Kαι οικολογικά και οικονομικά

Kαι οικολογικά και οικονομικά

8' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Kαι οικολογικά και οικονομικά
Kαι οικολογικά και οικονομικά-1
Η ανοδική τάση της αειφόρου ανάπτυξης στην

Ε.Ε. ανακόπηκε, εμφανίζονται όμως δυνατότητες «νέας

άνοιξης»

Του ΓΙΑΝΝΗ ΕΛΑΦΡΟΥ

Θα μπορούσαν οι οικονομικοί κλάδοι που σχετίζονται με την

προστασία του περιβάλλοντος και την πιο φιλική προς τη φύση

ανάπτυξη να στηρίξουν μια υγιή οικονομική δραστηριότητα σήμερα και

στο μέλλον; Εχει νόημα η «πράσινη ανάπτυξη», που έγινε της μόδας

προ διετίας για να καταλήξει να σημαίνει τσιμεντοποίηση του

πράσινου και… πράσινα άλογα; Δεν πρόκειται για καινούργιες

προσεγγίσεις: Βιωσιμότητα, αειφόρος ανάπτυξη, έννοιες που έγιναν

πεδία αντιπαράθεσης.

Το σίγουρο είναι ότι την περίοδο πριν από το ξέσπασμα της

κρίσης, ειδικά την τετραετία 2004-2008, η πράσινη βιομηχανία στην

Ε.Ε. αναπτυσσόταν με ταχύτατους ρυθμούς. Στις 27 χώρες ανέβηκε από

232 δισ. ευρώ το 2004 σε 319 δισ. ευρώ το 2008 (ετήσια αύξηση

8,3%).

Η συμμετοχή της περιβαλλοντικής βιομηχανίας στο ΑΕΠ της Ε.Ε.

αυξήθηκε από 2,2% το 2004 σε 2,8% το 2008. Η τάση ανακόπηκε με την

κρίση, αλλά πολλοί θεωρούν, ανάμεσά τους και ο Ευρωπαϊκός

Οργανισμός Περιβάλλοντος σε πρόσφατη μελέτη, ότι το μέλλον της

οικονομικής ανάκαμψης θα περάσει από αυτά τα μονοπάτια. Οπως

σημειώνει έρευνα της Κομισιόν, η συμμόρφωση με τις πιο αυστηρές

περιβαλλοντικές οδηγίες που θεσπίστηκαν στον δυναμικό κλάδο

ανακύκλωσης αποβλήτων, θα οδηγούσε σε 2,4 εκατ. θέσεις εργασίας από

2 εκατ. σήμερα και σε έναν κύκλο εργασιών 187 δισ. ευρώ, από 145

δισ. το 2008 (1% του ΑΕΠ της Ε.Ε.).

Τι είναι όμως «πράσινη ανάπτυξη/οικονομία»; Για το

Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) είναι «μια

οικονομία που συμβάλλει στην ανθρώπινη ευεξία και στην κοινωνική

δικαιοσύνη, ενώ μειώνει τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και το

οικολογικό έλλειμμα. Δηλαδή, μια Πράσινη Οικονομία έχει χαμηλή

χρήση άνθρακα, είναι αποτελεσματική στη χρήση πηγών πλούτου και

αντιμετωπίζει τους κοινωνικούς αποκλεισμούς». Ωραίο, εάν μπορούσε

να γίνει αληθινό. Ειδικά στη χειμαζόμενη Ελλάδα με τον άφθονο

περιβαλλοντικό πλούτο.

Δημιουργία 250.000 έως 400.000 θέσεων εργασίας στην

Ελλάδα

Συχνά θεωρείται ότι περιβάλλον και δημιουργία θέσεων εργασίας

είναι έννοιες ασύμβατες. Η δικαιολογημένη αντίθεση σε

επιχειρηματικές επεμβάσεις που υποβαθμίζουν ή καταστρέφουν το

περιβάλλον θεωρείται από πολλούς άρνηση γενικά της ανάπτυξης. Στην

πραγματικότητα, οι φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές και οι αντίστοιχοι

«πράσινοι» κλάδοι αναπτύσσουν περισσότερες θέσεις εργασίας από τις

αντίστοιχες παραδοσιακές πρακτικές. Για παράδειγμα, σύμφωνα με

εκτίμηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η ανακύκλωση

δημιουργεί περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας σε

σχέση με την υγειονομική ταφή ή την καύση των απορριμμάτων. Η

ανακύκλωση -υπολογίζεται- έχει δύο φορές καλύτερο οικονομικό

αποτέλεσμα από την ταφή της ίδιας ποσότητας απορριμμάτων.

