Η ανθρώπινη διάνοια μπορεί να παρέμβει ευεργετικά τόσο υπέρ
της φύσης όσο και υπέρ της οικονομίας. Κατ’ επέκτασιν, υπέρ του
τουρισμού. Η δημιουργία φραγμάτων και τεχνητών λιμνών, ιδέες που
είχαν ήδη ωριμάσει στην Ελλάδα από τα χρόνια του Μεσοπολέμου,
άλλαξαν σε πολλά σημεία το τοπίο. Στην Πελοπόννησο, στη Στερεά, στη
Θεσσαλία, στην Ηπειρο, στη Μακεδονία. Αντιλήψεις εποχής όριζαν και
τον χειρισμό της φύσης. Ετσι, το 1962 η αποξήρανση της λίμνης
Κάρλας, στη Θεσσαλία, είχε θεωρηθεί πρόοδος γιατί άλλα ήταν τα
ζητούμενα και οι ιεραρχήσεις της εποχής, άλλες οι μέθοδοι
αντιμετώπισης των προβλημάτων, όπως οι συχνές πλημμύρες και οι
ασθένειες από τα στάσιμα νερά.
Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην περίπτωση της λίμνης Πλαστήρα
στην Καρδίτσα, το αποτέλεσμα του εκεί φράγματος (1960) έδωσε στον
τόπο ένα πανέμορφο τουριστικό προορισμό και χάρισε στην Ελλάδα ένα
ακόμη μοναδικής ομορφιάς τοπίο. Η ανθρώπινη παρέμβαση στη φύση
μπορεί να προκαλέσει θαύματα, αν επιστρατευθεί η γνώση και το όραμα
για μία κοινωνία σε ευημερία. Και σήμερα, πολλές περιφέρειες, όπως
αυτή της Βέροιας ή της Κοζάνης, δημιουργούν τουριστικούς
προορισμούς και τόπους αναψυχής για κατοίκους και επισκέπτες χάρις
στην επίδραση των φραγμάτων και των υδάτινων σχηματισμών. Νέοι
υγροβιότοποι μπορούν να γεννηθούν.
Στέκομαι με σεβασμό απέναντι στα δημόσια έργα που έγιναν την
περίοδο της ανασυγκρότησης της χώρας, στις δεκαετίες του ’50 και
του ’60, όταν πλήθος φραγμάτων ολοκληρώθηκαν σε περίοδο ταχύτατου
εξηλεκτρισμού. Σήμερα, η σύγκριση αυτή, έστω και με δεδομένες τις
διαφορές και τις μεταβολές στις προτεραιότητες και τις αντιλήψεις
που γεννά η εποχή μας, προκαλεί αμηχανία. Ασχέτως αν έγιναν λάθη
και παραλείψεις πριν από 50 και 60 χρόνια, πράγμα αναπόφευκτο σε
μια ομοβροντία δημοσίων έργων, το θέμα είναι ότι η χώρα επένδυε σε
ένα όραμα ευημερίας. Η αντίληψη για τα μεγάλα και βαριά φράγματα
έχει αλλάξει έκτοτε διεθνώς. Μαζί ωριμάσαμε και εμείς.
Πολλά φράγματα «εποχής», όπως αυτά του Λούρου, του Ταυρωπού ή
του Λάδωνα, είναι «ιστορικά», ασχέτως της γήρανσής τους. Ενα φράγμα
ίσως είναι πεπερασμένο σε έναν κύκλο δικής του ζωής που επιβάλλεται
από την κοινωνία, την οικονομία και την κίνηση του οικοσυστήματος
(δοκιμασμένη πλέον και αυτή επί δεκαετίες μετά την κατασκευή του
φράγματος). Ομως, αν δει κανείς την πρώτη γενιά φραγμάτων της
περιόδου 1950–1960, δεν μπορεί παρά να παρασυρθεί από την ορμή της
αναπτυξιακής τροχιάς που είχε τότε η Ελλάδα. Κληρονομιά της
ανασυγκρότησης είναι εκείνα τα παλαιά φράγματα, που είχαν γίνει και
γραμματόσημα «εθνικής υπερηφάνειας», το 1962. Σήμερα, καλούμαστε,
με όπλο τη γνώση των οικοσυστημάτων και την επανάσταση στην
ενέργεια, να δημιουργήσουμε τις σωστές τομές στη φύση.