21 Δεκεμβρίου 2016. Βερολίνο. Μπραϊτσαντπλάτς. Από μακριά τίποτα δεν θύμιζε το κοντινό παρελθόν. Πλήθος κόσμου κυκλοφορούσε στον δρόμο, οι Βερολινέζοι έκαναν τις αγορές τους για την παραμονή των Χριστουγέννων, έπιναν ένα παρηγορητικό για τις χαμηλές θερμοκρασίες ποτήρι γκλουβάιν, το ζεστό αρωματικό κρασί που πουλάνε σχεδόν σε κάθε γωνιά, έτρωγαν ψητά λουκάνικα και τηγανητά μανιτάρια που αυτήν την εποχή μπορείς να βρεις σε κάθε πλατεία της πόλης.
Η μοναδική υπόμνηση της τραγικής επίθεσης που είχε συμβεί μόλις δύο μέρες πριν, αφήνοντας πίσω της 12 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες, ήταν οι τηλεοπτικές κάμερες που παρέμεναν ακόμη στο σημείο και τα εκατοντάδες λουλούδια και αναμμένα κεράκια στο πεζοδρόμιο, στην είσοδο της χριστουγεννιάτικης αγοράς, σ’ αυτήν την παράξενη, μακρόστενη πλατεία του πάλαι ποτέ Δυτικού Βερολίνου. Οι περαστικοί στέκονταν για λίγο, χαμήλωναν το βλέμμα, και μετά πάλι παιδικές φωνές και γέλια, αγκαλιές και τσουγκρίσματα μπροστά στα παραδοσιακά ξύλινα κιόσκια, η ορμή της ζωής τα σαρώνει όλα.
Η αγορά, από τις πιο πολυσύχναστες την περίοδο των γιορτών, αγκαλιάζει την εκκλησία Kάιζερ Βίλχελμ, ένα από τα διασημότερα αξιοθέατα της γερμανικής πρωτεύουσας με τον κατεστραμμένο από βόμβα των συμμαχικών δυνάμεων πύργο, που δεν αποκαταστάθηκε ποτέ, σύμβολο της αποφασιστικότητας του Βερολίνου για την ανοικοδόμηση της πόλης μετά τον πόλεμο αλλά και διαρκής υπενθύμιση των δεινών που μπορεί να προκαλέσει. Τώρα, το ίδιο μνημείο θα σηκώνει στις πλάτες του κι άλλο ιστορικό φορτίο· θα θυμίζει μια μέρα φρίκης, πόνου, πένθους. Αλλά όχι φόβου. Οι Βερολινέζοι δεν παρέλυσαν από τον φόβο. Μπορεί στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων εκείνες τις μέρες να κυριάρχησε η λέξη «Angst» (φόβος), αλλά δεν τον ένιωθες πουθενά στο Βερολίνο. Στην πραγματικότητα, όλα κυλούσαν όπως κάθε άλλη μέρα. Στο σχολείο του 17χρονου Ελιοτ οι καθηγητές δεν συζήτησαν με τα παιδιά για το γεγονός –μα πώς είναι δυνατόν, θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς–, και ο Γερμανός φίλος ήταν αφοπλιστικός λέγοντάς μας με μεγάλη ψυχραιμία «περιμέναμε να συμβεί κάτι τέτοιο. Στο εξωτερικό έγινε πολύ μεγάλο θέμα».
Το 2016 ήταν άλλη μια δύσκολη χρονιά. Με μικρές ή μεγαλύτερες απώλειες, με αιφνίδιους και επώδυνους αποχαιρετισμούς. Οπως σε κάθε τελείωμα του χρόνου, έτσι και τώρα, λίγες ώρες πριν υποδεχθούμε το 2017, σκεφτόμαστε τι αφήνουμε πίσω, τι προσδοκούμε αλλά και τι κρατάμε από τη χρονιά που φεύγει. Αυτές τις μέρες των Χριστουγέννων στο Βερολίνο, ο μικρός Νικόλας με τα πυρόξανθα μαλλιά, έκανε τα πρώτα βήματα. Ηταν μια πανέμορφη εικόνα λίγο πριν εκπνεύσει ο χρόνος. Προχωράμε. Πάντα προχωράμε.