνώσης.
Ολοι αναγνωρίζουν ότι η Ελλάδα κάποτε πρόσφερε στην Ευρώπη και στην ανθρωπότητα τη φιλοσοφία, τις επιστήμες και τις τέχνες που τις καθόρισαν. Ολοι αναρωτιούνται όμως αν σήμερα η Ευρώπη, και η Ελλάδα μέσα σε αυτήν, μπορεί να ακολουθήσει μια πορεία που θα επηρεάζει και θα δημιουργεί το μέλλον σε αυτές τις περιοχές ή διαρκώς θα φθίνει και θα υπολείπεται, σε έναν κόσμο που διαρκώς εξελίσσεται.
* Ο κ. Γιώτης Ιωαννίδης είναι αρχιτέκτονας