Μία φωτογραφία του 1929 που πρόσεξα στο Διαδίκτυο δείχνει την οδό Δεριγνύ προς την Πατησίων. Με έβαλε σε σκέψεις, καθώς αφενός φαινόταν συμπαγές ένα μέτωπο πέντε παλαιών κτιρίων και αφετέρου γιατί στο βάθος διακρινόταν η οικία Τριανταφυλλάκου, στην πάνω γωνία της Δεριγνύ με την Πατησίων. Διακρινόταν από τον τρούλο της, που ήταν φολιδωτός, ήταν δηλαδή καλυμμένος από κεραμίδια που επικαλύπτονταν και έδιναν την εντύπωση δέρματος ερπετού (όπως και στο Μέγαρο Καλλιγά στο Σύνταγμα). Η αισθητική της ήταν επίσης μοναδική, με εκείνη τη μεταβατική μορφολογία των ετών 1910-1930. Γεμάτη ήταν η Πατησίων από αυτά τα σπίτια.
Ξαναβρέθηκα στη Δεριγνύ μόλις πριν από λίγες ημέρες και είδα ξανά το κτίριο που έχει αντικαταστήσει (από τη δεκαετία του 1970 ήδη) την ατυχή οικία Τριανταφυλλάκου. Ενα αδιάφορο αισθητικά κτίριο γραφείων. Προηγουμένως καθώς περπατούσα από τη Βικτώρια προς την Πατησίων είχα προσπεράσει αρκετά αδιάφορα κτίρια της δεκαετίας του 1970 και με άνεση έφερνα στον νου τα υπέροχα μέγαρα που είχαν αντικαταστήσει και που θυμόμουν από τα εφηβικά μου χρόνια. Ενα προς ένα έπαιρναν ξανά τη θέση τους και επιβεβαίωναν την πεποίθηση πως ο άξονας της Πατησίων ήταν (και εν μέρει παραμένει) η επιτομή του αθηναϊκού εξαστισμού στις προπολεμικές δεκαετίες.
Βεβαίως, ο εξαστισμός της Πατησίων συνεχίστηκε ώς το 1970 με πολύ καλές πολυκατοικίες, που είχαν ήδη εμφανιστεί στον Μεσοπόλεμο. Ορισμένες από αυτές τις είδα στο κομμάτι της οδού Δεριγνύ παρακινούμενος από τη φωτογραφία του 1929 (της οποίας την προέλευση, δυστυχώς, αγνοώ). Βρισκόμουν, τώρα, στο κομμάτι της Δεριγνύ ανάμεσα στην Πατησίων και στην 3ης Σεπτεμβρίου, ίσως σε ένα από τα σημεία με τη μεγαλύτερη πυκνότητα αστικής αρχιτεκτονικής στην Αθήνα. Δεν κουράζομαι να επαναλαμβάνω ότι στο τεράστιο τμήμα της πόλης από το Μουσείο μέχρι την πλατεία Αμερικής και ακόμη πιο πέρα και σε όλα τα τετράγωνα από τη Δροσοπούλου (και ακόμη πιο πάνω) μέχρι την Αχαρνών (και ακόμη πιο κάτω), η Αθήνα γνώρισε τη δική της αστική επανάσταση που αποτυπώθηκε σε εξαιρετικής αισθητικής οικοδομήματα από το 1910 έως το 1940. Ατυχώς η ενότητα διαλύθηκε, ευτυχώς, όμως, πολλές (και όχι λίγες) πολυκατοικίες των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών (και αντίθετα προς την επικρατούσα προκατάληψη) ήταν καλού επιπέδου. Σήμερα, υπάρχει ένα αμάλγαμα, του οποίου τη θερμή εντύπωση διασπούν τα ευτελή οικοδομήματα που κατά κανόνα άρχιζαν να εμφανίζονται μετά το 1970 (και όχι πριν).
Στην οδό Δεριγνύ, κοιτάζοντας τη ζυγή αρίθμηση και με οπτικό άξονα την Πατησίων και φέρνοντας στον νου τη φωτογραφία του 1929, διακρίνω το μοναδικό κτίριο που διασώζεται από τότε. Αγκαλιάζεται από πολυκατοικίες, ήδη παλιές, και καθόλου κακές, απλώς υπάρχει, όπως παντού, το γνωστό πρόβλημα της συντήρησης. Εχει μεγάλο ενδιαφέρον και προκαλεί πλήθος συνειρμών η αντιπαραβολή τεκμηρίων για την εξέλιξη της πόλης. Απέναντι, όμως, ακριβώς, στη μονή αρίθμηση της οδού Δεριγνύ διασώζονται δύο όμορφα παλιά σπίτια, σωστά αστικά παλατάκια της εποχής, της κατηγορίας που είχε γεμίσει την Πατησίων προπολεμικά. Το ένα, στον αριθμό 15, είναι σε πολύ κακή κατάσταση και πωλείται. Το άλλο, στον αριθμό 17, είναι συντηρημένο και σε χρήση. Και τα δύο αποτελούν, ερήμην τους, ένα δίδυμο που δίνει πολύτιμες πληροφορίες για το επίπεδο της αστικής διαβίωσης στην περιοχή αυτή γύρω στο 1920. Φέρουν όλη την αισθητική βεντάλια του εκλεκτικισμού και στις εξώθυρες αχνοφαίνονται τα μοτίβα της αρ ντεκό. Ηταν διπλοκατοικίες και σαφώς για την εποχή τους παρείχαν ανέσεις και εξέπεμπαν κύρος. Σκέφτομαι ότι τα όμορφα σπίτια θα έβλεπαν το μέτωπο των σπιτιών στη φωτογραφία του 1929. Τα παιχνίδια της αστικής μνήμης.