Τελικά μερικές φορές η άγνοια είναι εξίσου επικίνδυνη με την πρόθεση. Το ζητούμενο όμως στην ιστορία που ακολουθεί είναι σε ποιο από τα δύο μπορεί κανείς να αποδώσει την απόφαση του δήμου Λήμνου να επέμβει στο σημαντικότερο οικοσύστημα του νησιού χωρίς άδεια, χωρίς μελέτη, χωρίς καν να συμβουλευθεί έναν επιστήμονα, με αποτέλεσμα η μεγαλύτερη φυσική αλυκή μας να γίνει… θάλασσα. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο πώς θα αποκατασταθεί η ζημιά, αλλά πώς θα πεισθεί ο δήμος –και μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας– για τη σημασία της διατήρησης και προστασίας που πολύτιμου φυσικού κεφαλαίου του νησιού.
Η Αλυκή της Λήμνου βρίσκεται στο βορειοανατολικό κομμάτι του νησιού. «Η Αλυκή ανήκει σε ένα ευρύτερο υγροτοπικό σύστημα –το μεγαλύτερο στα νησιά μας– μαζί με τις γειτονικές Χορταρολίμνη και Ασπρολίμνη. Η δε Αλυκή είναι η μεγαλύτερη φυσική αλυκή στη Μεσόγειο», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Θάνος Γιαννακάκης, συντονιστής του προγράμματος υγροτόπων της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς. «Η περιοχή φιλοξενεί πολλά προστατευόμενα και μη υδρόβια πουλιά και έχει μεγάλη οικολογική αξία. Το 2001 μάλιστα είχε καταρτιστεί ειδική περιβαλλοντική μελέτη προκειμένου η περιοχή να “χαρακτηριστεί” και να προστατευθεί. Εμεινε όμως, όπως πολλές άλλες, στα συρτάρια του υπουργείου Περιβάλλοντος».
Εντονες πιέσεις
Οι πιέσεις στην περιοχή ξεκίνησαν ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’80. «Τα τελευταία χρόνια οι δημοτικές αρχές φαίνεται να προωθούν το γνωστό είδος “ανάπτυξης” στην περιοχή, με επίκεντρο το Κέρος (την παραλία της Χορταρολίμνης), παραβλέποντας ότι πρόκειται για περιοχή Natura, υδροβιότοπο κ.λπ. Μάλιστα χρησιμοποιήθηκαν κοινοτικοί πόροι για να διανοιχθούν δρόμοι μέσα στην προστατευόμενη περιοχή και πάρκινγκ επάνω στις αμμοθίνες της», λέει ο κ. Γιαννακάκης.
Τον προηγούμενο χειμώνα, οι βροχοπτώσεις στο νησί ήταν πολλές. «Οι ιδιοκτήτες των γειτονικών στην Αλυκή χωραφιών φοβήθηκαν μην ξεχειλίσει η αλυκή και ζήτησαν από τον δήμαρχο να ανοίξει με γκρέιντερ την είσοδό της», λέει ο κ. Εκτορας Κατσαρός, αντιπρόεδρος της «Ανεμόεσσας», ενός δραστήριου τοπικού περιβαλλοντικού συλλόγου. «Ανοιξαν λοιπόν μια λωρίδα μερικών μέτρων, η οποία στη συνέχεια με τη θάλασσα “άνοιξε” με αποτέλεσμα να φθάνει σήμερα τα 30 μέτρα. Το καλοκαίρι –που κανονικά η αλυκή στέγνωνε και ο κόσμος μάζευε αλάτι– η αλυκή είχε “εξαφανιστεί”, καθώς την είχε καλύψει η θάλασσα».
Ο δήμαρχος Λήμνου, Δημήτρης Μαρινάκης, παραδέχεται ότι ο δήμος φέρει την ευθύνη για την επέμβαση. «Τον χειμώνα η αλυκή πλημμυρίζει και δημιουργεί μια λίμνη. Φέτος εξαιτίας των πολλών βροχοπτώσεων η στάθμη ανέβηκε πολύ», λέει. «Στο παρελθόν ανοίγαμε σε συγκεκριμένες θέσεις ορύγματα για να εκτονώνεται το νερό. Φέτος έγινε μια παρέμβαση από τον δήμο, κατόπιν αιτήματος πολιτών, στη θέση “Κόψιμο”, σε μεγαλύτερη κλίμακα από ό,τι άλλες χρονιές επειδή οι βροχοπτώσεις ήταν έντονες». Ερωτώμενος για το πρόβλημα που δημιουργήθηκε, ο κ. Μαρινάκης εκτιμά ότι δεν είναι σημαντικό: «Εχει μπει το νερό της θάλασσας για 10-15 μέτρα και σταμάτησε εκεί, γιατί η υπόλοιπη αλυκή είναι ψηλότερα. Οι κάτοικοι και οι δημοτικοί σύμβουλοι της περιοχής εκτιμούν ότι η φύση θα αποκαταστήσει μόνη της τη ζημιά, κάτι που δεν έγινε φέτος το καλοκαίρι λόγω των ανέμων».
Ο κ. Γιαννακάκης από το WWF επισκέφθηκε την άνοιξη την περιοχή, κατόπιν πρόσκλησης της «Ανεμόεσσας». «Ολη η αλυκή είναι κάτω από το νερό. Η οικολογική ισορροπία της περιοχής άλλαξε. Η διάβρωση της ακτογραμμής μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα είναι εμφανής, επίσης υπάρχει πλέον κίνδυνος υφαλμύρυνσης των υπογείων υδάτων». «Αλλες χρονιές η αλυκή γέμιζε με φλαμίνγκο, ένα υπέροχο θέαμα», προσθέτει ο κ. Κατσαρός. «Φέτος δεν είδαμε ούτε ένα πουλί. Νομίζω ότι οι κάτοικοι της περιοχής δεν έχουν καταλάβει πόσο μεγάλη είναι η ζημιά».
Με δεδομένο ότι η περιοχή των Αλυκών προστατεύεται, η επέμβαση του δήμου χωρίς άδεια ήταν παράνομη. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου δεν έχουν ακόμα ενημερωθεί για το γεγονός. Ομως η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου ζήτησε να ελεγχθεί η περιοχή, προκειμένου να επιβληθούν πρόστιμα. «Πληροφορηθήκαμε για την κατάσταση από δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου. Με δεδομένο ότι πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους υγροτόπους του Αιγαίου, ζητήσαμε να επισκεφθεί το νησί το Κλιμάκιο Ελέγχου Περιβάλλοντος (ΚΕΠΕ), κάτι που θα συμβεί μέσα στις επόμενες ημέρες», λέει ο αντιπεριφερειάρχης για θέματα περιβάλλοντος, Θοδ. Βαλσαμίδης. «Αν διαπιστωθεί περιβαλλοντική υποβάθμιση, θα επιβληθούν κυρώσεις και θα δοθούν οδηγίες για την αποκατάσταση». «Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην επόμενη ημέρα», εκτιμά ο κ. Γιαννακάκης. «Αν ο δήμαρχος πάει χωρίς άδεια να αποκαταστήσει τη ζημιά, τότε ίσως προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη».