«Δεν υπάρχει περίπτωση να αποπειραθείς να χτίσεις ένα εργοστάσιο διαχείρισης απορριμμάτων κάπου και να μη συναντήσεις διαμαρτυρίες. Γι’ αυτό έχει εξαιρετική σημασία να ενημερώσεις σωστά τους τοπικούς άρχοντες και τις κοινωνίες και να έχεις με το μέρος σου τους πολιτικούς. Στην ανάγκη πρέπει να απευθυνθείς σε κάθε πολίτη ξεχωριστά».
Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται κάπως… εξωτικά για την Ελλάδα των δημοσίων διαβουλεύσεων της μιας εβδομάδας, είναι όμως η πρακτική που ακολουθήθηκε στη μητροπολιτική περιοχή του Μάντσεστερ, πριν ξεκινήσει η κατασκευή μιας από τις μεγαλύτερες μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων στην Ευρώπη (η μεγαλύτερη με σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα – ΣΔΙΤ). Μία μονάδα που εξυπηρετεί 2,6 εκατομμύρια πολίτες και διαχειρίζεται 1,1 εκατ. τόνους απορριμμάτων ετησίως, το 5% των απορριμμάτων όλης της Μεγάλης Βρετανίας, και δημιουργήθηκε χωρίς αντιδράσεις.
Δύο εκπρόσωποι της συνεργασίας αυτής, ο κ. John Bland (γενικός γραμματέας του φορέα που δημιούργησαν οι 9 δήμοι του μητροπολιτικού Μάντσεστερ) και ο κ. Stephen Jenkinson (διευθύνων σύμβουλος της παραχωρησιούχου εταιρείας, Viridor Laing), βρέθηκαν χθες στην Αθήνα, καλεσμένοι της ΕΠΕΜ και της Grand Thorton για να μεταφέρουν την εμπειρία τους. «Ο κόσμος φοβάται. Επομένως πρέπει πρώτα να τον ρωτήσεις τι θέλει», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Bland. «Ρωτήσαμε λοιπόν την κοινή γνώμη και περισσότερο από το 90% απάντησε ότι ήθελε εγκαταστάσεις ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, ένα 85% εργοστάσιο μηχανικής επεξεργασίας απορριμμάτων και το 70% ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από τα απορρίμματα. Με αυτά τα δεδομένα απευθυνθήκαμε στα εννέα δημοτικά συμβούλια της περιοχής μας. Διοργανώσαμε επίσης πολλές ανοιχτές εκδηλώσεις, στείλαμε φυλλάδια σε όλους τους πολίτες, εξηγήσαμε τι θα συμβεί αν δεν αλλάξουμε μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων».
Η Μ. Βρετανία δεν είναι από τις χώρες που διακρίνονται για τις επιδόσεις τους στη διαχείριση απορριμμάτων. Τα τελευταία χρόνια, όμως, προσπαθεί να αλλάξει, με μια διαφορετική προσέγγιση, βασισμένη στην κινητήρια δύναμη της αγοράς. Οπως ανέφερε ο Βρετανός πρέσβης στη χώρα μας, John Kittmer, η αλλαγή πολιτικής γίνεται μέσα από ισχυρές ΣΔΙΤ, με «εργαλεία» όπως η θέσπιση φόρου ταφής απορριμμάτων και η δημιουργία συστήματος ανταλλαγής δικαιωμάτων ανακύκλωσης/επανάκτησης από τις εταιρείες.
Στη ΣΔΙΤ του Μάντσεστερ ο ανάδοχος έχει την ευθύνη για τη διαχείριση όλων των απορριμμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ανακυκλώσιμων (στην Ελλάδα η ανακύκλωση πραγματοποιείται από ξεχωριστά «συστήματα» όπως αυτό των μπλε κάδων). Μάλιστα η τοπική αρχή δίνει οικονομικά κίνητρα στον ιδιώτη για να επιτύχει υψηλότερους στόχους ανακύκλωσης (σήμερα στο 42%) και κομποστοποίησης, αλλά και πρόστιμα για κάθε τόνο ανακυκλώσιμων ή βιοαποδομήσιμων που οδηγούνται σε ταφή.
Στη χώρα μας
Στην Ελλάδα, πάντως, η υπόθεση των ΣΔΙΤ απορριμμάτων εξακολουθεί να είναι σε πρώιμο στάδιο. Oπως ανέφερε χθες ο γ.γ, ΣΔΙΤ, Ν. Μαντζούφας, οι 4 από τις 13 ΣΔΙΤ (Πελοπόννησος, Δυτική Μακεδονία, Σέρρες, Ηλεία) βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο της διαδικασίας αδειοδότησης. Στη δημιουργία εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων μέσω ΣΔΙΤ προσανατολίζεται και η Θεσσαλονίκη. «Ο δήμος δεν μπορεί να δανειστεί λεφτά. Επομένως η μόνη λύση είναι τα ΣΔΙΤ», ανέφερε χθες ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης. «Δεν είναι κακό να έχει κέρδος ο δήμος και ο ιδιώτης από τα απορρίμματα, είναι λάθος να το δαιμονοποιούμε γιατί έχει μια κοινωνική διάσταση. Πάντως αν δεν τιμωρήσει η πολιτεία την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την ολιγωρία της, δεν θα βάλει ποτέ μυαλό».