Για να αγαπήσουν τα παιδιά την πόλη τους

Για να αγαπήσουν τα παιδιά την πόλη τους

4' 33" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Να ζεις στην πόλη ως συνειδητός πολίτης. Να ένα μεγάλο στοίχημα για κάθε ευσυνείδητο εκπαιδευτικό που μπορεί να έχει τη διάθεση και την ικανότητα να περάσει έξω από τα προκαθορισμένα όρια. Ξεφυλλίζω ένα νέο βιβλίο, που, επί της ουσίας, είναι ένα νέο εκπαιδευτικό εγχείρημα, μία παιδαγωγική μέθοδος που δημιούργησαν τρεις εκπαιδευτικοί, ο Στέφανος Παν. Μίλεσης, η Χριστίνα Π. Μίλεση και ο Θεόδωρος Ν. Κατσικάρος. Είναι τρεις φωτισμένοι δάσκαλοι, που, στο περιθώριο του χρόνου τους και με περίσσευμα από τις γνώσεις τους, έγραψαν αυτό το εγχειρίδιο που έχει τίτλο «Πειραιάς, ιστορίες της πόλης» (μέρος α΄). Απευθύνεται σε μεγάλα παιδιά Δημοτικού, αλλά αισθάνομαι ότι με παρακινεί να ξανασκεφτώ τον Πειραιά. «Αν έχει τέτοια επίδραση σε έναν ενήλικα, αναρωτιέμαι τι συμβαίνει με τα παιδιά», μονολόγησα σχεδιάζοντας στο μυαλό μου φωτογραφική εξόρμηση στον Πειραιά. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία, είναι έκδοση των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων «Παιδαγωγική-Birds» του Πειραιά, και για μία ακόμη φορά δεν μπορώ να μην αναλογιστώ πόσο δύσκολο θα ήταν για δασκάλους του Δημοσίου να επιχειρήσουν κάτι αντίστοιχο.

Το βίωμα

Οι «ιστορίες» από τον Πειραιά, έτσι όπως τις συνέλαβαν οι τρεις συγγραφείς εκπαιδευτικοί, είναι ό,τι πιο ευχάριστο και εύληπτο έχω δει τελευταία με σκοπό την καλλιέργεια «βιώματος» στα παιδιά. Γιατί αν θα μπορούσα να συνοψίσω την προσφορά αυτού του εγχειρήματος, θα επέλεγα τη λέξη «βίωμα». Πέραν αυτού, θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για τη διαμόρφωση της συνείδησης του πολίτη. Είναι αυτό που λέμε «συνειδητότητα». Δηλαδή, περπατώ και ζω σε μία πόλη και έχω επίγνωση του ιστορικού χρόνου (πέραν του βιολογικού), του ιστορικού αποτυπώματος και της ροής του χρόνου που προέρχεται από το παρελθόν και εκτείνεται στο μέλλον.

Το βιβλίο, με απολύτως πρωτογενή αφετηρία, χωρίζεται σε κεφάλαια με γνωστικές ασκήσεις, ανάπτυξη απόψεων, περιλήψεις, γραφήματα, φωτογραφίες, συνοδευτικά κείμενα και γλωσσάρι, ξεχωρίζοντας βασικούς σταθμούς της ιστορίας του Πειραιά, ούτως ώστε το παιδί να μη χάνεται στην υπερπληροφόρηση, στη στείρα παράθεση στοιχείων και στην απομνημόνευση. Μου εντυπώθηκαν μερικά και σημαντικά. Ο Πειραιάς ήταν η πρώτη πόλη με ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα. Η πόλη γνωρίζει είκοσι χρυσά χρόνια (451-431 π.Χ.). Η καταστροφή του Πειραιά από τον Σύλλα το 87 π.Χ. ξεθεμελίωσε τελεσίδικα την πόλη σε τέτοιο βαθμό, που η αναγέννησή της έπρεπε να περιμένει τον 19ο αιώνα και το νέο ελληνικό κράτος, με νέο εποικισμό και νέα αστικά οράματα. Ο νέος Πειραιάς, η επιδημία χολέρας, ο νεοκλασικισμός, η κατεδάφιση του Ρολογιού.

Αυτό που μένει ως απόσταγμα είναι ότι πέραν των γνώσεων που μεταδίδει, το βιβλίο αυτό παρακινεί, ωθεί στην έρευνα, στη συζήτηση, στην αναμόχλευση. Οδηγεί στην αστική αυτογνωσία, μία από τις μείζονες παραμέτρους για τη δημοκρατία και τη συμβίωση στις σύγχρονες κοινωνίες.

