Τέχνη και δημόσιος χώρος στην Ελλάδα, ένα ανεξερεύνητο πεδίο

Τέχνη και δημόσιος χώρος στην Ελλάδα, ένα ανεξερεύνητο πεδίο

2' 47" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Είναι πλέον κοινό αίτημα η αναβάθμιση της Αθήνας μέσα από τη δημιουργία μιας πολιτισμικής εικόνας που θα της αποδώσει κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Στο πλαίσιο αυτού του αιτήματος, ακούγεται όλο και πιο συχνά η έννοια της δημόσιας τέχνης, που, ωστόσο, η τυχάρπαστη διαχείριση των πολιτιστικών παραγωγών της (ασχέτως της καταξίωσης του καλλιτέχνη) και η ακαθόριστη κλίμακα μορφών και ιδεών στον δημόσιο χώρο υπονομεύουν την επαφή της κοινωνίας με τις σύγχρονες μορφές της.

Η δημόσια τέχνη είναι μια έννοια που βρίσκεται σε διαρκή αναθεώρηση, ακολουθώντας τις εξελίξεις και τις μεταμορφώσεις των δημόσιων χώρων της σύγχρονης μεγαλούπολης.

Παρότι στην Αθήνα την τελευταία δεκαετία επικρατεί μια τάση προς τις σύγχρονες μορφές δημόσιας τέχνης, η σχέση της τέχνης με τον δημόσιο χώρο είναι, ακόμα, ένα ανεξερεύνητο πεδίο. Ετσι, οι περιπτωσιολογικές υπαίθριες εκθέσεις τέχνης, τα δρώμενα και τα φεστιβάλ της street art που στοχεύουν στη βελτίωση της εικόνας της πόλης και την αναψυχή των πολιτών αποπροσανατολίζουν και απομακρύνουν κάθε ευκαιρία ενσωμάτωσης της τέχνης στην καθημερινότητα των πόλεων.

Απέχοντας πολύ από τα παραδείγματα των ανεπτυγμένων μεγαλουπόλεων, η σύγχρονη δημόσια τέχνη στον ελλαδικό χώρο βρίσκεται σε εμβρυακό επίπεδο από τη στιγμή που δεν πλαισιώνεται από ένα ιδεολογικό και θεσμικό υπόβαθρο που θα την αναγνωρίζει ως βασικό παράγοντα κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Από τη δεκαετία του 1930, η Γαλλία και οι ΗΠΑ, για διαφορετικούς λόγους η κάθε χώρα, κατοχύρωσαν σε εθνικό επίπεδο την τότε σύγχρονη (μοντέρνα) τέχνη στον δημόσιο χώρο, θεσμοθετώντας τη νομοθεσία του ποσοστού για την τέχνη. Σήμερα, όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών χωρών (και όχι μόνο), παρά τις διαφορετικές εθνικές, κοινωνικές και οικονομικές διαφορές τους, ενθαρρύνουν ενεργά τη δημιουργία της τέχνης στον δημόσιο χώρο, είτε μέσω της πολιτικής του ποσοστού για την τέχνη που δεν επιβαρύνει τον δημόσιο προϋπολογισμό είτε μέσω ειδικών προγραμμάτων στο πλαίσιο των δημόσιων προμηθειών ή μέσω συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. (European Expert Meeting on Percent for Art Schemes, 2005)

Η ελληνική Βουλή έχει καταθέσει σχετική νομοθεσία για το ποσοστό στην τέχνη το 1997 (νόμος 2557/97 και η ΚΥΑ 29570/26-6-2001). Ωστόσο, το ΕΕΤΕ, ως αρμόδιος φορέας διαχείρισης των εικαστικών τεχνών, ακολουθώντας ένα στενό παραδοσιακό ιδεολογικό μοντέλο, κωλυσιεργεί στη σύσταση ειδικού προγράμματος για την εφαρμογή της νομοθεσίας που να θέτει ξεκάθαρα τους στόχους, τους σκοπούς, τους όρους και τις προϋποθέσεις για την ένταξη όλων των μορφών της τέχνης (μόνιμων και εφήμερων) στο αστικό περιβάλλον. Στηριζόμενο στο υπόστρωμα προκατάληψης και άγνοιας από μερίδα των εικαστικών και των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης για τη σύγχρονη τέχνη, χρησιμοποιεί μονομερώς τη νομοθεσία του 1% ως εργαλείο συντεχνιακών σκοπιμοτήτων, θέτοντας ως αδιαμφισβήτητο τρόπο ανάγνωσης της νομοθεσίας με όρους διακόσμησης κοινόχρηστων χώρων μέσα από τους όρους των διαγωνισμών που θέτει το μη αναθεωρημένο για χρόνια καταστατικό του, με αποτελέσματα άκρως επιζήμια για τις νέες γενιές καλλιτεχνών.

Το στοίχημα που θέτει η νομοθεσία του 1% είναι να ενεργοποιήσει όχι μόνο τις καλλιτεχνικές δυνάμεις της χώρας μας μέσα από την ώσμωση διαφορετικών ιδεών και μέσων, αλλά να ωθήσει στη σύμπραξη των καλλιτεχνών και των ιδρυμάτων της τέχνης με τους αρχιτέκτονες, τους χωροτάκτες, τους αναπτυξιακούς φορείς και τους παράγοντες της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, όλους όσοι εμπλέκονται με τη δημόσια σφαίρα, που θα ενισχύσει τους δεσμούς της τέχνης με την κοινωνία στην εποχή των συνεχών αλλαγών και των πολιτισμικών προκλήσεων που βιώνουμε στη χώρα μας.

* Η κ. Στέλλα Μπολωνάκη είναι εικαστική καλλιτέχνις, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Public Art και Art in Architecture.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή