Πάνω από 10.000 μνημεία σε όλο τον κόσμο θα βυθιστούν στο σκοτάδι απόψε στις 20.30, σε μια συμβολική διαμαρτυρία ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Πολλοί απ’ όσους προσπερνούν τέτοιου είδους εκδηλώσεις, θα άξιζε να σταθούν στις βαθύτερες τάσεις που αυτές εκφράζουν.
Οπως η Εποχή του Λίθου δεν τελείωσε επειδή η Γη ξέμεινε από πέτρες, έτσι και η Εποχή των ορυκτών καυσίμων δεν θα τελειώσει επειδή θα στεγνώσουν οι πετρελαιοπηγές. Η κεντρικότερη εξέλιξη των τελευταίων ετών στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας, η «βουτιά» στις τιμές των φωτοβολταϊκών πάνελ, έχει αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα, με αποτέλεσμα το 50% των νέων ενεργειακών επενδύσεων παγκοσμίως το 2015 να είναι στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας. Σύμφωνα με την ετήσια μελέτη του πρακτορείου Bloomberg, πέρυσι οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές έσπασαν κάθε ρεκόρ, φθάνοντας τα 329 δισ. δολάρια, ενώ η εγκατεστημένη ισχύς φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων αυξήθηκε κατά 30% σε σχέση με το 2014. Αλματα στον τομέα αυτό γίνονται σε χώρες όπως το Μεξικό, η Νότια Αφρική, η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Ινδία, ξεπερνώντας την Ευρωπαϊκή Ενωση, που αρχικά είχε βρεθεί στην πρωτοπορία.
Η άνοδος το 2016 προδιαγράφεται ακόμη πιο θεαματική. Στις ΗΠΑ φέτος προγραμματίζεται να εγκατασταθούν φωτοβολταϊκά ισχύος 9,5 γιγαβάτ, περισσότερα από ό,τι τα τελευταία τρία χρόνια μαζί και περισσότερα από ό,τι η νέα ισχύς από οποιοδήποτε άλλη πηγή, περιλαμβανομένου του φυσικού αερίου. Το πιο ενδιαφέρον, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της GTM research, την οποία επικαλείται η ιστοσελίδα Vox, είναι ότι για πρώτη φορά πάνω από το 50% των βιομηχανικής κλίμακας φωτοβολταϊκών πάρκων κατασκευάζονται από επιλογή και όχι από υποχρέωση.
Σε πολλές πολιτείες οι πάροχοι ενέργειας υποχρεούνται να περιλαμβάνουν ανανεώσιμες πηγές στο ενεργειακό μείγμα. Η δραματική μείωση του κόστους των φωτοβολταϊκών (από 6,30 δολ./βατ το 2009 στα 3,10 δολ./βατ στα τέλη του 2014 και στο 1,15 δολ./βατ σήμερα σε πολιτείες του αμερικανικού νότου) ωστόσο, έχει οδηγήσει τις ενεργειακές εταιρείες να εγκαθιστούν διπλάσια ισχύ απ’ αυτήν που υποχρεούνται.
Η παράλληλη πτώση στις τιμές του πετρελαίου, του αερίου και του άνθρακα, την ίδια περίοδο, δεν έχει εμποδίσει τη διαδικασία αυτή – αντιθέτως, πιέζει με δραματικό τρόπο τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών ορυκτών καυσίμων, οδηγώντας τες να περιορίσουν σημαντικά τα επενδυτικά τους σχέδια.
Στη Μοντάνα των ΗΠΑ, μια μαχητική συμμαχία καουμπόηδων και Ινδιάνων, που επί χρόνια πάλευε ενάντια στα σχέδια της ArchCoal για κολοσσιαίο επιφανειακό λιγνιτωρυχείο και σιδηρόδρομο που θα εξάγει τον λιγνίτη στην Κίνα, θριάμβευσε πριν από δέκα μέρες, με την ανακοίνωση της εταιρείας ότι εγκαταλείπει τα σχέδια. Η εταιρεία, όπως και η μεγαλύτερη του κλάδου, η Peabody, πασχίζει να κρατηθεί στην επιφάνεια καθώς η μείωση των εσόδων δεν της επιτρέπει να αποπληρώνει τα δάνεια των επενδύσεων των περασμένων ετών.
Απροσδόκητη νίκη
Το μεγάλο στοίχημα του κινήματος για την ενεργειακή μετάβαση, το να μη γίνονται νέες επενδύσεις στα ορυκτά καύσιμα, σημείωσε απροσδόκητη νίκη την Τρίτη. Από την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για τις θαλάσσιες περιοχές που θα ανοίξουν σε νέες εξορύξεις, απουσίαζε τελείως ο Ατλαντικός. Παράκτιες κοινότητες στη Βιρτζίνια και την Καρολίνα, όπως οι τουριστικοί μαγνήτες του Τσάρλεστον και του Μιρτλ Μπιτς, είχαν κινητοποιηθεί ενάντια στα σχέδια για εξορύξεις στα βαθιά νερά του Ατλαντικού, έχοντας βιώσει την απελπισία των πολιτειών του Κόλπου του Μεξικού τους ατελείωτους μήνες που δεν μπορούσαν να σταματήσουν τη ροή πετρελαίου της Deepwater Horizon στα 1.500 μέτρα βάθος.
Αντίθετα με τη σημειολογία των σκοτεινών μνημείων, το σταμάτημα τέτοιων επενδύσεων δεν έχει στόχο να σβήσουν τα φώτα – αλλά να ανάψουν με νέους, οικολογικά βιώσιμους τρόπους.
Διπλωματικές προσπάθειες
Οι πρώτοι μήνες της χρονιάς κινούνται στον απόηχο της συμφωνίας του Παρισιού για την καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Για τις κυβερνήσεις, αυτό σημαίνει διπλωματικές προσπάθειες προκειμένου να τεθεί η συμφωνία σε ισχύ. Η συμφωνία θα είναι διαθέσιμη προς υπογραφή από τις 22 Απριλίου στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών και η γαλλική κυβέρνηση αναμένει ότι στην πανηγυρική εκδήλωση της ημέρας εκείνης θα συγκεντρωθούν οι υπογραφές τουλάχιστον 80 ώς 100 χωρών. Χθες, σε ένα μικρό διάλειμμα των συζητήσεων περί προσφυγικού, οι ηγέτες της Ε.Ε. επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να υπογράψουν τη συμφωνία.
Για τους ακτιβιστές, το 2016 είναι χρονιά ακόμη μεγαλύτερης κινητοποίησης. Η αποψινή «ώρα της Γης», που διοργανώνεται από το WWF είναι μόνο η αρχή. Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαΐου, η συμμαχία breakfree2016.org διοργανώνει εκστρατεία ειρηνικής πολιτικής ανυπακοής σε εγκαταστάσεις ορυκτών καυσίμων σε όλο τον κόσμο. Μια επίμονη και πολυετής τέτοια εκστρατεία οδήγησε στην εγκατάλειψη των σχεδίων για τον αγωγό KeystoneXL, από τον Καναδά στο Τέξας. Στις αρχές της χρονιάς, η εταιρεία TransCanada προσέφυγε στη διαιτησία, ζητώντας από την αμερικανική κυβέρνηση κολοσσιαία αποζημίωση 15 δισ. δολάρια με βάση την εμπορική συμφωνία NAFTA, στοιχείο που εξηγεί γιατί το περιβαλλοντικό κίνημα τάσσεται αναφανδόν κατά των εμπορικών συμφωνιών.