Εχετε νιώσει εκείνο το συναίσθημα που γεννιέται όταν παρατηρείς κάτι που καταρρέει αλλά ταυτόχρονα το φαντάζεσαι πώς θα μπορούσε να μεταμορφωθεί; Υπάρχει θλίψη μαζί με ανυπομονησία, οργή μαζί με ελπίδα. Ετσι ένιωθα τις προάλλες όταν για μία ακόμη φορά περπατούσα στην Πατησίων. Πήγαινα πάνω-κάτω τα στενά και στο ύψος της οδού Κύπρου στάθηκα για λίγο. Υπάρχει εκείνο το μικρό πάρκο που γεννήθηκε τα τελευταία χρόνια. Είναι εκεί που θυμάμαι στη γωνία, ένα δίπατο σπίτι με φοίνικα, τότε νηπιαγωγείο, και πιο μέσα εκεί που έβλεπα παγκάκια όπου κοιμούνται άστεγοι, υπήρχε το νεοκλασικό αρχοντόσπιτο, ερείπιο από την εποχή που ήμουν παιδί. Ολα αυτά, σαρώθηκαν μαζί με εκείνη την ιδιαίτερη αστική ατμόσφαιρα της Πατησίων, τόσο δύσκολο να τη μεταφέρεις αν δεν την έχεις ζήσει. Αλλά οι πόλεις κάνουν κύκλους και τα αστικά ερείπια της περιοχής συνυπάρχουν με ό,τι συντηρείται και συνεχίζει.
Πέρασα το μεγάλο γκαράζ αριστερά (που όταν χτίστηκε ήταν μονώροφο κτίσμα) και κατηφόρισα την Κύπρου. Αν περπατούσε κανείς για πρώτη φορά στην περιοχή, θα έβλεπε πιθανώς μόνο αδιάφορα κτίρια. Αναγνώριζα στον εαυτό μου τη διαμεσολάβηση του συναισθηματικού φίλτρου αλλά προσπαθούσα να παραμένω και αντικειμενικός. Ηθελα να φτάσω στο σχολείο και να το δω πάλι, γιατί πάντα το θυμόμουν σαν μια όαση και είχα χαρεί που με πρωτοβουλία δασκάλων είχε ερευνηθεί η ιστορία του. Το θυμάμαι σαν Σχολή Φωτοπούλου αλλά είχε αλλάξει πολλά χέρια από τότε που χτίστηκε πριν από 118 χρόνια έως το 1984, όταν οριστικά γλίτωσε από τον κίνδυνο της κατεδάφισης και κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο.
Αλλά λίγο πριν φτάσω στην κόγχη του παλιού σχολείου, το βλέμμα μου γαντζώθηκε στον αριθμό 45 της Κύπρου, ακριβώς δίπλα δηλαδή, καθώς η μεσοτοιχία της παλιάς, μικρής πολυκατοικίας που αντίκριζα έβλεπε στην αυλή του σχολείου. Με συγκίνησε η ερημιά της. Μια ακατοίκητη πολυκατοικία, που θα πρέπει να είχε χτιστεί λίγα χρόνια πριν από το 1940. Θα είχε μοντέρνα διαμερίσματα και στην είσοδο με την ημικυκλική καμπύλη της αρ ντεκό μπορεί ακόμη και σήμερα να διακρίνει κανείς την υπογραφή-στάμπα του αρχιτέκτονα στο αρτιφισιέλ της πρόσοψης: «Αρχιτέκτων Κ. Καφετζόπουλος». Και πιο δίπλα, στο πλάι, ο γεωμετρημένος αριθμός «45». Οι γραμματοσειρές και το στυλ του Μεσοπολέμου. Με τύλιγε η γκρίζα σιωπή αυτού του κτιρίου. Επιδρούσε σχεδόν υπνωτιστικά γιατί έμοιαζε ακέραιο, πλην άψυχο. Ηταν σαν βαλσαμωμένος νεκρός, ή σαν οφθαλμαπάτη μιας σκονισμένης φαντασίας. Είχε κάτι το μεταφυσικό, αυτό το κάποτε μοντέρνο, ορθολογικό και νεωτερικό σπίτι μιας άλλης Αθήνας. Αλλά, δίπλα ήταν το σχολείο.
Μοιάζει να φύεται μέσα στο χώμα, μια έπαυλη της αθηναϊκής μπελ επόκ. Ηταν ένα σπίτι σχεδιασμένο στα τέλη του 19ου αιώνα, μέσα σε θεόρατο κήπο, που σταδιακά κατατμήθηκε και έγινε οικοδομήσιμα οικόπεδα μετά το 1900. Είναι η μικρογραφία της ιστορίας πολλών σημείων της Πατησίων, όπου έβλεπε κανείς σκόρπιες επαύλεις μέσα σε ερημιές, ή μέσα σε λαχανόκηπους και δενδρόκηπους, σε φυτείες με πατάτες και ζαρζαβατικά. Είχε νερά η περιοχή, γέμιζαν τα πηγάδια, έτρεχαν τα ρέματα και οι πηγές που ανάβλυζαν. Αυτό το παλιό σχολείο, που συντηρείται και που όπως διαβάζω μαθαίνει στα παιδιά την ιστορία του, έχει τον ρόλο να μας δείξει πώς ήταν όλη η περιοχή τα χρόνια που χτιζόταν, λίγο λίγο, ώσπου να συγκεντρώσει πολλούς αστούς που της έδωσαν φυσιογνωμία και προοπτική.
Κατηφόρισα κι άλλο, αλλά κράτησα τη σκιά και τη σιλουέτα του μεγάλου φίκου στην αυλή του σχολείου. Ηταν σαν παραστάτης δίπλα στην ευγενή μορφή του κτιρίου με τη ρόδινη πρόσοψη. Μία βαθύσκιωτη υπόμνηση για το τι είναι σημαντικό, για το τι είναι αυτό που συγκροτεί την ομορφιά και που δίνει νόημα σε μια ζωή που κυλά.