Σε λίγους δρόμους της Αθήνας νιώθεις την αύρα της παλιάς αγοράς, έτσι όπως γεννήθηκε και χτίστηκε στους δρόμους γύρω από την Αγία Ειρήνη και τη Χρυσοσπηλιώτισσα. Ιδίως στην Αγίου Μάρκου, έτσι όπως την τέμνουν η Κολοκοτρώνη, η Μιλτιάδου και η Χρυσοσπηλιωτίσσης, επιζεί μια ατμόσφαιρα αλλοκαιρινή, βαθιά αθηναϊκή, λαΐκή και γήινη. Αν πάτε σε περασμένη απογευματινή ώρα, όταν ο ήλιος έχει πέσει αρκετά και οι προσόψεις με τα ζυγά νούμερα χρυσίζουν απέναντι στις σκιασμένες σειρές σπιτιών και μεγάλων κτιρίων, ίσως νιώσετε αυτήν την αθηναϊκή πανσπερμία που στην περίπτωση της Αγίου Μάρκου μεγεθύνεται και αυτονομείται.
Η Αγίου Μάρκου έχει τη λαϊκότητα της παλιάς, εμπορικής Αθήνας, με τον τρόπο, βεβαίως, των σημερινών συνθηκών. Ωστόσο, όταν πρόσφατα διέσχισα τον δρόμο είχα την εντύπωση, έστω και στιγμιαία, ότι είχα εισέλθει σε μία μηχανή του χρόνου, παρότι γύρω μου περπατούσαν και συνωθούνταν άνθρωποι του σήμερα. Ενιωθα ότι μπορούσα έστω και θραυσματικά να δω την Αθήνα του 1950, αν και πολλά κτίρια μπροστά μου χτίστηκαν πολύ αργότερα. Αυτό που ένιωθα δεν είχε υλική υπόσταση. Ηταν αίσθηση που γινόταν βεβαιότητα.
Πέρα από οποιαδήποτε διάθεση εξωραϊσμού, η Αγίου Μάρκου είχε τη μέρα που τη διέσχισα την ατμόσφαιρα του κεντρικού δρόμου μιας πολίχνης που γιόρταζε. Αυτή η πολίχνη δεν είχε γεωγραφική συντεταγμένη, ήταν ένα συμπίλημα εποχών και τόπων, ένα σημείο όπου εξέβαλλαν παραπόταμοι από τη Δύση και την Ανατολή. Αλλά και πάλι, η αίσθηση ήταν πέρα από τον στερεότυπο όσο και περιοριστικό άξονα οθωμανικής και εξευρωπαϊσμένης Αθήνας, αν και οι δύο αυτές όψεις επιζούν σε ένα μεγάλο κομμάτι της πρωτεύουσας γύρω από την Αθηνάς και την Πειραιώς. Η αίσθηση ήταν πλησιέστερη σε μια πηγαία λειτουργία της ζωής, σε μια σχεδόν ηδονιστική παράδοση στον σοφό κανονιστικό και σχεδόν προνεωτερικό ρυθμό που προσαρμόζει την ανάγκη στην προσφορά και την προσφορά στην ανάγκη.
Ταυτόχρονα, όμως, ήταν καθολική η εντύπωση του παλιού εμπορικού κώδικα που η παλιά, αστική Αθήνα, η Αθήνα του 1880 και του 1900 και του 1920 ανέδειξε και παγίωσε ως δική της κληρονομιά.
Καθώς είχα εισέλθει σε αυτό το κλίμα, άρχισα να παρατηρώ πιο προσεκτικά τις προσόψεις. Ηδη, πίσω από την εκκλησία της Χρυσοσπηλιώτισσας είχα εστιάσει στα μεσοπολεμικά σπίτια που καθώς έλαμπαν στο φως του απογεύματος, έδιναν ένα τόνο σχεδόν νησιωτικό.
Αιφνιδιάστηκα και εγώ ο ίδιος από τη διαπίστωση αυτή, που έγινε εντονότερη λίγο παρακάτω όταν προχώρησα στην Αγίου Μάρκου προς τα πρώτα της νούμερα. Στο 26 στάθηκα σε ένα εκλεκτικιστικό κόσμημα. Μου θύμισε προσόψεις στην Αθηνάς και στους παράδρομους αλλά και σπίτια στο Πέρα και στον Γαλατά. Διαγωνίως απέναντι, μια συστάδα από διώροφα σπίτια ήταν λες και βγήκαν από προκυμαία νησιού. Εστεκαν ακόμη, ως στέγες και αποθήκες καταστημάτων και είχαν μια αύρα παράδοξη με τα πράσινα παραθυρόφυλλα και τα σκόρπια ακροκέραμα. Ολόγυρα στα στενά υπάρχουν και άλλα τέτοια σπίτια, ξεχασμένα από τον χρόνο, όπως στην οδό Πολυκλείτου 10, ένα διώροφο με κεραμιδί γερμανικά παντζούρια, που δείχνει πολύ παλιό, με τον πυρήνα του χτισμένο πιθανότατα τον 19ο αιώνα.
Και είναι αυτή η μείξη και η συνύπαρξη που κάνει την Αγίου Μάρκου και τα πέριξ μια περιοχή για διαρκή εξερεύνηση.