Το Γκάζι ανήκει σ’ εκείνες τις γειτονιές του αθηναϊκού κέντρου, του οποίου η εξέλιξη δεν συνοδεύθηκε απαραίτητα από την ανάπτυξή του. Η γειτονιά, μέσα στα χρόνια, μεγάλωσε, νέοι κάτοικοι συνέρρευσαν, επιχειρηματίες, κυρίως της νυχτερινής διασκέδασης και της εστίασης, «κατέλαβαν» χώρους σε όλη τη γειτονιά. Είναι, όμως, αυτό που φαντάστηκαν οι κάτοικοι του Γκαζιού για το μέλλον της γειτονιάς τους;
Εμβληματικό κτίριο του προηγούμενου αιώνα, το Εργοστάσιο Φωταερίου, που βρίσκεται εντός της Τεχνόπολης, χαρακτήρισε την περιοχή για περίπου έναν αιώνα. Οταν το 1984 σταμάτησε τη λειτουργία του, οι κάτοικοι του Γκαζιού και εργαζόμενοι του εργοστασίου έχασαν ένα «δικό τους» κτίριο. Η ζωή, όμως, δεν τους επιφύλασσε μόνον αυτή την αλλαγή· την εικοσαετία 1980-2000 είναι η περίοδος κατά την οποία η γειτονιά αλλάζει άρδην.
Αυτές τις αλλαγές, με προφορικές μαρτυρίες, βιντεοσκοπημένες ή απλώς ηχογραφημένες, θα προσπαθήσει να καταδείξει η έκθεση «Γκάζι, ακούς;», μια συμπαραγωγή του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου και του Εργαστηρίου Πολιτισμού και Πολιτιστικής Διαχείρισης του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, υπό την επίβλεψη της επίκουρης καθηγήτριας Μουσειολογίας Ανδρομάχης Γκαζή. Οι 30 προπτυχιακοί φοιτητές, κατόπιν της πρότασης που τους έγινε από το μουσείο, ανέλαβαν να συγκεντρώσουν μαρτυρίες από νυν και πρώην κατοίκους του Γκαζιού, αλλά και από παλαιούς εργαζομένους στο εργοστάσιο. «Το Εργοστάσιο Φωταερίου, μετά το κλείσιμό του το 1984, ερήμωσε και “λεηλατήθηκε”. Ομως, την περίοδο 1986-1989, ο Δήμος Αθηναίων έκρινε διατηρητέο το κτίριο, αλλά και τον εξοπλισμό του, που χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα. Αυτό κάνει το μουσείο μοναδικό στην Ευρώπη», λέει στην «Κ» η κ. Γκαζή.
Στις αφηγήσεις των 16 ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα, από ένα ευρύ φάσμα ηλικιών και υποβάθρου, διακρίνει κανείς μια νοσταλγία για μια εποχή που χάθηκε κι ένα παράπονο για την εποχή που τη διαδέχθηκε. «Μάλιστα, ένας πληροφορητής μάς δήλωσε ότι αναπολεί ακόμη και την καρβουνόσκονη που έβγαζε το εργοστάσιο και λέρωνε τις μπουγάδες, ενώ άλλος νοσταλγεί την –τρομερά ανθυγιεινή– δουλειά στο εργοστάσιο», συνεχίζει η κ. Γκαζή. Η έκθεση «Γκάζι, ακούς;» διασώζει τις προσωπικές μνήμες της γειτονιάς από εκείνους που είτε έμειναν εκεί είτε έφυγαν για τα προάστια της Αττικής. «Κάποιοι, κυρίως μέσης ηλικίας, δεν άντεξαν την εξέλιξη και αναγκάστηκαν να φύγουν από την περιοχή, αφού έχασαν την αίσθηση της γειτονιάς», αναφέρει στην «Κ» ο φοιτητής Χρήστος Χατόγλου, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Το παράπονο, όμως, παραμένει έκδηλο στην ανάσυρση των αναμνήσεων των κατοίκων που έζησαν το Γκάζι. «Αυτό που τους ενόχλησε περισσότερο είναι αυτό που εκείνοι χαρακτηρίζουν “ψευδή ανάπτυξη” της περιοχής, που τους κάνει να αισθάνονται παραγκωνισμένοι εξαιτίας της ηχορύπανσης και της φωτορύπανσης της μαζικής διασκέδασης. Τους λείπει μέχρι και η Βουτάδων που ήταν χωματόδρομος μέχρι πριν από όχι και τόσο πολλά χρόνια», λέει η κ. Γκαζή. «Ευτυχώς, ήρθε η Τεχνόπολη το 1999 και πήραν μια ανάσα», συνεχίζει, για να τη συμπληρώσει ο κ. Χατόγλου: «Ειδικά μετά τη ματαίωση της ανοικοδόμησης κτιρίου που θα στέγαζε την Εθνική Λυρική Σκηνή. Ωστόσο, όλοι εξακολουθούν ν’ αγαπούν τη γειτονιά τους, παρ’ όλη την αμφιθυμία τους για το παρόν της».
Ελάχιστες εκθέσεις, διεθνώς, έχουν ως κεντρικό έκθεμα, και όχι παραπληρωματικό, τις προφορικές μαρτυρίες, κάτι που αποτελεί και το πρωτοποριακό στοιχείο της έκθεσης «Γκάζι, ακούς;». Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία ν’ ακούσουν και να δουν τι λένε οι «πρωταγωνιστές» γι’ αυτήν την τόσο ιδιαίτερη γειτονιά, να προβληματιστούν για το μέλλον της, αλλά και για την εξέλιξη ολόκληρης της μητροπολιτικής Αθήνας.
Κτίριο Νέο Υδαταέριο, Τεχνόπολη, Πειραιώς 100. Από 28/6 έως 8/7, 10.00-18.00.