Οι επιστήμονες που μελετούν τα μυστήρια του ανθρώπινου εγκεφάλου λένε ότι η μνήμη λειτουργεί με τρόπους που πολλές φορές εκπλήσσουν. Η μνήμη, λένε, «φροντίζει» να θυμόμαστε πιο έντονα και περισσότερο τις αναμνήσεις που μας ευχαριστούν και τείνουμε μάλιστα να ξεχνάμε ή να αποθηκεύουμε πολύ βαθιά στον υπερυπολογιστή του μυαλού μας τα δυσάρεστα και τα πράγματα που μας πλήγωσαν στο παρελθόν.
Ο χρόνος είναι γιατρός δεν λέει η παροιμία; Βολικό. Μακάρι να ταίριαζε σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά δεν είναι έτσι. Ειδικά όταν μιλάμε για τη συλλογική μνήμη ή τη μνήμη μιας πόλης. Τον δρόμο της λήθης και της σιωπής είχε επιλέξει η Θεσσαλονίκη στην περίπτωση των Εβραίων που αφανίστηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης την περίοδο του Ολοκαυτώματος. Χρειάστηκε να περάσουν επτά δεκαετίες μέχρι να αποφασιστεί η δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος, το οποίο πρόκειται να ανεγερθεί στην περιοχή του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού Θεσσαλονίκης, εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν τα τρένα του θανάτου για 55.000 Εβραίους που ζούσαν και προσέφεραν στην πόλη. Η χρηματοδότηση έχει εξασφαλιστεί, όπως έχει σημειώσει η «Κ» (15/01/2017), και έτσι, αν όλα πάνε καλά, το μουσείο θα έχει ολοκληρωθεί στα τέλη του 2019.
Γι’ αυτό και αποκτά ιδιαίτερη σημασία η αναμνηστική πλακέτα που αποκαλύφθηκε χθες στο περιθώριο της επίσκεψης του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Είναι ακόμη ένα σημάδι φροντίδας γι’ αυτό το έργο. Εθιμοτυπικό, αλλά ελπίζουμε σημαντικό.
Οσο κι αν η ανθρώπινη μνήμη έχει την ιδιότητα να «επιλέγει» τα γεγονότα που θα κρύψει στους διαδρόμους του νου, δεν μπορεί να αναιρέσει την ύπαρξή τους. Ωστόσο, άλλο οι άνθρωποι, άλλο οι πόλεις…