Οταν βλέπει κανείς την Αθήνα από ψηλά, και όχι αναγκαστικά από ένα λόφο της, αλλά από μια ταράτσα ενός πολυώροφου κτιρίου, διαπιστώνει τη σχετικότητα των πραγμάτων. Κτίρια που από το ύψος του δρόμου μοιάζουν αδιάφορα, από ψηλά αποκτούν ενδιαφέρον και κτίρια που θαυμάζουμε για την αρμονία τους, από ψηλά μοιάζουν βυθισμένα σε έναν αστικό χυλό. Είναι ένα παιχνίδι οπτικής και κλίμακας και ίσως η πλατεία Κλαυθμώνος προσφέρεται, περισσότερο από άλλες πλατείες, γι’ αυτήν την εναλλαγή εντυπώσεων.
Η οδός Δραγατσανίου, π.χ., που για τις μεταπολεμικές γενιές ήταν ταυτόσημη με τη νέα, τότε, οικιακή τεχνολογία, είναι ένας δρόμος που εκπροσωπεί μοναδικά το πνεύμα της δεκαετίας του 1950. Και οι τέσσερις «οικοδομικοί κολοσσοί» του δρόμου, κατά την ορολογία της εποχής, μετρούν πάνω από 60 χρόνια ζωής και σχηματίζουν ένα αρραγές μέτωπο – σύμβολο της αθηναϊκής μεταπολεμικής ανοικοδόμησης.
Δεν θα άξιζε, ίσως, μια τόσο ειδική μνεία η οδός Δραγατσανίου παρά μόνο για να υπενθυμίσει την αλλαγή του βλέμματος με το πέρασμα των χρόνων. Σήμερα, κάθε φορά που παρατηρώ τα «μεγαθήρια» της Δραγατσανίου, το καθένα με δεκάδες γραφεία που γέμιζαν από την ανοδική κάποτε αστική δραστηριότητα, σχεδόν συγκινούμαι για την ορμή προς το αύριο που χαρακτήριζε άλλες εποχές. Στη γωνία με τη Σταδίου, το υπουργείο Εσωτερικών είναι ήδη ένα κλασικό κτίριο της δεκαετίας του ’50, με τον κλειστό του κάναβο και τις χρωματισμένες με κόκκινο εσοχές του (μνήμη από τον Τσίλλερ και τον ρομαντισμό). Αυτό το μοντέρνο κτίριο από την καρδιά του 20ού αιώνα, από τα συντηρητικά της εποχής, ανεγέρθηκε στη θέση ενός μεγάλου νεοκλασικού που επιβιώνει σε πλήθος φωτογραφιών.
Αλλά οι πόλεις ανακυκλώνονται, αργά ή γρήγορα. Τουλάχιστον πολλά από τα εμπορικά τους κτίρια. Στη Δραγατσανίου, αν μένει κάτι που σήμερα εντυπωσιάζει, είναι αυτό που οι μελλοντικοί παρατηρητές της πόλης θα εκτιμούν: το αρχιτεκτονικό σύνολο μιας ανοδικής στιγμής της πρωτεύουσας όταν η εμπορική πίστη ήταν ο μοχλός ανόδου. Υπό το πρίσμα αυτό, οι κατεδαφίσεις «πεπαλαιωμένων κατασκευών», όπως συχνά χαρακτηρίζονταν αιωνόβια νεοκλασικά, πριν από 50 και 60 έτη, ήταν εν μέρει κατανοητές σε ένα περιβάλλον που ωθούσε στο αύριο χωρίς σκέψη, υπομονή και τεχνογνωσία για επανάχρηση της παλαιάς μορφής της πόλεως.
Στη Δραγατσανίου, συμβολικά, έγινε και μία από τις πρώτες «τραυματικές» κατεδαφίσεις στη δεκαετία του 1930, όταν γκρεμίστηκε η τότε βρετανική πρεσβεία, που στεγαζόταν σε ένα από τα ευγενέστερα κτίρια του Κλεάνθη. Οι πυκνές κατεδαφίσεις νεοκλασικών στη δεκαετία του 1930 δεν έχουν ακόμη μελετηθεί όπως πρέπει. Στη γωνία με την Αριστείδου, το κτίριο γραφείων με την ελαφρώς καμπύλη γωνία είναι ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του αθηναϊκού ύφους του ’50. Αντικειμενικά είναι ένα πολύ ενδιαφέρον κτίριο, έργο των αρχιτεκτόνων Δημ. Φωτιάδη και Παν. Τσολάκη, που εντάσσεται στην ιστορία των νεοτέρων Αθηνών ως ναυαρχίδα εμπορικής ανάπτυξης. Στο μέλλον, θα μελετηθεί με μεγαλύτερη προσοχή η υπερπροσφορά γραφείων και καταστημάτων στην εικοσαετία 1955-1975 και η σχέση πληρότητας και αναγκών της πρωτεύουσας. Προς το παρόν, το μέτωπο της οδού Δραγατσανίου είναι ένα προς διατήρηση, στο μέλλον, αρχιτεκτονικό σύνολο αθηναϊκού δυναμισμού από τα μακρινά βάθη του 20ού αιώνα.