Δεν είναι σε όλους συνειδητή η ιδέα ότι οι πόλεις είναι μήτρες αφηγήσεων. Οι πόλεις γεννούν ιστορίες. Οι πόλεις είναι φτιαγμένες από ιστορίες. Αλλά όσο αυτονόητο μπορεί αυτό να είναι, όταν ακούς να το λένε, άλλο τόσο δυσδιάκριτο και κρυπτικό γίνεται αν αφεθεί κανείς και παρασυρθεί από τον ρυθμό της καταιγιστικής καθημερινότητας.

Χαμηλόφωνα και με ουσία

Το εκπαιδευτικό αυτό εγχείρημα, με τρόπο χαμηλόφωνο και ουσιαστικό, έρχεται να θέσει στον δημόσιο διάλογο και στη διακριτική ευχέρεια δασκάλων και γονέων ένα τρόπο διδασκαλίας. Δεν επινοεί κάτι καινοφανές. Αλλά με υλικά την αγάπη για το παιδί, την ιστορική γνώση, τον απλό τρόπο, τη στρωτή γλώσσα και την ορθολογική και ευχάριστη δομή, θέτει ζητήματα ανοικτά για εξερεύνηση. «Το βιβλίο αυτό αποτελεί εφαλτήριο, και όχι προορισμό», λένε οι συγγραφείς.

Θα έλεγε κανείς ότι αυτή η μέθοδος προσέλκυσης του ενδιαφέροντος για την Ιστορία βασίζεται στην καλλιέργεια μιας προσωπικής ευθύνης. Το παιδί ή ο κάθε αποδέκτης εμμέσως εκτίθεται στην ιδέα του εαυτού ως παράγοντα της ιστορίας και ανοίγεται στη δυνατότητα χαρτογράφησης της μνήμης σε μια τεράστια τοιχογραφία, όπου σημαντική θέση έχουν και οι άμεσοι οικογενειακοί πρόγονοι. Το να μπορείς να δεις τον εαυτό σου ως μέρος του συνόλου είναι ένα ζητούμενο. Οπως ζητούμενο είναι να μπορείς να αντιληφθείς τον εαυτό σου ως φορέα ενός προσωπικού πολιτισμού και αυτός να γίνεται βραχίονας, ένας από τους πολλούς, ενός κορμού συλλογικής μνήμης.

Αλλά, πέραν όλων, το εκπαιδευτικό αυτό εγχείρημα έρχεται μέσα από την ιστορική αφήγηση και την αναμόχλευση της εμπειρίας και του βιώματος να μας μιλήσει εμμέσως πλην σαφώς για τις τεράστιες δυνατότητες του Πειραιά. Ο Πειραιάς έχει ανάγκη την εξωστρέφεια, έχει ανάγκη την πνευματική και οικονομική κίνηση και έχει, τέλος, ανάγκη να αντιληφθεί το ιστορικό του αποτύπωμα. Εχει ανάγκη να φανταστεί τον εαυτό του στον 21ο αιώνα. Αλλά για να γίνει αυτό, προϋπόθεση είναι να υπάρχουν πολίτες με ενσυναίσθηση, πολίτες με αστική αυτογνωσία.

Πρότυπη μέθοδος

Η επιτυχία ενός εγχειρήματος είναι να μπορεί να λειτουργήσει και να εφαρμοστεί ως μοντέλο. Ο «Πειραιάς, ιστορίες της πόλης μας», έργο τριών εκπαιδευτικών με εκδοτικό φορέα ένα ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, προσφέρει μια πατέντα καλλιέργειας της αγάπης προς την πόλη και την Ιστορία σε μικρά παιδιά του Δημοτικού. Σχεδιασμένο ελκυστικά από τον γραφίστα Γιώργο Τζαμτζή, επινοεί δύο ήρωες παιδιά, τον Ηετίωνα και την Αρτεμη, που συνομιλούν με τους αναγνώστες και τους οδηγούν σε ευχάριστα μονοπάτια γνώσης. Εν προκειμένω, είναι ο Πειραιάς, και εδώ έχουμε προς το παρόν το πρώτο μέρος (περιμένουμε και το δεύτερο που θα μας φέρει πιο κοντά στην εποχή μας). Αλλά στη θέση του Πειραιά μπορούμε να φανταστούμε οποιοδήποτε αστικό κέντρο της Ελλάδας, καθώς οι τρεις εκπαιδευτικοί (ο Στέφανος Μίλεσης, η Χριστίνα Μίλεση –που είναι αδέλφια– και ο Θεόδωρος Κατσικάρος) βρήκαν μία μέθοδο που δείχνει ότι μπορεί να είναι λειτουργική και αποδοτική. Προς το παρόν, προέχουν η έννοια της αστικής αυτογνωσίας, της καλλιέργειας αγάπης για τον τόπο, η συνείδηση της ιστορικής διαδρομής, η θέση του εαυτού στον ιστορικό ρουν. Αυτά που είναι μάλλον αυτονόητα, αλλά που απουσιάζουν τραγικά από τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή