Παρασημοφορημένος και χαμογελαστός, με μαύρα γυαλιά και ατσαλάκωτη στρατιωτική στολή, ο Ρώσος κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν ξεναγείται το 1962 στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών από τον τότε διευθυντή του Ηλία Μαριολόπουλο, όπως διαβάζουμε στην επετειακή έκδοση του Αστεροσκοπείου για τα «170 χρόνια προσφοράς στην έρευνα και την κοινωνία». Στις 500 και πλέον σελίδες του πολυτελούς τόμου, αναπτύσσεται σε οκτώ κεφάλαια η πλούσια ιστορία του Αστεροσκοπείου με σπάνιο φωτογραφικό υλικό και ένα παράρτημα με τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν παράλληλα με την εξέλιξή του.
Το 1842 ο βαρώνος Γεώργιος Σίνας, πρόξενος της Ελλάδας στη Βιέννη, διαβλέποντας το μέλλον της χώρας στη ναυσιπλοΐα, δώρισε 500.000 δραχμές στο ελληνικό κράτος προκειμένου να κατασκευαστεί ένα αστεροσκοπείο για τον ακριβή υπολογισμό του χρόνου και του ναυτιλιακού γεωγραφικού στίγματος. Ετσι ξεκινάει η ιστορία του αρχαιότερου ερευνητικού κέντρου της χώρας και της ΝΑ Ευρώπης, το οποίο για περίπου έναν αιώνα ταυτίστηκε με τη μέτρηση του χρόνου δίνοντας την ακριβή «ώρα Ελλάδος» με τα επιστημονικά του όργανα.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης θα γνωρίσει τις σημαντικές προσωπικότητες που ανέλαβαν τη διεύθυνση του Αστεροσκοπείου, όπως ο Γερμανός Ιούλιος Σμιτ, ο οποίος στη θητεία του εκεί ανακάλυψε δύο καινοφανείς αστέρες, αλλά και ο Δημήτριος Αιγινίτης, ο οποίος αναβάθμισε το ΕAΑ με νέα τηλεσκόπια, ίδρυσε το μετωρολογικό και σεισμολογικό τμήμα, ενώ κατά την ενασχόλησή του με τα κοινά διετέλεσε δύο φορές υπουργός Παιδείας και ίδρυσε την Ακαδημία Αθηνών. Την περίοδο της Κατοχής είχε μετατραπεί σε μετεωρολογικό σταθμό του γερμανικού πολεμικού ναυτικού, ενώ τα πυρά του Εμφυλίου άφησαν ορατά σημάδια πάνω του. Παρουσιάζονται ακόμη ορισμένα από τα ιστορικά επιστημονικά όργανα και τα τηλεσκόπιά του, οι σπάνιες εκδόσεις της βιβλιοθήκης του, όπως η «Γεωμετρία» του Καρτέσιου, που χρονολογούνται από τον 16ο και 17ο αιώνα, αλλά και τα ινστιτούτα του που συνεχίζουν να προσφέρουν υπηρεσίες στην κοινωνία, εκτός από επιστημονική έρευνα. Το βιβλίο καταλήγει σε μια ανασκόπηση της τελευταίας πενταετίας του ΕAΑ, όπου παρά την οικονομική κρίση εξελίσσεται με τις διεθνείς συνεργασίες και τη συμμετοχή του σε αστρονομικές διαστημικές αποστολές, όπως η επεξεργασία δεδομένων του τηλεσκοπίου Χαμπλ και η παρακολούθηση της Σελήνης. «Το Αστεροσκοπείο ασχολείται με τη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και συνεχίζει να προσφέρει υπηρεσίες στην κοινωνία», λέει στην «Κ» ο πρόεδρός του, Κανάρης Τσίγκανος.
Πληροφορίες για την έκδοση στο www.noa.gr, 210-34.90.000.