Αλλά δεν είναι μόνο στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων που

οι «πράσινες» θέσεις απασχόλησης μπορούν να συμβάλλουν στην

καταπολέμηση της ανεργίας. Πρόσφατη έρευνα της περιβαλλοντικής

οργάνωσης Greenpeace για την Ελλάδα έδειξε ότι σε κρίσιμους

κλάδους, όπως η γεωργία, οι κατασκευές, η εργοστασιακή παραγωγή,

μπορούν να δημιουργηθούν ή να διασωθούν δεκάδες χιλιάδες θέσεις

εργασίας, μέσω της «πράσινης ανάπτυξης».

Γεωργία, κατασκευές

Στον αγροτικό τομέα, η στροφή στη βιολογική γεωργία μπορεί να

κρατήσει πολλούς αγρότες στην ύπαιθρο και να δώσει αντικείμενο

εργασίας σε νέους ανθρώπους. Υπολογίζεται ότι τα βιολογικά

προϊόντα, που έχουν μεγαλύτερη ζήτηση και καλύτερες τιμές, απαιτούν

10%-30% περισσότερες θέσεις εργασίας, σε σχέση με τις παραδοσιακές

καλλιέργειες. Ετσι, η Greenpeace υπολογίζει ότι εάν το 20% των

σημερινών καλλιεργειών μετατραπούν σε βιολογικές την επόμενη

δεκαετία, θα δημιουργηθούν (ή θα διασωθούν) 10.000 – 30.000 νέες

θέσεις εργασίας. Φιλί της ζωής για τον χειμαζόμενο κτιριακό –

κατασκευαστικό τομέα αποτελεί η στροφή προς ένα πρόγραμμα

ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων, με στόχο την εξοικονόμηση

ενέργειας. Με βάση σχέδια του ΥΠΕΚΑ για παρεμβάσεις σε 800.000

κτίρια έως το 2020, η περιβαλλοντική οργάνωση υπολογίζει ότι θα

μπορούσε το εργασιακό κέρδος να φτάσει από 25.000 – 56.000 άτομα!

Επίσης, στη διαχείριση απορριμμάτων, η υιοθέτηση της αποδοτικής και

πιο οικονομικής μεθόδου, που στηρίζεται στην ανάκτηση – ανακύκλωση

– κομποστοποίηση, μπορεί να δημιουργήσει πάνω από 11.000 θέσεις

πλήρους απασχόλησης.

Αρκετές θέσεις πλήρους απασχόλησης μπορούν να δημιουργηθούν και

στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με βάση τις κρατικές

προβλέψεις για τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα και

εξετάζοντας διάφορα σενάρια και την εκτίμηση για τις θέσεις

εργασίας που δημιουργούνται από τις πράσινες κιλοβατώρες (με βάση

διεθνή βιβλιογραφία), η Greenpeace υπολόγισε ότι μέχρι το 2020 στα

αιολικά μπορούν να έχουν δημιουργηθεί από 2.650 – 7.650 θέσεις

πλήρους απασχόλησης, στα φωτοβολταϊκά από 1.830 – 13.870, στα

ηλιοθερμικά από 4.350 – 28.650, στα στερεά βιοκαύσιμα περίπου

5.500, στη γεωθερμία 1.000, όσο και στα υδροηλεκτρικά.

Συνολικά, η μελέτη της Greenpeace αναφέρεται στη δυνατότητα

δημιουργίας 98.500 – 155.000 θέσεων πλήρους απασχόλησης στην

πράσινη οικονομία. Υπολογίζοντας ότι κάθε θέση εργασίας δημιουργεί

1,6 θέση στον τομέα της κατανάλωσης, η συνολική ωφέλεια εκτιμάται

σε 250.000 – 400.000 θέσεις εργασίας. Δελεαστικό σενάριο…

Eξοικονόμηση από απορρίμματα

Η λογική της οικονομικής δράσης με σεβασμό στο περιβάλλον δεν

είναι αφηρημένη, εκφράζεται συγκεκριμένα κάθε φορά, με συγκεκριμένα

αποτελέσματα. Ετσι, για παράδειγμα, στο μεγάλο θέμα της διαχείρισης

των απορριμμάτων στο υδροκέφαλο τέρας που λέγεται Αθήνα, η πρόταση

της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης και της Greenpeace, για

