ΣΟΦΙΑ. Θύματα σκαθαριού, που φέρει τη λατινική ονομασία Ips typographus πέφτουν δάση κωνοφόρων στη Βουλγαρία, με το λαίμαργο αρθρόποδο να εκμεταλλεύεται την εξασθένηση των δέντρων, εξαιτίας του ασυνήθιστα ξηρού καλοκαιριού, της πυκνότητας των δασών και της παράνομης υλοτομίας.
Περισσότερα από 70.000 στρέμματα πευκοδάσους έχουν πληγεί στη Βουλγαρία, σύμφωνα με τον επικεφαλής της Υπηρεσίας Δασών της χώρας Τσένκο Τσενόφ. Το πρόβλημα του σκαθαριού αφορά πεύκα που φυτεύθηκαν σε έκταση σχεδόν 7 εκατομμυρίων στρεμμάτων τη δεκαετία του 1950, σε σχετικά μικρά υψόμετρα, σε μια προσπάθεια ανάσχεσης του φαινομένου της αποσάθρωσης του εδάφους. Η κλιματική αλλαγή και η άναρχη υλοτομία, όμως, δεν επιτρέπουν στα δέντρα να διατηρήσουν την ιδανική τους υγρασία και τον αναγκαίο για την ανάπτυξή τους χώρο.
Η μεγαλύτερη καταστροφή καταγράφεται στη Νότια και Νοτιοδυτική Βουλγαρία, όπου οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες επέλεξαν την αμφιλεγόμενη μέθοδο της κοπής των πληγέντων δέντρων. Στα βουνά της Ροδόπης, στα σύνορα Βουλγαρίας – Ελλάδας, σχεδόν το ένα τρίτο των πεύκων στα χαμηλά υψόμετρα έχει υποκύψει στην επίθεση του σκαθαριού, αλλά και άλλων παρασίτων και ασθενειών. Ειδικοί δασολόγοι εκτιμούν ότι μόνον η αντικατάσταση των κωνοφόρων με γηγενή είδη, όπως οξιά και βελανιδιά, θα οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη επίλυση του προβλήματος του σκαθαριού, μνημονεύοντας μάλιστα το παράδειγμα της Πολωνίας.
«Επίσκεψη» στην Πολωνία
Στην Πολωνία, ο εθνικός δρυμός της Μπιαλόβεζα, που εκτείνεται σε 900 τετραγωνικά χιλιόμετρα στα σύνορα της χώρας με τη Λευκορωσία, δέχθηκε στις αρχές του 2015 την «επίσκεψη» του σκαθαριού. Η ασίγαστη όρεξη του σκαθαριού για τα έλατα του πολωνικού δρυμού απειλεί την ίδια την επιβίωση μεγάλων τμημάτων του δάσους, που φιλοξενεί βίσονες, αγριογούρουνα και κάστορες.
Η απόφαση του πολωνικού υπουργείου Περιβάλλοντος, όμως, για εντατική ξύλευση των ελάτων συναντά σημαντικές αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις και τις Βρυξέλλες. «Ο υπουργός αντιμετωπίζει το δάσος σαν αποθήκη ξυλείας», λέει ο Ρόμπερτ Τσικλίκι, επικεφαλής της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace Πολωνίας. Οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι κάθε παρέμβαση στο παρθένο δάσος θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στο εύθραυστο οικοσύστημα, ενώ η ξύλευση δεν πρόκειται να εξαφανίσει το σκαθάρι. Οι αντίπαλοι της ξύλευσης υποστηρίζουν ότι το σκαθάρι Ips typographus εμφανίζεται περιοδικά.
Από τα τέλη του 19ου αιώνα, ο ενοχλητικός επισκέπτης έχει «αποβιβασθεί» οκτώ φορές στο δάσος της Μπιαλόβεζα. Σκοτώνοντας τα έλατα, το σκαθάρι επιτρέπει στον ήλιο να φθάσει στο έδαφος, ευνοώντας την ανάπτυξη άλλων ειδών δέντρων. «Το δάσος δεν πεθαίνει εξαιτίας του σκαθαριού. Το Ips φροντίζει απλώς για την ισορροπία των ειδών στο δάσος», λέει ο βιολόγος Γέρζι Γκουτόφσκι.