«Θα αντέξουν οι υγρότοποι στην περίοδο της κρίσης;». Με αυτό το ερώτημα υποδεχόμαστε τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα των Υγροτόπων, η οποία εορτάζεται στις 2 Φεβρουαρίου κάθε έτους. Αντιμέτωπη με μια οικονομική και κοινωνική καταιγίδα, η κοινωνία μπορεί να αξιολογήσει την ιδιαίτερη περιβαλλοντική σημασία και τις οικονομικές δυνατότητες που δίνουν οι υγρότοποι της χώρας;
«Η προστασία της φύσης μπαίνει απότομα σε νέα εποχή δοκιμασίας. Στοιχειώδης περιβαλλοντική νομοθεσία αποδομείται, όπως και πολλά άλλα “κεκτημένα” των προηγούμενων δεκαετιών. Για να πούμε, όμως, την αλήθεια, η χρησιμότητα της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ποτέ δεν εμπεδώθηκε σε αυτή τη χώρα. Η νομοθεσία δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχα επίπεδα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και ποτέ δεν ξεριζώθηκε η αντίληψη ότι το φυσικό περιβάλλον αποτελεί “εμπόδιο” στην ανάπτυξη. Ετσι, σήμερα, μπροστά στην ανάγκη προσέλκυσης “άγριων” επενδυτών, η προστασία της άγριας φύσης αγνοείται», λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Παπακωνσταντίνου, ο οποίος είναι ένας από τους εισηγητές στην εκδήλωση που διοργανώνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία σήμερα στις 6 μ.μ. στο Μεσολόγγι, στο Τρικούπειο Πολιτιστικό Κέντρο.
Ετσι, σήμερα, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, οι υγρότοποι της Ελλάδας επιβαρύνονται με τη ρίψη σκουπιδιών και μπάζων, με φυτοφάρμακα και κάθε λογής λύματα, με τη λαθροθηρία και την ανεξέλεγκτη επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών, με την πολιορκία και τη σταδιακή απομείωση των εκτάσεών τους προς όφελος γεωργικών εκμεταλλεύσεων ή της οικιστικής διάχυσης, με τη ρύπανση των νερών, με τη δημιουργία νέων φραγμάτων, με την αποξήρανση ελών και λιμνών. Οσο για τη θεσμική προστασία, αυτή έχει μείνει στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων στα χαρτιά.
Εάν δεν προσέξουμε, ειδικά στη σημερινή συγκυρία, οι απειλές ενάντια σε αυτά τα καταφύγια ζωής μπορεί να γίνουν μεγαλύτερες. «Ας δούμε τρία παραδείγματα, στο Εθνικό Πάρκο Μεσολογγίου – Αιτωλικού και Εχινάδων νήσων», μας λέει ο κ. Παπακωνσταντίνου. «Οι εξορύξεις υδρογονανθράκων στο Ιόνιο αποτελούν τεράστια απειλή για τους παράκτιους υγροτόπους, αφού αρκούν λίγα βαρέλια πετρέλαιο στην είσοδο της λιμνοθάλασσας για να αχρηστευθεί το οικοσύστημα για χρόνια. Πουθενά, όμως, δεν αναφέρεται στις μελέτες η ευθύνη για την προστασία του εθνικού πάρκου, ούτε, προφανώς, το ότι πρέπει ο επενδυτής να πληρώσει το κόστος για την πρόληψη μιας τέτοιας καταστροφής. Οι υδατοκαλλιέργειες στις Εχινάδες επιβαρύνουν το οικοσύστημα και επηρεάζουν τους πληθυσμούς των πουλιών και των θαλασσίων θηλαστικών. Κανείς, όμως, δεν βάζει έστω στοιχειώδεις περιορισμούς.
Τεράστιες τουριστικές επενδύσεις ετοιμάζονται πάνω σε αυστηρά προστατευόμενες νησίδες. Αντί, έστω, να επιβληθούν αυστηρότατοι όροι, η Πολιτεία προσπαθεί να αποκρύψει ότι εδώ πρόκειται για διεθνούς σημασίας εθνικό πάρκο».
Συχνά η ομορφιά των υγροτόπων βρίσκεται πολύ κοντά μας, κυριολεκτικά εκεί που δεν το περιμένεις. Ετσι, για παράδειγμα, όσοι αύριο επιλέξουν, στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Υγροτόπων, να επισκεφθούν το Βουρκάρι, το οποίο βρίσκεται μεταξύ της Νέας Περάμου και της Πάχης Μεγάρων, θα μπορέσουν να παρατηρήσουν τα υπέροχα πτηνά που φιλοξενούνται στον υγροβιότοπο. Ο Συντονιστικός Φορέας για την Προστασία του Βουρκαρίου διοργανώνει αύριο το πρωί παρατήρηση και ενημέρωση στο Βουρκάρι, με την αρωγή της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας. Στο Βουρκάρι, που αποτελεί σημαντικό μεταναστευτικό σταθμό των πουλιών, έχουν παρατηρηθεί 127 είδη πουλιών, αξιοσημείωτη χερσαία πανίδα, αλλά και ποικιλία από ψάρια. Δυστυχώς όμως το Βουρκάρι δεν διαθέτει ακόμα θεσμοθετημένο ειδικό νομικό πλαίσιο – ασπίδα προστασίας, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει πιέσεις από την αναπτυσσόμενη βιομηχανική δραστηριότητα.
Ζούμε σε μια χώρα που αποτελεί παράδεισο βιοποικιλότητας. Οι υγρότοποι είναι σαν τα ενυδρεία άγριας ζωής, χώροι διάσωσης και αναπαραγωγής της. Η προφύλαξή τους δίνει τη δυνατότητα για άλλες μορφές ήπιας οικονομικής δραστηριότητας, που δεν σπαταλά, αλλά αναδεικνύει τον βιολογικό θησαυρό.