Το ειδικό Ευρωβαρόμετρο με θέμα την κλιματική αλλαγή, που δημοσιεύθηκε προ ημερών, εξέτασε την αντίληψη της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για τη σοβαρότητα της κλιματικής αλλαγής σε σχέση με άλλα διεθνή προβλήματα, τις απόψεις των Ευρωπαίων για το κατά πόσο η καταπολέμηση του φαινομένου μπορεί να ωφελήσει την ευρωπαϊκή οικονομία και μια σειρά από άλλα σχετικά ζητήματα. Ηταν η τέταρτη έκδοση με αυτό το θέμα – είχαν προηγηθεί αυτές του 2008, του 2009 και του 2011.
Σύμφωνα με τα ευρήματά του, το ποσοστό των Ευρωπαίων που θεωρεί την κλιματική αλλαγή το σημαντικότερο πρόβλημα του πλανήτη έχει μειωθεί κατά 4% σε σχέση με το 2011 – από 20% στο 16%. Η κλιματική αλλαγή θεωρείται από την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη το τρίτο σημαντικότερο διεθνές πρόβλημα, μετά τη φτώχεια και την ασιτία και, δευτερευόντως, την οικονομική κρίση. Το ποσοστό των Ευρωπαίων που θεωρεί την κρίση -την «οικονομική κατάσταση», όπως αναφέρεται- ως το πιο κρίσιμο ζήτημα αυξήθηκε, σε σχέση με το 2011, κατά 8 μονάδες, στο 24%.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, μόλις 9% των ερωτηθέντων θεωρεί την κλιματική αλλαγή το πιο κρίσιμο ζήτημα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης – έναντι 15% το 2011. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι δίνουν προτεραιότητα στην «οικονομική κατάσταση», σε ποσοστό 41% (αυξημένο κατά 5 μονάδες από τα ήδη υψηλά επίπεδα του 2011). Οι μόνοι Ευρωπαίοι που ανησυχούν περισσότερο για την οικονομία είναι οι Ιταλοί (47%) και οι Κύπριοι (46%).
Η Κόνι Χέντεγκααρντ, επίτροπος Κλιματικής Αλλαγής της Ε.Ε., δηλώνει στην «Κ» πως η έρευνα «επιβεβαιώνει ότι μια ξεκάθαρη πλειοψηφία των Ευρωπαίων προσδοκά από τους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή τώρα. Οι πολίτες καταλαβαίνουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν εξαφανίστηκε ενώ οι κυβερνήσεις τους διαχειρίζονταν την οικονομική κρίση. Δεν υπάρχει δίλημμα μεταξύ ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας από τη μια και κλιματικής πολιτικής από την άλλη. Πρέπει τα δύο να συμπορεύονται. Ελπίζω οι ηγέτες της Ε.Ε. να ακούσουν το μήνυμα και να δράσουν ανάλογα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του τρέχοντος μηνός, όταν θα συζητήσουν τις προτάσεις μας για τους ενεργειακούς και τους κλιματικούς στόχους του 2030».
Πρόκειται για μια μάλλον ρόδινη εικόνα. Μιλώντας με περιβαλλοντικές οργανώσεις στην Ελλάδα, καθίσταται σαφές ότι η πολυετής ύφεση και η συρρίκνωση των εισοδημάτων έχουν περιορίσει τη δυνατότητα του κόσμου να συμβάλλει οικονομικά στη στήριξη ενεργειών προστασίας του περιβάλλοντος.
Αυτό γίνεται πιο άμεσα αισθητό σε ΜΚΟ σαν την Greenpeace, που στηρίζεται αποκλειστικά σε δωρεές πολιτών. Οπως εξηγεί στην «Κ» ο Δημήτρης Ιμπραήμ, υπεύθυνος εκστρατειών της οργάνωσης, τα έσοδα από τους ενεργούς υποστηρικτές έχουν μειωθεί από την αρχή της κρίσης (2010) κατά περισσότερο από 20%, «σε πολλές περιπτώσεις γιατί είχαν δώσει εντολή να καταβάλλεται ένα ποσό ετησίως από τον τραπεζικό τους λογαριασμό, ο οποίος είναι πλέον άδειος».
Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Ιμπραήμ, υπάρχουν τομείς όπου τα πράγματα είναι πιο ώριμα στην κοινωνία, «π.χ., όλη αυτή η ιστορία με το πετρέλαιο θέρμανσης έχει κάνει τον κόσμο πολύ πιο δεκτικό στο μήνυμά μας για την ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας». Από το Ευρωβαρόμετρο προκύπτει ότι το 88% των Ελλήνων συμφωνεί πλήρως ή τείνει να συμφωνεί ότι η εξοικονόμηση ενέργειας θα στηρίξει την ευρωπαϊκή οικονομία και θα αυξήσει τις θέσεις εργασίας (το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό στην Ε.Ε.). Επιπλέον, σε ποσοστό 83% -επίσης το δεύτερο υψηλότερο στην Ε.Ε.- θεωρούν ότι θα ωφελήσει την οικονομία η μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα.
Κρίση ως δικαιολογία
Τα πράγματα όμως έχουν δυσκολέψει και σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τους θιασώτες οικολογικά φιλικών πολιτικών. Οπως σημειώνει στην «Κ» ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής Κρίτων Αρσένης, «η κρίση στάθηκε μια καλή δικαιολογία για να περάσουν στην αντεπίθεση τα βιομηχανικά λόμπι, ύστερα από δεκαετίες όπου η περιβαλλοντική προστασία κέρδιζε έδαφος στην Ε.Ε.». Παρ’ όλα αυτά, όπως λέει, «στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η μάχη υπέρ της βελτίωσης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας κερδήθηκε τις περισσότερες φορές», αλλά ήταν οριακές νίκες, «ακόμη και όταν αφορούσαν την υπεράσπιση πάγιων θέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου».