ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ. Σήμα κινδύνου στη διεθνή κοινότητα εκπέμπουν περιβαλλοντικές οργανώσεις που υπογραμμίζουν τον άμεσο κίνδυνο αφανισμού που αντιμετωπίζει το αφρικανικό αιλουροειδές τσιτάχ, το ταχύτερο ζώο της ξηράς στον πλανήτη.
Μόλις 7.100 τέτοια αιλουροειδή παραμένουν εν ζωή στην Αφρική και σε λίγες περιοχές του Ιράν, καθώς η εξάπλωση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων τα έχει εκδιώξει από το 91% των ιστορικών τους βιοτόπων, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στο τρέχον τεύχος της επιθεώρησης Proceedings of the National Academy of Sciences.
Το τσιτάχ θα πρέπει έτσι να ενταχθεί στην κατηγορία των «απειλούμενων» ειδών, αντί αυτής των «ευάλωτων», όπου ανήκει σήμερα.
«Η χρονική περίοδος που διανύουμε είναι κρίσιμη για είδη όπως το τσιτάχ. Τέτοια ζωικά είδη χρειάζονται πολύ μεγάλες γεωγραφικές εκτάσεις για να επιβιώσουν», λέει η Σάρα Ντουράντ, ειδικός των τσιτάχ στη Ζωολογική Εταιρεία του Λονδίνου και επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση.
Σε ποσοστό 77% οι βιότοποι των τσιτάχ δεν έχουν χαρακτηρισθεί «προστατευόμενες περιοχές», σύμφωνα με τη μελέτη, η οποία απευθύνει έκκληση σε κυβερνήσεις και τοπικές κοινότητες να επιδείξουν ιδιαίτερη ευαισθησία και ανοχή στο τσιτάχ. Η ανοχή αυτή κρίνεται αναγκαία, καθώς το σαρκοφάγο αυτό επιτίθεται συχνά σε κοπάδια, πλήττοντας άμεσα τη ζωή κτηνοτρόφων.
Εκτός από την απώλεια των βιοτόπων τους, τα τσιτάχ αντιμετωπίζουν επίσης την παραδοσιακή εχθρότητα των κτηνοτρόφων, τη μείωση του πληθυσμού της αντιλόπης και άλλων θηραμάτων, το παράνομο εμπόριο των μικρών τους, καθώς και την παράνομη διακίνηση της γούνας τους.
Ιδιαίτερο κίνδυνο για το τσιτάχ αποτελούν επίσης τα αυτοκίνητα, καθώς, παρότι το επιβλητικό θηλαστικό είναι ταχύτατο, αναπτύσσοντας ταχύτητες της τάξης των 29 μέτρων το δευτερόλεπτο, τα αιλουροειδή αυτά κινούνται αργά κατά τη διάρκεια του κυνηγιού και είναι ικανά να διατηρούν τις ανώτατες ταχύτητές τους για λίγα μόλις δευτερόλεπτα.
Περισσότερα από τα μισά τσιτάχ ζουν σε σχετικά αραιοκατοικημένες χώρες του νότιου τμήματος της Αφρικής, όπως στη Ναμίμπια, την Μποτσουάνα και τη Νότια Αφρική. Τα τσιτάχ έχουν ουσιαστικά εξαφανισθεί από την Ασία, με τον πληθυσμό τους να έχει συρρικνωθεί σε 50 άτομα στο Ιράν. Η δρ Ντουράντ λέει ότι ο αριθμός των 7.100 που αναφέρεται στη μελέτη δεν είναι δεδομένος, καθώς βασίζεται σε εκτιμήσεις ειδικών. Η καταμέτρηση των τσιτάχ είναι ιδιαίτερα δυσχερής, καθώς τα αιλουροειδή αυτά μετακινούνται σε πολύ μεγάλες γεωγραφικές εκτάσεις, ακολουθώντας κοπάδια θηραμάτων.
Ο πληθυσμός των τσιτάχ στη Ζιμπάμπουε μειώθηκε από περίπου 1.500 το 1999 σε περίπου 150 σήμερα, σύμφωνα με έρευνα τοπικής περιβαλλοντικής οργάνωσης. Ειδικοί των τσιτάχ αναφέρουν ότι η Αγκόλα έχει εκπονήσει σχέδιο προστασίας του αιλουροειδούς, αλλά και του αφρικανικού αγριόσκυλου. Το σχέδιο αυτό ίσως οδηγήσει σε ακριβέστερη καταμέτρηση του πληθυσμού των τσιτάχ στην Αγκόλα, και κατ’επέκταση σε ολόκληρη τη νότια αφρικανική ήπειρο.
Παρά την απώλεια των φυσικών τους βιοτόπων σε ολόκληρη την Αφρική, η περιοχή της Μάρα στη νοτιοδυτική Κένυα, αλλά και το γειτονικό Εθνικό Πάρκο Σερενγκέτι της Τανζανίας συνεχίζουν να προσφέρουν αχανές καταφύγιο για τα τσιτάχ, όπως εξηγεί η Φάμκε Μπρέκους, επικεφαλής του Προγράμματος Διάσωσης Τσιτάχ της Μάρα.