πρόληψη – ανάκτηση – ανακύκλωση, μπορεί να δημιουργήσει και

σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, είναι οικονομικότερη

από την προτεινόμενη από τον Περιφερειακό Σχεδιασμό (ΠΕΣΔΑ) κατά

περίπου 100 ευρώ ανά τόνο σκουπιδιών, όσον αφορά το συνολικό κόστος

διαχείρισης. «Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να εξοικονομηθούν

αθροιστικά από τους δήμους της Αττικής περισσότερα από 7 δισ. ευρώ

την περίοδο 2015-2040 ή 271 εκατομμύρια ευρώ ετησίως», σημειώνουν.

Επίσης, πολύ σημαντικό είναι ότι «δημιουργούνται, από σήμερα και

στο μέλλον, 6.644 νέες μόνιμες θέσεις εργασίας, που είναι κατά

4.556 θέσεις εργασίας περισσότερες από τον σημερινό ΠΕΣΔΑ».

Ακόμα, σύμφωνα με την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και την

Greenpeace, η «Πράσινη Πρόταση» απαιτεί πολύ λιγότερες αρχικές

επενδύσεις και έχει πολύ λιγότερα χρηματοοικονομικά προβλήματα.

Δεν είναι μόνο η Αττική. Γενικότερα, η εφαρμογή μιας πολιτική

πιο φιλικής προς το περιβάλλον έχει θετική οικονομική επίδραση.

Μελέτη της Κομισιόν (13/1/2012) έδειξε ότι η πλήρης εφαρμογή της

νομοθεσίας για τα απόβλητα θα προκαλούσε εξοικονόμηση 72 δισ. ευρώ

τον χρόνο, αύξηση του ετήσιου κύκλου εργασιών του κλάδου

διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων κατά 42 δισ. ευρώ και

δημιουργία πάνω από 400.000 θέσεων εργασίας μέχρι το 2020.

Ανοδος, πτώση και νέος γύρος ανάπτυξης

Από το 2000 έως το 2007/2008 η Ευρώπη έζησε μια μεγάλη ανάπτυξη

του οικονομικού υπο-κλάδου της ανακύκλωσης υλικών. Η μεγέθυνση της

οικονομίας και η συνεπαγόμενη αύξηση του όγκου των απορριμμάτων, η

δημιουργία ενός πιο αυστηρού θεσμικού πλαισίου υπέρ της ανακύκλωσης

ώθησαν σε μια μεγάλη αύξηση του κύκλου εργασιών των σχετικών

επιχειρήσεων.

Eτσι, για παράδειγμα, η απασχόληση που σχετίζεται με την

ανακύκλωση αυξήθηκε στην Ευρωπαϊκή Eνωση μεταξύ 2000-2007 κατά 45%

ή περίπου 7% το έτος! Συγκεκριμένα, από 422 εργαζομένους στον τομέα

ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους, έφθασε το 2007 στους 611. Oσον αφορά

τον κύκλο εργασιών της ανακύκλωσης, και αυτός απογειώθηκε, σχεδόν

διπλασιάστηκε μέσα σε μία τετραετία, από το 2004 στο 2008. Το 2004

ήταν 32,5 δισ. ευρώ, ενώ το 2008 ξεπέρασε τα 60 δισ. ευρώ.

Η μεγάλη ώθηση της ανακύκλωσης τα πρώτα 7-8 χρόνια του 21ου

αιώνα τροφοδοτήθηκε και από την ακόρεστη δίψα των υπό ανάπτυξη

κρατών της Ασίας, που ζητούσαν τεράστιες ποσότητες πρώτων υλών,

μετάλλων και ειδικά σπάνιων μετάλλων, με αποτέλεσμα να υπάρχει

μεγάλη ζήτηση για τα ανακτημένα υλικά. Ετσι, οι ποσότητες που

ανακυκλώνονταν μπορούσαν να πουληθούν με ικανοποιητικές

αποδόσεις.

Από τα τέλη του 2008 και κατά τη διάρκεια του 2009, η οικονομική

κρίση προσγείωσε απότομα και τη βιομηχανία της ανακύκλωσης. Το 2009

ο κύκλος εργασιών έπεσε απότομα στα 37,3 δισ. ευρώ, σε επίπεδα

ανώτερα του 2004. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, υπάρχει η εκτίμηση ότι

επιτεύχθηκε αργότερα μια σταθεροποίηση και αργή βελτίωση, παρότι

δεν υπάρχουν συνολικά επίσημα στοιχεία.

