Το Αζερμπαϊτζάν προσέφυγε κατά της Αρμενίας σε μια νομική διαμάχη – ορόσημο, για τα δικαστικά χρονικά, σχετικά με την καταστροφή του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, κατά τη διάρκεια της πολυετούς κατοχής της αμφισβητούμενης περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ένα Διεθνές Δικαστήριο θα κληθεί να εξετάσει τα στοιχεία για εκτεταμένη περιβαλλοντική καταστροφή κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης μεταξύ των δύο εθνών, που σύμφωνα με το Αζερμπαϊτζάν είχε ως αποτέλεσμα την ρύπανση και την αποψίλωση δασών.
Είναι η πρώτη φορά που κάποια χώρα ζητά διακρατική διαιτησία βάσει της σύμβασης της Βέρνης. Εάν το Αζερμπαϊτζάν κερδίσει και λάβει αποζημίωση, θα δημιουργηθεί ένα δικαστικό προηγούμενο απόδοσης συγκεκριμένης οικονομικής αξίας σε μία υπόθεση που αφορά τη βιοποικιλότητα και την περιβαλλοντική καταστροφή.
Πόλεμος και οικολογική καταστροφή
Ο πόλεμος μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν ξέσπασε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν ο θύλακας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανακήρυξε την ανεξαρτησία του, σε μία περίοδο που η Σοβιετική Ένωση κατέρρεε. Οι δυνάμεις της Αρμενίας κέρδισαν, τότε, τον πόλεμο και έλεγξαν την περιοχή για σχεδόν τρεις δεκαετίες, μέχρι που το μεγαλύτερο μέρος της καταλήφθηκε από τους Αζέρους, σε μια μεγάλη επίθεση που εξαπέλυσαν τον Σεπτέμβριο του 2020.
Το Αζερμπαϊτζάν υποστηρίζει πώς όταν ανακατέλαβε αυτά τα εδάφη, διαπίστωσε ότι οι βιότοποι και είδη ζώων είχαν δεχθεί σοβαρό πλήγμα, οι φυσικοί πόροι είχαν εξαντληθεί και η βιοποικιλότητα είχε καταστραφεί.
Το Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται σε ένα στρατηγικό σημείο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας από γεωπολιτική άποψη, αλλά αποτελεί επίσης «βιολογικό σταυροδρόμι» για πολλά είδη φυτών και ζώων. Η αγωγή αποτελεί μέρος της ευρύτερης διπλωματικής σύγκρουσης μεταξύ των δύο κρατών.
Είδη σε κίνδυνο
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικολογίας και Φυσικών Πόρων του Αζερμπαϊτζάν, εξορύξεις κατέστρεψαν μεγάλο μέρος των δασών, οικοσυστημάτων πυκνής βιοποικιλότητας που φιλοξενούσαν σπάνια, απειλούμενα και ενδημικά είδη, όπως η λεοπάρδαλη του Καυκάσου, η καφέ αρκούδα, ο γκρίζος λύκος, ο μεγάλος στικταετός και ο στεπαετός.
Το υπουργείο υποστηρίζει ότι δεκάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα προστατευόμενου δάσους υπέστησαν ζημιές. Σε μεγάλο βαθμό ήταν εκτάσεις εύθραυστων οικοσυστημάτων και καταφυγίων για πολλά είδη, όπως ένα δάσος από πλατάνια.
Κομμένα δέντρα, λατομεία, νάρκες
Σύμφωνα με αναφορές, αρχαία δέντρα ηλικίας περίπου 2.000 ετών, κόπηκαν μέσα στην εμπόλεμη ζώνη. Τα δέντρα αυτά, εκτός του ότι έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του μικροκλίματος και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, είχαν και πολιτιστική σημασία.
Μια έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP) που συντάχθηκε πέρυσι για το Αζερμπαϊτζάν διαπίστωνε σοβαρές ζημιές σε πολύτιμες γεωργικές εκτάσεις και συστήματα διαχείρισης υδάτων. Ανέφερε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η εξόρυξη άνθρακα στο Τσαρνταγκλί και οι επιχειρήσεις σε λατομεία, έγιναν χωρίς τους απαραίτητους περιβαλλοντικούς ελέγχους, αυξάνοντας τον κίνδυνο χημικής ρύπανσης και κατάρρευσης των οικοσυστημάτων.
Οι νάρκες που τοποθετήθηκαν κατά τη διάρκεια της σύρραξης, παραμένουν πρόβλημα και έχουν σκοτώσει άγρια ζώα, πυροδοτώντας πυρκαγιές. Βαρέα μέταλλα και υπολείμματα από εκρηκτικά μολύνουν το έδαφος και το νερό.
Το UNEP διαπίστωσε επίσης ότι η κατασκευή δρόμων που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2021 στο πλαίσιο του προγράμματος ανοικοδόμησης του Αζερμπαϊτζάν μείωσε κι άλλο, με τη σειρά, τις εκτάσεις των δασών.
Το σκεπτικό της προσφυγής
Το Αζερμπαϊτζάν κατηγορεί την Αρμενία ότι παραβίασε τις υποχρεώσεις της βάσει της σύμβασης της Βέρνης για την προστασία της άγριας χλωρίδας και πανίδας, τη διασφάλιση της διατήρησης και αποκατάστασης των οικοτόπων και την προστασία συγκεκριμένων ειδών, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστευτικών.
«Αντί να προστατεύσει τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον κατά τη διάρκεια της παράνομης κατοχής της, η Αρμενία τα κατέστρεψε», δήλωσε ο Ελνούρ Μαμάντοφ, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών και εκπρόσωπος του Αζερμπαϊτζάν.
Εάν το Αζερμπαϊτζάν κερδίσει, θα είναι η πρώτη φορά που ένα διαιτητικό δικαστήριο θα αποφανθεί για αποζημιώσεις για περιβαλλοντική καταστροφή, εκτιμώντας την οικονομική αξία της απώλειας της βιοποικιλότητας και της καταστροφής του οικοσυστήματος σε μια συγκεκριμένη περιοχή, για ένα συγκεκριμένο κράτος.
Εκτός από αποζημίωση, το Αζερμπαϊτζάν ζητά από το δικαστήριο να διατάξει την Αρμενία να σταματήσει τις τρέχουσες δραστηριότητες που, όπως λέει, συνεχίζουν να πλήττουν το περιβάλλον. Η ανάλυση του ποταμού Okhchuchay από το Αζερμπαϊτζάν το 2021 έδειξε εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, όπως κάδμιο, μόλυβδο, νικέλιο, σίδηρο και ψευδάργυρο στο νερό και στα ιζήματα.
Το Αζερμπαϊτζάν προειδοποιεί ότι απειλούνται αρκετά προστατευόμενα είδη ψαριών και αμφιβίων και θεωρεί ότι το πρόβλημα προκαλείται από τα λύματα των ορυχείων χαλκού στα ανάντη της Αρμενίας, καθώς και από οικιακά λύματα.
Πηγή: Guardian
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr