Είναι εντυπωσιακό πόσες εκτάσεις, χέρσες, παρατημένες ή με προσωρινή χρήση μέσα στην Αθήνα διακόπτουν τον αστικό ιστό και δημιουργούν ανενεργούς θυλάκους. Το παρατηρούσα σε πολλά σημεία του κέντρου και με δυσφορία διαπίστωσα ότι στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν πλέον όχι μόνο μάντρες και κενά κτίρια, αλλά και ολόκληρα πάρκα όπως το Πεδίον του Αρεως. Σε αυτόν τον κατάλογο θα μπορούσε κανείς να προσθέσει τον μεγάλο αριθμό των κλειστών και ερειπωμένων κτιρίων, σε όλες τις συνοικίες, των ατελείωτων σειρών από πολυκατοικίες που απλώς φυτοζωούν κερδίζοντας παράταση ζωής, των ακάλυπτων χώρων που μένουν αποθήκες, των υπαίθριων πάρκινγκ σε χώρο που προήλθε από κατεδαφισμένα κτίρια, των πλατειών και δημόσιων χώρων που κανείς δεν «χρησιμοποιεί».
Είναι ένα μείζον πρόβλημα που επηρεάζει την κοινωνία και την οικονομία. Η Αθήνα έχει εκατοντάδες χιλιόμετρα που απομυζούν την ικμάδα της. Αυτά τα χιλιόμετρα είναι η τεντωμένη νοητή γραμμή που σχηματίζουν μαζί με όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις και οι απερίγραπτες και εντελώς απαράδεκτες, από κάθε άποψη, ταράτσες της πόλης, βόμβες ακαλαισθησίας, ρυπαρότητας και θλίψης. Ατελείωτα χιλιόμετρα ανενεργού και παθητικού χώρου, καθ’ ύψος και κατά πλάτος της πόλης, σε κοιλότητες, σε χάσματα, σε αστικές «χωματερές». Αν μπορούσε κανείς να υπολογίσει πόσες «τρύπες» αστικού χώρου, πόσες γκρίζες ζώνες, πόσα παρασιτικά τετραγωνικά μέτρα διαβρώνουν τον ιστό της πόλης, θα είχε στα χέρια του ένα πρώτο εργαλείο παρέμβασης.
Αυτά τα ανενεργά χιλιόμετρα, που νοσούν εις βάρος της κοινωνίας και της οικονομίας, θρέφονται καθημερινά από ένα πλέγμα εξίσου παρασιτικών συμπεριφορών που όχι μόνο νομιμοποιούν την ύπαρξη των γκρίζων ζωνών αλλά τις προικίζουν και με ιδεολογικό μανδύα.
Θα είχε ενδιαφέρον να σκεφτούμε ποιος θα ήταν ο άμεσος αντίκτυπος στην κοινωνία και την οικονομία από την αλλαγή όλων αυτών των χώρων από παθητικούς σε ενεργούς. Οι ακάλυπτοι χώροι, π.χ. στις πίσω όψεις των χιλιάδων πολυκατοικιών, είναι ένα ζήτημα που στην Ελλάδα συζητείται επί δεκαετίες. Η συνένωσή τους και η δημιουργία κήπων είναι κάτι απλό για μια πολιτισμένη κοινωνία. Παρομοίως, οι ταράτσες. Αρκεί να σκεφτεί κανείς δύο παραμέτρους. Την πρακτική (τόνωση αν όχι δημιουργία επαγγελμάτων σε μια αλυσίδα ζήτησης) και την ψυχολογική (από την επαφή με ένα περιβάλλον που συνθέτει και δεν αποδομεί).
Το θέμα είναι ένα. Η Αθήνα διατηρεί στο σώμα της κοιλάδες και νησίδες παθογένειας εκφρασμένης σε απολύτως υλικό σχήμα. Στη λεωφόρο Αλεξάνδρας π.χ. είναι αδιανόητο να σκεφτεί κανείς ότι το Πεδίον του Αρεως διατηρείται σε αυτήν την κατάσταση επί χρόνια, ότι το θέμα των προσφυγικών είναι άλυτο, ότι διάφορα υπαίθρια πάρκινγκ και κλειστά σπίτια σε παρόδους δημιουργούν εστίες ανασφάλειας ιδίως τη νύχτα.
Είναι θέμα κατά βάση πολιτικό. Η παρέμβαση για την αναβάθμιση της Αθήνας πρέπει να γίνει από το κύτταρο. Από την πολυκατοικία, π.χ. Πρέπει να εξευρεθεί ένας τρόπος ώστε οι δεκάδες χιλιάδες πολυκατοικίες, εκεί όπου ζουν εκατομμύρια πολίτες, να αναβαθμιστούν ενεργειακά, αισθητικά, λειτουργικά. Είναι απολύτως βέβαιο ότι η βελτίωση των συνθηκών ζωής στη μικροκλίμακα, στον μικρό και σκληρό, όσο και απολύτως ρεαλιστικό πυρήνα, όπως είναι ένα μικροαστικό διαμέρισμα, όπως είναι η καθημερινότητα εκατοντάδων χιλιάδων παιδιών και εφήβων, θα επιδράσει σε όλο το αστικό περιβάλλον σε ένα λογικό βάθος χρόνου.
Προς το παρόν, η Αθήνα προχωράει σέρνοντας όμως όλες αυτές τις νησίδες ανενεργού αστικού χώρου. Αν δει κανείς την πόλη μία ακτινογραφία, θα δει τις σκιές που πρέπει να φωτιστούν.