Η ανάπτυξη της ανακύκλωσης, ως συστατικής πλευράς της πράσινης

οικονομίας, θεωρείται πυλώνας ενός νέου γύρου ανάπτυξης. Για μια

μεγάλη και σταθερή ώθηση της ανακύκλωσης, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός

Περιβάλλοντος εισηγείται νομοθετικές ρυθμίσεις υπέρ της απαίτησης

για χρήση ανακυκλώσιμων υλικών στη βιομηχανία, του σχεδιασμού των

προϊόντων έτσι ώστε να είναι εύκολος ο διαχωρισμός των διαφορετικών

υλικών ανακύκλωσης, της αποτροπής της ταφής ή καύσης των υλικών που

μπορούν να ανακυκλωθούν και τον εμπλουτισμό των συστημάτων

ανακύκλωσης με ρεύματα που θα καλύπτουν όλα τα υλικά.

Kρίσιμα μέταλλα με… άγνωστα ονόματα

Είναι πλέον ευρύτερα αποδεκτό ότι οι πρώτες ύλες δεν είναι για

αλόγιστο ξόδεμα. Αρκετές καταγράφονται ήδη με έλλειμμα ή

σπανιότητα. Ο 20ός αιώνας «ρούφηξε» τεράστιες ποσότητες πρώτων

υλών. Στα μέταλλα, για παράδειγμα, εμφανίστηκε πλήθος νέων

εφαρμογών, όπως το ατσάλι στις κατασκευές ή το αλουμίνιο στα

αεροπλάνα. Ταυτόχρονα, στις μέρες μας, η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών

και ηλεκτρικών συσκευών, των νέων υλικών και εφαρμογών δημιουργούν

ανάγκες για μέταλλα, όχι τόσο γνωστά αλλά πραγματικά «κρίσιμα».

Πρόκειται για μέταλλα με σχετικά άγνωστα ονόματα, που «κρύβονται»

μέσα σε πολύτιμες εφαρμογές της σύγχρονης ζωής. Το γερμάνιο στις

οπτικές ίνες, το γάλλιο και το ίνδιο στα λεπτά φωτοβολταϊκά πάνελ,

η πλατίνα στους καταλύτες και στα στοιχεία ενέργειας (καυσίμου) και

άλλα. Το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP) θεωρεί ότι η

έλλειψη των αποκαλούμενων «κρίσιμων μετάλλων» μπορεί να αποδειχθεί

το φρένο της ανάπτυξης του μέλλοντος, με μια αντιγραφή του

φαινομένου της συμφόρησης στον λαιμό ενός μπουκαλιού.

Κλειδί η ανάκτηση

Ετσι, σήμερα είναι απαραίτητη η ανάκτηση πρώτων υλών, τόσο

«κοινών» όσο και «κρίσιμων». Ηδη, σε επίπεδο Ε.Ε. η συνεισφορά της

ανακύκλωσης δεν είναι αμελητέα, καθώς από αυτήν προέρχεται το 41%

του χαρτιού και του χαρτονιού, το 42% του ατσαλιού και του σιδήρου,

το 10% του αλουμινίου, το 28% των άλλων μετάλλων, το 14% του

γυαλιού, το 9% του χαλκού, το 8% του σκυροδέματος, το 4% των

ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών και το 2% των πλαστικών.

Τα ποσοστά αυτά μπορούν να ανέβουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις, στο

εγγύς μέλλον και με βάση τη σημερινή πάνω κάτω υποδομή και

συστήματα, χωρίς μια ριζική μεταστροφή του συστήματος. Η ανακύκλωση

χαρτιού μπορεί να καλύψει το 55% των αναγκών σε χαρτί και χαρτόνι,

ενώ σε πολλά μέταλλα η ανάκτηση μπορεί να ξεπεράσει το 50% της

ζήτησης. Το γυαλί υπολογίζεται στο 30%, το αλουμίνιο κάτω του 20%,

χαμηλή εκτιμάται η επιστροφή του χαλκού (λίγο πάνω από το 12%), ενώ

καθυστερεί η ανάκτηση από ηλεκτρικές, ηλεκτρονικές συσκευές και

πλαστικά προϊόντα (περίπου 10%). Σε αυτή τη «μάχη» μπορεί να

συμμετέχει και η Ελλάδα, με το αζημίωτο φυσικά.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή